Wersja z 13:09, 1 cze 2013 edytuj NarodowyKonserwatysta (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 10 055 edycji →‎Przestrzeganie praw człowieka: drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 13:26, 1 cze 2013 edytuj anuluj edycję NarodowyKonserwatysta (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 10 055 edycji szablon, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, -bez zrodel następna edycja →
Linia 18: == Przewrót == {{fakt\|Przewrót miał miejsce w okresie bardzo niespokojnym dla Argentyny. Dochodziło m.in. do licznych zamachów terrorystycznych, za którymi stały marksistowskie bojówki tzw. ''[[Ejército Revolucionario del Pueblo\|ERP]]'' oraz ''[[Montoneros]]''; ich przeciwnikiem był radykalny i prawicowy [[Argentyński Alians Antykomunistyczny]] (AAA), który stosował porwania, tortury oraz mordował przeciwników politycznych}}. Przedstawiciele [[Junta (władza wojskowa)\|junty]] wykorzystali ~~więc~~ ten stan rzeczy jako usprawiedliwienie dla przewrotu. Swoją formę rządów nazwali ''Proceso de Reorganización Nacional'' (Narodowy Proces Naprawy). Pod rządami Videli wojsko otrzymało szerokie uprawnienia, a mianowicie prawo do aresztowania, zatrzymywania, torturowania, a nawet zabijania ~~podejrzanych terrorystów oraz~~ politycznych przeciwników. W wyniku tego naruszanie praw człowieka było w Argentynie na porządku dziennym<ref name="hwr">{{cytuj stronę\|url=http://www.hrw.org/world-report-2012/argentina\|tytuł=World Report 2012: Argentina\|opublikowany=human Rights Watch\|data dostępu=2013-04-18\|język=es\|język2=en}}</ref>.▼ Generał brygadier Jorge Videla został mianowany głównodowodzącym armii przez pełniącą funkcję prezydenta [[Izabela Peron\|Izabelę Perón]] w 1974 r. Perón, była wiceprezydentem przy swoim mężu Juanie. Została prezydentem wkrótce po jego śmierci. Jej autokratyczny i nieefektywny rząd był bardzo niepopularny. Videla stanął więc na czele puczu, który obalił ją [[24 marca]] [[1976]] r. Utworzona została wojskowa junta, w skład której Videla wszedł jako przedstawiciel sił lądowych, admirał [[Emilio Massera]] jako przedstawiciel marynarki oraz generał brygadier [[Orlando Ramón Agosti]] jako reprezentant lotnictwa. Dwa dni po puczu został formalnie mianowany na stanowisko prezydenta.▼ ▲Generał brygadier Jorge Videla został mianowany głównodowodzącym armii przez pełniącą funkcję prezydenta [[Izabela Peron\|Izabelę Perón]] w 1974 r.roku Perón, była wiceprezydentem przy swoim mężu Juanie. Została prezydentem wkrótce po jego śmierci. Jej autokratyczny i nieefektywny rząd był bardzo niepopularny. Videla stanął więc na czele puczu, który obalił ją [[24 marca]] [[1976]] rroku. Utworzona została wojskowa junta, w skład której Videla wszedł jako przedstawiciel sił lądowych, admirał [[Emilio Massera]] jako przedstawiciel marynarki oraz generał brygadier [[Orlando Ramón Agosti]] jako reprezentant lotnictwa. Dwa dni po puczu został formalnie mianowany na stanowisko prezydenta. == Łamanie praw człowieka == Ofiary dyktatury porwane a następnie zabite określa się jako [[desaparecidos]]. Ofiarami terroru padali zarówno partyzanci oraz ludzie podejrzani o wrogość wobec reżimu<ref>{{cytuj stronę\|url=http://wiadomosci.wp.pl/kat,8311,title,Jorge-Videla-opowiada-jak-zgladzono-tysiace-opozycjonistow,wid,14426155,wiadomosc.html\|tytuł=Jorge Videla opowiada, jak zgładzono tysiące opozycjonistów\|opublikowany=wp.pl\|data dostępu=2013-04-18}}</ref>. Szacuje się, m.in. na podstawie [[archiwa terroru\|archiwów terroru]], że ofiarą tzw. "zniknięć" ~~(''[[desaparecidos]]'')~~ padło przynajmniej 8 tys. osób, a niektórzy mówią nawet o liczbie 30 tys. Większość z nich prawdopodobnie została zamordowana, wielu zaś zostało bezprawnie aresztowanych, zatrzymanych, torturowanych albo zmuszonych do [[Migracja ludności\|emigracji]].▼ Przewrót miał miejsce w okresie bardzo niespokojnym dla Argentyny. Dochodziło m.in. do licznych zamachów terrorystycznych, za którymi stały marksistowskie bojówki tzw. ''[[Ejército Revolucionario del Pueblo\|ERP]]'' oraz ''[[Montoneros]]''; ich przeciwnikiem był radykalny i prawicowy [[Argentyński Alians Antykomunistyczny]] (AAA), który stosował porwania, tortury oraz mordował przeciwników politycznych. 16 września 1976 roku doszło do tzw. [[Noc ołówków\|nocy ołówków]], porwano wówczas grupkę młodzieży prostujących przeciwko podwyżce biletów uczniowskich, część z porwanych w wieku od 16 do 18 lat zaginęła<ref>[[Télam\|Agencia Télam]]. [http://www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37633&id=98347&dis=1&sec=1 Una a una, las víctimas]</ref><ref>Agencia Télam. [http://www.telam.com.ar/vernota.php?tipo=N&idPub=37643&id=98348&dis=1&sec=1 Los chicos que sobrevivieron]</ref>. Całość terroru wobec opozycji określana jest jako [[brudna wojna]]. Szwadrony śmierci wspólnie z innymi dyktaturami Ameryki Południowej wzięły udział w [[Operacja Kondor\|operacji Kondor]]<ref name="hwr">{{cytuj stronę\|url=http://www.hrw.org/world-report-2012/argentina\|tytuł=World Report 2012: Argentina\|opublikowany=human Rights Watch\|data dostępu=2013-04-18\|język=es\|język2=en}}</ref>. ▲Przedstawiciele [[Junta (władza wojskowa)\|junty]] wykorzystali więc ten stan rzeczy jako usprawiedliwienie dla przewrotu. Swoją formę rządów nazwali ''Proceso de Reorganización Nacional'' (Narodowy Proces Naprawy). Pod rządami Videli wojsko otrzymało szerokie uprawnienia, a mianowicie prawo do aresztowania, zatrzymywania, torturowania, a nawet zabijania podejrzanych terrorystów oraz politycznych przeciwników. W wyniku tego naruszanie praw człowieka było w Argentynie na porządku dziennym. W aspekcie politycznym cała władza ustawodawcza została skoncentrowana w rękach Videli i dziewięciu innych członków junty. Prawie każde znaczące stanowisko w państwie było obsadzone przez lojalnych członków armii. Junta zakazała zrzeszania się w związki zawodowe oraz organizowania strajków, zniosła praktycznie niezawisłe sądownictwo i zawiesiła wszelkie wolności obywatelskie. Pomimo tych nadużyć [[reżim]] Videli otrzymał poparcie Kościoła Katolickiego{{fakt\|data=2013-03}} i mediów lokalnych, przy czym dobrowolność tego wsparcia pozostaje sprawą dyskusyjną{{fakt}}. W dodatku paramilitarne grupy antykomunistyczne, w szczególności AAA, otrzymały wolną rękę w swoich działaniach, co jeszcze bardziej pogłębiało terror panujący w kraju.▼ ▲Szacuje się, m.in. na podstawie [[archiwa terroru\|archiwów terroru]], że ofiarą tzw. "zniknięć" (''[[desaparecidos]]'') padło przynajmniej 8 tys. osób, a niektórzy mówią nawet o liczbie 30 tys. Większość z nich prawdopodobnie została zamordowana, wielu zaś zostało bezprawnie aresztowanych, zatrzymanych, torturowanych albo zmuszonych do [[Migracja ludności\|emigracji]]. ▲W aspekcie politycznym cała władza ustawodawcza została skoncentrowana w rękach Videli i dziewięciu innych członków junty. Prawie każde znaczące stanowisko w państwie było obsadzone przez lojalnych członków armii. Junta zakazała zrzeszania się w związki zawodowe oraz organizowania strajków, zniosła praktycznie niezawisłe sądownictwo i zawiesiła wszelkie wolności obywatelskie. Pomimo tych nadużyć [[reżim]] Videli otrzymał poparcie Kościoła Katolickiego{{fakt\|data=2013-03}} i mediów lokalnych, przy czym dobrowolność tego wsparcia pozostaje sprawą dyskusyjną. ~~W dodatku paramilitarne grupy antykomunistyczne, w szczególności AAA, otrzymały wolną rękę w swoich działaniach, co jeszcze bardziej pogłębiało terror panujący w kraju.~~ == Spór z Chile == Linia 39 ⟶ 37: Polityka gospodarcza została pozostawiona w całości w rękach ministra [[José Alfredo Martínez de Hoz]]. W tym czasie ciągle powiększał się dług zagraniczny. Pogłębiały także duże różnice majątkowe pomiędzy poszczególnymi grupami społeczeństwa. == Wizerunek Videli za granicą == W tym czasie Videla i rządzona w dyktatorski sposób Argentyna stały się przedmiotem ogólnoświatowego bojkotu głównie ze względu na łamanie praw człowieka. W 1980 r. [[Adolfo Pérez Esquivel]], przywódca ruchu o nazwie [[Służba dla Pokoju i Sprawiedliwości]] (''Servicio Paz y Justicia''), został nagrodzony [[Nagroda Nobla\|Nagrodą Nobla]] za ujawnienie całemu światu stanu przestrzegania podstawowych praw człowieka w Argentynie. Linia 45 ⟶ 44: == Późniejsze lata == Videla zrzekł się władzy na rzecz [[Roberto Eduardo Viola\|Roberto Eduardo Violi]] [[29 marca]] [[1981]] r.roku Demokracja została przywrócona w 1983 r. Videla został postawiony przed sądem, uznany za winnego i skazany na dożywotnie więzienie. Zarzuty, jakie mu postawiono, dotyczyły m.in. licznych zabójstw, porwań, tortur i wielu innych przestępstw. W 1990 r. prezydent [[Carlos Saúl Menem\|Carlos Menem]] ułaskawił byłego dyktatora i wielu innych byłych członków reżimu. Videla wrócił jeszcze na krótko do więzienia w 1998 r., kiedy sąd uznał go za winnego mniej znanych porwań w czasie tzw. [[brudna wojna\|''brudnej wojny'']]. Jednak, ze względu na stan zdrowia, po 38 dniach odbywania kary, więzienie zamieniono Videli na areszt domowy. [[22 grudnia]] [[2010]] były dyktator ponownie został skazany na dożywocie. Sąd w [[Córdoba (miasto w Argentynie)\|Córdobie]] w środkowej [[Argentyna\|Argentynie]] uznał go winnym śmierci 31 więźniów politycznych w czasie rządów junty w latach 70. i 80.<ref>{{cytuj stronę \|url=http://www.tvn24.pl/12691,1687104,0,1,drugie-dozywocie-bylego-dyktatora,wiadomosc.html \| tytuł=Drugie dożywocie byłego dyktatora \| data dostępu=2010-12-21 \| autor =tvn24.pl \| rok= \| język=}}</ref>. Zmarł 17 maja 2013 w więzieniu w [[Buenos Aires]] z przyczyn naturalnych w wieku 87 lat<ref name=death/>. Argentyński sąd potępił juntę za zbrodnie określone jako [[ludobójstwo\|ludobójstwa]]<ref>http://www.lanacion.com.ar/841762-condenaron-a-etchecolatz-a-reclusion-perpetua</ref>. ~~== Ciekawostki ==~~ ~~Holenderski piłkarz [[Johan Cruijff]] odmówił wyjazdu do Argentyny na mistrzostwa świata 1978 r. w proteście przeciwko łamaniu praw człowieka przez reżim Videli.{{fakt\|data=2012-04}}~~ {{Poprzednik Następca

Jorge Rafael Videla: Różnice pomiędzy wersjami