Hodegetria: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
m int. |
||
Linia 12:
Po śmierci Teofila [[ikona]] powróciła do Jerozolimy, gdzie została odnaleziona przez [[Atena Eudokia|Eudokię]], żonę cesarza [[Teodozjusz II (cesarz bizantyjski)|Teodozjusza II]], która w latach 436-437 odbywała podróż do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]]. Eudokia kupiła tę ikonę i odesłała ją do [[Cesarstwo Bizantyńskie|Konstantynopola]] w darze dla siostry cesarza, Pulcherii. [[Aelia Pulcheria|Pulcheria]] umieściła ją w ufundowanym przez siebie w dzielnicy portowej kościele [[klasztor]]nym ''Ton Hodigon''. Od nazwy kościoła pochodzi nazwa ikony. W klasztorze mieszkali i pracowali [[zakonnik|mnisi]] – przewodnicy, opiekujący się [[ślepota|niewidomymi]]. Inna wersja wywodzi nazwę wprost od greckiego słowa ''hodos'' (droga) i nazywa Bogurodzicę ''Wskazująca Drogę''. Jeszcze inna nazwa ikony, ''Przewodniczka'', nawiązuje do mnichów-przewodników z klasztoru Ton Hodigon.
W różnych opracowaniach opisywany kościół nazywany jest również ''Ton Hodegon'', a ikona ''Hodegetrią''.
W [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] ikona [[Matka Boża|Bogurodzicy]] zasłynęła wieloma cudami, stała się świętością i talizmanem chroniącym od złego. Była także patronką podróżujących i opiekunką ociemniałych. Przetrwała w ukryciu okres [[ikonoklazm]]u. W IX w. wykształcił się dokładnie opracowany wzór [[Ikonografia|ikonograficzny]] wizerunku Maryi – Hodigitrii i stał się przykładem dla licznych kopii. Ikonę zniszczyli prawdopodobnie [[Turcy osmańscy|Turcy]] w 1453 r. po zdobyciu Konstantynopola.
Linia 21:
Maryja ukazana jest frontalnie, najczęściej w półpostaci. Czasem w pełnej figurze: siedząca na tronie lub stojąca. Nie widać u niej matczynej poufałości w stosunku do Syna. Głowę trzyma prosto, lekko zwróconą w kierunku Chrystusa, rzadziej – pochyloną nieznacznie ku Chrystusowi. Na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko, dostojnym gestem prawej dłoni z długimi palcami wskazując na nie. Może to być gest prezentacji – wskazania ludziom Syna Bożego lub gest postawy służebnej – przedstawienie Synowi wiernego ludu.
Chrystus znajduje się w pewnym oddaleniu od twarzy Matki, patrzy prosto przed siebie i ukazuje całe swe oblicze. Rzadziej ma głowę lekko obróconą w prawo. Wznosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa, a w lewej dłoni trzyma zwój (od XVI w. także księgę lub kulę). Chrystus nie jest tutaj niemowlęciem, występuje w ikonograficznym typie Chrystusa – [[Emmanuel (Chrystus)|Emmanuela]], ma twarz dojrzałego, inteligentnego człowieka. Ubrany jest w biały [[chiton]] i narzucony nań purpurowy, często przetykany złotem [[himation]].
Ikona Hodegetrii ukształtowała się ostatecznie w Bizancjum. Przebija z niej stosowany w cesarskim pałacu porządek, składający się z oficjalnych ceremonii, a ukrywający wszelkie wyrażenia uczuć, ukazujący jedynie świętość i godność władzy cesarskiej. Taka majestatyczna obojętność i brak przejawów ludzkich uczuć przyjęte zostały na wiele wieków jako najbardziej obowiązujące na dogmatycznej ikonie Boskiego Macierzyństwa, jaką jest Bogarodzica z Chrystusem-Emmanuelem.
== Hodigitria na Rusi ==
Linia 31:
== Hodigitria w Polsce ==
Na terenie Ukrainy, Polski i Słowacji typ Hodigitrii należał do najczęściej spotykanych ikon. Umieszczana była (zamiennie z [[Eleusa|''Eleusą'']]) wśród [[ikony namiestne|ikon namiestnych]] każdego ikonostasu. Od XV do XVII w. na klejmie (obramieniu ikony) malowano proroków. U dołu spotyka się tez rodziców Maryi: św. Annę i św. Joachima. Ikony malowane przez [[ikona karpacka|miejscowe warsztaty]] w Karpatach często odbiegały od bizantyńskiego kanonu – Maryja
Najbardziej znanym tego typu przedstawieniem Maryi w Polsce jest [[Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej|Matka Boska Częstochowska]], znajdująca się w [[sanktuarium]] na [[Jasna Góra|Jasnej Górze]].
| |||