Oddział Lotny Wojsk Polskich: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków do ujedn. i przek., lit., WP:SK |
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Gmina Siennica Różana – zmieniono link(i) do Siennica Różana (gmina); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 1:
[[Plik:CentralnyOddzialLotny.jpg|300px|right|thumb|Członkowie Centralnego Oddziału Lotnego. Od lewej: [[Tadeusz Szturm de Sztrem]] ''Mały'', [[Tadeusz Herfurt]] ''Jan'', [[Józef Kobiałko]] ''Walek'', [[Kazimierz Bagiński]] ''Florek'', [[Marian Zyndram-Kościałkowski]] ''Orwicz'']]
[[Plik:Bielawski.jpg|300px|thumb|right|Jan Bielawski "Mikita", pierwszy dowódca Oddziału Lotnego Wojsk Polskich]]
'''Oddział Lotny Wojsk Polskich''' – oddział detaszowany (wydzielony) [[I Brygada Legionów Polskich|I Brygady Legionów]], a następnie oddziały dywersyjne [[Polska Organizacja Wojskowa|Polskiej Organizacji Wojskowej]] działające od 1914 do 1915 na terenie [[Kraj Nadwiślański|byłego Królestwa Polskiego]], oraz od 1918 pod okupacją niemiecką i austriacką. Tworzone były na bazie doświadczeń oraz byłych członków [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]].
== Geneza ==
Linia 10:
Pod koniec października 1914, do grupy dołączyli wysłani na tyły wroga dwaj byli działacze [[Organizacja Bojowa PPS|Organizacji Bojowej PPS]] – członkowie wywiadowczego oddziału I Brygady [[Oddział Beków|"Oddziału Beków"]] [[Jan Bielawski]] "Mikita", oraz [[Józef Kobiałko]] "Walek". Mieli za zadanie organizować oddziały dywersyjne na zapleczu wojsk rosyjskich. Tadeusz Szturm de Sztrem organizował laboratorium, gdzie produkowano bomby i granaty.
Pierwszą akcję zorganizował Tadeusz Szturm de Sztrem z Janem Bielawskim. W dniu 23 listopada 1914 wysadzili tor kolejowy tory na Woli, pomiędzy [[Warszawa Gdańska|Dworcem Gdańskim]] a [[Dworzec Wiedeński|Dworcem Wiedeńskim]], co spowodowało wykolejenie pociągu wojskowego i zatarasowanie torów na cała dobę<ref name="Brzozowski 327">{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = "Niepodległość" | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 327}}</ref>. Druga
Następnie 29 listopada Bielawski i Kobiałko próbowali wysadzić [[Pomnik oficerów-lojalistów poległych w Noc Listopadową|pomnik wzniesiony na rozkaz cara ku czci polskich generałów, którzy nie przyłączyli się do powstania i zginęli z rąk powstańców]] na [[Plac Jana Henryka Dąbrowskiego w Warszawie|Placu Zielonym w Warszawie]]. Wybuch jednak tylko nieznacznie uszkodził pomnik<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 327}}</ref>.
Linia 19:
* 8 grudnia 1914, skonfiskowano na poczcie i urzędzie gminy w Bełżycach ponad 2500 rubli oraz zniszczono listy poborowych; W trakcie akcji lekko rany wskutek wybuchu został Bielawski.
* Z 13 na 14 grudnia 1914, Kazimierz Bagiński zniszczył tor kolejowy pod [[Łuków|Łukowem]], zaś Józef Kobiałko, Józef Korczak wysadzili tor kolejowy w okolicy [[Świdnik]]a. Wysadzenie toru, spowodowało wykolejenie pociągu intendentury i zniszczeniu dwadzieścia wagonów<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 332}}</ref>.
* 28 grudnia 1914, Oddział w całym składzie wysadził most kolejowy na [[Rządza (rzeka)|Rządzy]] pomiędzy [[Wołomin]]em, a [[Tłuszcz (powiat wołomiński)|Tłuszczem]]. W trakcie akcji doszło do starcia z ochroną wojskową<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 333}}</ref>.
== Centralny Oddział Lotny i oddziały okręgowe ==
W lutym 1915 nastąpiła reorganizacja Oddziału. Odszedł dotychczasowy dowódca Jan Bielawski. Nowym dowódcą został Józef Kobiałko "Walek". Powołano "Oddziały Lotne Okręgowe" w: Lublinie, Siedlcach, Radomiu i Warszawie. Członkowie dotychczasowego Oddziału Lotnego tworzyli "Centralny Oddział Lotny"<ref>Wacław Lipiński,Walka zbrojna o niepodległość Polski, Warszawa 1935, s. 151</ref>. Komendantami oddziałów zostali: w okręgu lubelskim – [[Tadeusz Herfurt]] "Armak", w siedleckim – Józef Korczak "Piotr", w radomskim – [[Stanisław Jarecki (wojewoda)|Stanisław Jarecki]] "Jarosław", w warszawskim
Regulamin Wewnętrzny Oddziałów Lotnych z 1915 stwierdzał m.in. że:{{cytat|Oddziały Lotne prowadzą obecnie walkę z Rosją, która ma na razie charakter podjazdowy: psucie komunikacji, napady na urzędy pocztowe, gminne, powiatowe, na tabory, policję. (...) Oddział Lotny będzie walczył zawsze na tyłach armii nieprzyjacielskiej aż do wypędzenia wroga z granic Polski. (...) Broń posiadana przez członków Oddziałów Lotnych może być użyta tylko do samoobrony lub walki z wrogiem. Członkom Oddziałów Lotnych nie wolno oddać się w ręce wroga z bronią<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 330-331}}</ref>.}}
Linia 29:
* 27 marca 1915 patrole oddziału pod łącznym dowództwem Mariana Kościałkowskiego "Orwid", dokonały równocześnie przerwania kilku torów kolejowych do Dęblina, Białegostoku i Siedlec, odcinając Warszawę od wschodu na kilkanaście godzin<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 340}}</ref>.
* 8 maja 1915 oddział pod dowództwem Józefa Korczaka wysadził most na rzece Rudka pod [[Biała Podlaska|Białą Siedlecką]]. W trakcie odwrocie stoczono walkę z obławą, raniąc dwóch strażników<ref>{{Cytuj pismo | autor = Brzozowski | imię =Władysław |tytuł = Oddział Lotny Wojsk Polskich (1914-1915) | czasopismo = [[Niepodległość (czasopismo)|Niepodległość]] | miesiąc =maj-czerwiec | rok = 1939 | wolumin = 3(53) Tom XIX | strony = 342}}</ref>.
* W czerwcu 1915 Tadeusz Szturm de Sztrem wraz z Antonim Krahelskim brał udział w przygotowaniach do ekspropriacji kasy sztabu [[2 Armia (Imperium Rosyjskie)|II Armii Rosyjskiej]] w Garwolinie w dniu 10 czerwca. Jednak po aresztowaniu Krahelskiego, w nocy z 8 na 9 czerwca 1915
W okręgach lubelskim i siedleckim oddziały lotne weszły w skład [[Polska Organizacja Wojskowa|POW]], zaś dowódcy oddziałów kierowali jednocześnie okręgami POW. Oddział warszawski zajmował się przygotowaniami do działań powstańczych, jednak z uwagi na szybkie wycofanie się Rosjan z miasta działania zostały zawieszone.
Na czele okręgowego Oddział lotnego w lubelskim okręgu POW stanął Tadeusz Herfurt, który po aresztowaniu komendanta okręgu Andrzeja Turczyńskiego-Brennera "Mieczysław II", przejął również dowodzenie okręgiem. W skład okręgowego Oddziału Lotnego weszli:
Oprócz okręgowego Oddziału Lotnego zostały na Lubelszczyźnie utworzone zostały jeszcze w grudniu 1914 przez Kazimierza Bagińskiego "Florek" Oddziały Lotne w: [[Krasienin]]ie, [[
Józef Czachyra z OL w Tarnogórze na zlecenie Emila Brzozowskiego w czerwcu 1915 wysadził kolejkę wąskotorową na polach wsi Orłów
Linia 48:
Od 1917 nastąpiła reorganizacja POW, Komendzie Głównej podlegały pierwotnie trzy a następnie cztery komendy naczelne: (I) Warszawa (dla [[Królestwo Polskie (regencyjne)|Królestwa Polskiego]] okupowanego przez wojska niemieckie), (II) Kraków dla [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]]), (III) Kijów (dla działań w Rosji), (IV) Lublin (dla działań okupacji austriackiej). Komendom naczelnym podlegały okręgu, składające się z obwodów. Odbudowa Oddziałów Lotnych nastąpiła w maju 1918 Komenda Główna POW poleciła trzem Komendom Naczelnym powołanie oddziałów lotnych. W warszawskiej KN funkcjonowały oddziały we wszystkich okręgach oraz funkcjonował Centralny Oddział Lotny<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Nałęcz |imię=Tomasz |tytuł=Polska Organizacja Wojskowa 1914-1918|tom=|wydawca=|miejsce=Warszawa |rok=1984 |strony=181}}</ref>.
12 października 1918 oddział lotny Okręgu Radomskiego POW zorganizował akcję [[Wywłaszczenie (prawo)|ekspropriacyjną]] pod Bąkowcem gdzie zdobyto 1 mln 800 tys. koron. W akcji wzięli udział m.in. [[Dobiesław Damięcki]] "Sułkowski", [[Konrad Strzelczyk]] "Szaleniec", "Łukasiński", [[Jerzy Paszkowski]] "Kruk"<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Zarzycka |imię=Zyta |tytuł=Polskie działania specjalne na Górnym Sląski 1919-1921|tom=|wydawca=Ministerstwo Obrony Narodowej|miejsce=Warszawa |rok=1989 |strony=25}}</ref>.
{{przypisy}}
| |||