Mitanni: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawki |
|||
Linia 3:
[[Plik:AmarnaLetterOfMarriageNegotiation-BritishMuseum-August19-08.jpg|thumb|250px|Tabliczka z tekstem w [[pismo klinowe|piśmie klinowym]] będącym listem króla mitannijskiego [[Tuszratta|Tuszratty]] do faraona egipskiego [[Amenhotep III|Amenhotepa III]] z propozycją małżeństwa pomiędzy faraonem a córką Tuszratty [[Taduhepa|Taduhepą]]; jeden z [[listy z Amarna|listów z Amarna]]; ok. 1350 p.n.e.; zbiory [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]] (WAA 29791).]]
[[Plik:TellBrakMitanni.jpg|thumb|250px|Pozostałości mitannijskiego pałacu w mieście Nagar ( obecnie stanowisko archeologiczne [[Tell Brak]] w Syrii).]]
'''Mitanni''' – [[starożytność|starożytne]] państwo założone przez [[Huryci|Hurytów]] w północnej [[Mezopotamia|Mezopotamii]] i północnej [[Syria starożytna|Syrii]] w [[II tysiąclecie p.n.e.|II tysiącleciu p.n.e.]] ze stolicą w [[Waszuganni]] (dotąd nie zidentyfikowana).
Dzieje Mitanni nie są dobrze znane, ponieważ
Mitanni, jak wiele innych państw [[
Interesujące są [[Ariowie|indo-aryjskie]] powiązania Mitanni. Niektóre imiona władców (co być może dotyczy też ludzi z niższych warstw, o których jednak odnalezione teksty nie wspominają) zdecydowanie mają pochodzenie indo-aryjskie: [[Tuszratta]] – "ten, którego rydwan szaleńczo mknie naprzód", [[Artatama I|Artatama]] – "ten, którego mieszkaniem jest sprawiedliwość", [[
Na początku
Po zjednoczeniu [[Egipt]]u [[faraon]]owie przystąpili do poszerzania jego granic. [[Totmes I]] podbił [[Palestyna|Palestynę]] oraz ziemie położone dalej na północ, łączące Egipt z Lewantem, aż do granic obszaru zwanego [[Kizzuwatna]]. Na drodze Egiptowi stanęło odrodzone państwo Mitanni (w [[XV wiek p.n.e.|1480 roku p.n.e.]] było już zjednoczone pod wodzą króla [[Barattarna|Parattarny]]), które następnie w latach 1450-1350 p.n.e. osiągnęło szczyt swojej potęgi i zasięgu terytorialnego. Władcą obszaru najechanego przez Egipcjan był król [[Idrimi]] – wasal Parattarny. Najprawdopodobniej najazd egipskich wojsk spowodował ucieczkę króla Idrimiego z jego rodzinnego Aleppo, opisaną na inskrypcji znalezionej w [[Alalach]]. Dopiero po latach tułaczki Idrimi osiadł w Alalach, zostając tam królem z nadania Parattarny. Za panowania [[Totmes IV|Totmesa IV]] (1397-1388 p.n.e.) Mitanni i Egipt nawiązały sojusz, utwierdzony przez królewskie małżeństwa. Dalsze dzieje Mitanni łączą się dość ściśle z dziejami Egiptu. By zacieśnić wzajemne stosunki często zawierano małżeństwa między królewskimi rodami. Wiadomo na przykład, że faraon aż siedem razy prosił [[Artatama I|Artatamę I]] o rękę jego córki, nim ten odpowiedział. W [[XIV wiek p.n.e.|1381 roku p.n.e.]] świętowano zaślubiny [[Amenhotep III|Amenhotepa III]] z [[Giluhepa|Giluhepą]] – córką [[Szuttarna II|Szuttarny II]], syna Artatamy I. Potem wyszła za niego również [[Taduhepa]]. Jej ojciec [[Tuszratta]] (syn Szuttarny) chciał, by faraon w zamian za nią przysłał mu posąg córki odlany ze złota – dla złagodzenia tęsknoty. Gdy panowanie w Egipcie rozpoczął [[Echnaton]], [[Taduhepa]] przeszła do jego haremu.
Koniec potęgi Mitanni nastąpił, gdy [[Artatama II]] (zapewne brat Tuszratty) nie zgodził się, by [[Tuszratta]] zajmował dłużej tron (objęty zresztą po niewyjaśnionej śmierci ich brata [[Artaszumar]]a). Był jednak zbyt słaby, by móc zdziałać cokolwiek przeciwko władcy. Sprzymierzył się zatem z Hetytami oraz Asyryjczykami. Egipt po śmierci Echnatona był zajęty sprawami wewnętrznymi, a władca [[Babilon]]u ożenił się z córką króla Hetytów. Pozbawiony wsparcia [[Tuszratta]] został zamordowany. W wyniku skomplikowanych sporów o władzę między potomkami Tuszratty i Artatamy II Mitanni uległo podzieleniu pomiędzy Asyryjczyków i Hetytów ok. 1350 r. p.n.e. Asyryjska część Mitanni, znana w tekstach pod nazwą [[
=== Władcy Mitanni ===
| |||