Wersja z 18:24, 12 mar 2013 edytuj Addbot (dyskusja \| edycje) 748 218 edycji m Bot: Przenoszę 24 linków interwiki do Wikidata, znajdziesz je teraz w zasobie d:q651919 ← poprzednia edycja		Wersja z 18:38, 31 maj 2013 edytuj anuluj edycję KoverasLupus (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 55 128 edycji dr następna edycja →
Linia 19: \|siły2 = ok. 7 tys. ludzi \|straty1 = 50 zabitych<ref name="SR2002-8587">Reid (2002), ss. 85–87.</ref><br />259 rannych<ref name="SR2002-8587"/> \|straty2 = '''Jakobici:'''<br />1 ~~500–2~~500 – 2 000 zabitych lub rannych<ref name="SR2002-8587"/><ref name="PH1991-83">Harrington (1991), s. 83.</ref><br />154 pojmanych<ref name="SR2002-8587"/><br />'''Francja:'''<br />222 pojmanych<ref name="SR2002-8587"/> }} {{Powstania Jakobitów}} '''Bitwa pod Culloden''' – ~~bitwa~~starcie zbrojne, które miało miejsce pomiędzy [[Jakobici (polityka)\|jakobitami]], wspieranymi przez wojska francuskie, a wojskami [[Jerzy II Hanowerski\|Jerzego II]], panującego króla z dynastii hanowerskiej która miała miała miejsce 16 kwietnia 1746 roku na błotnistym stoku w pobliżu [[Inverness]] w ~~[[Szkocja\|~~Szkocji]]. Zakończyła się zwycięstwem wojsk królewskich. == Podłoże == W roku 1745 w Szkocji wylądował książę [[Karol Edward Stuart]] (''Bonnie Prince Charlie''), pragnący odzyskać królestwo dla swego ojca Jakuba Edwarda, którego z kolei ojciec król Jakub II wygnany został z kraju w roku [[1688]], a rządy objął Wilhelm Orański. Wywodzący się głównie z klanów szkockich górali jakobici popierali jednak kandydaturę "króla za morzami" – jak nazywano Jakuba Edwarda Stuarta. Na czele licznych klanów szkockich Karol Edward wyruszył na południe, zdobywając [[Edynburg]], stolicę kraju. Następnie powstańcy szkoccy odnieśli zwycięstwo pod [[Bitwa pod Prestopans\|Prestopans]] ([[1745]]), gdzie zadali klęskę wojskom angielskim. Armia powstańcza rosła w siłę i liczyła około 5 tysięcy ludzi. Wojska Karola doszły aż do miejscowości Derby w środkowej ~~[[Anglia\|~~Anglii]] i zamierzały ruszyć na [[Londyn]], jednak po informacjach o nadciąganiu 30-tysięcznej armii królewskiej i dezercji około tysiąca ludzi Szkoci rozpoczęli odwrót. W ślad za nimi ruszyli Anglicy. Jednak i tym razem powstańcy wzmocnieni pułkami francuskimi rozbili silniejszego przeciwnika pod [[Bitwa pod Falkirk (1746)\|Falkirk]] [[17 stycznia]] [[1746]]. W drodze powrotnej jakobici pustoszyli tereny górskie i atakowali forty i placówki rządowe. == Bitwa == [[Plik:Bitwa pod Culloden.svg\|thumb\|250px\|left\|Przednia linia Jakobitów rusza do szarży na wojska rządowe.]] W kwietniu [[1746]] Anglicy (8 tys. ludzi) dowodzeni przez [[Wilhelm August Hanowerski, 1. książę Cumberland\|księcia Cumberland]] byli ponownie gotowi do walki. Ich oddziały (składające się głównie z Hanowerczyków) dotarły na niegościnny obszar torfowisk i wrzosowisk [[Culloden Moor]], gdzie ulokowały się wojska jakobitów (7 tys. ludzi). W noc poprzedzającą bitwę z szeregów powstańców ubyło około 2 tys. ludzi, którzy rozbiegli się w poszukiwaniu pożywienia, a wielu zasnęło na równinie. O świcie, gdy Anglicy podeszli na odległość kilku km od stanowisk jakobickich, w ich obozie zarządzono pośpieszną pobudkę. Bitwa rozpoczęła się około godz. 13 gdy Anglicy podeszli na odległość pół kilometra i rozpoczęli ostrzał artyleryjski wyrządzając znaczne szkody powstańcom. Wówczas Szkoci przypuścili chaotyczną szarżę. Atak jakobitów został odparty ogniem artylerii angielskiej. Pierwsza salwa powaliła na ziemię setki Szkotów. Dwa pułki królewskie przyjmując na siebie pierwszy atak powstańców rozproszyły się co umożliwiło około pięciuset Szkotom przedarcie się przez pierwszą linię nieprzyjaciela. Tutaj jednak natknęli się na obronę drugiej linii, która ich otoczyła i rozbiła. Inna brygada jakobicka pod wodzą Murraya pogubiła się w tym czasie na polu bitwy i dostała pod silny ostrzał przeciwnika. Żołnierze regularnej armii angielskiej walczący pod Fontenoy mówili później, że jeszcze nigdy nie widzieli tylu zabitych na polu walki. W końcu dragonia hanowerska zmusiła Szkotów i [[pikinierzy\|pikinierów]] irlandzkich do odwrotu, który zakończył się paniczną ucieczką. Kolejny atak kawalerii rojalistów na tyły jakobitów szybko zakończył bitwę. Anglicy stracili 52 zabitych i 259 rannych, jakobici zaś ponad 2 tys. zabitych i rannych, co było prawie połową stanu całej armii. Większość rebeliantów zginęła po wycofaniu się z bitwy ścigana przez kawalerię rojalistów. Linia 38: Książę [[Karol Edward Ludwik Jan Kazimierz Stuart\|Karol Edward Stuart]] został wyprowadzony z pola bitwy i następne 6 miesięcy spędził jako zbieg, dopóty nie został zabrany ze Szkocji przez okręt francuski. Sam Cumberland zwany był odtąd w Szkocji Rzeźnikiem. === Zobacz też ===▼ * [[historia Anglii]]▼ * [[Konflikty zbrojne w dziejach ludzkości\|słynne bitwy]]▼ {{Przypisy}}▼ == Bibliografia == Linia 44 ⟶ 50: * {{Cytuj książkę\|nazwisko=Reid\|imię=Stuart\|tytuł=Culloden Moor 1746, The Death Of The Jacobite Cause\|seria=Campaign series #106\|rok=2002\|wydawca=Osprey Publishing\|location=\|isbn=1 84178 412 4}} ▲=== Zobacz też === ▲* [[historia Anglii]] ▲* [[Konflikty zbrojne w dziejach ludzkości\|słynne bitwy]] ▲{{Przypisy}} {{DEFAULTSORT:Culloden, Bitwa pod}}

Bitwa pod Culloden: Różnice pomiędzy wersjami