Elekcja 1573: Różnice pomiędzy wersjami

 

== Pierwsza faza bezkrólewia ==

Jeszcze przed śmiercią Zygmunta Augusta, na wieść o pogarszającym się stanie zdrowia króla, wielkopolscy senatorowie katoliccy zdecydowali na zjeździe w Łowiczu, że władzę podczas interregnum sprawować powinien najwyższy rangą senator – prymas Polski, czyli arcybiskup gnieźnieński [[Jakub Uchański]]. Jednocześnie powstał drugi ośrodek wokół wojewody i starosty krakowskiego oraz marszałka wielkiego koronnego [[Jan Firlej (marszałek wielki koronny)|Jana Firleja]]. Jako najwyższy rangą senator świecki, a zarazem nieformalny przywódca kalwinów uważał, że to on powinien sprawować godność [[interrex]]a podczas bezkrólewia. Decyzję zjazdu w [[Łowicz]]u odrzuciła na sejmikach szlachta kujawska i wielkopolska, zaś obóz Firleja został osłabiony przez wojewodę sandomierskiego, protestanta Piotra Zborowskiego, który nie poparł kalwina Firleja. Pomiędzy senatorami wielkopolskimi, a małopolskimi zarysowała się różnica poglądów co do sposobu przeprowadzenia elekcji. O ile senatorowie małopolscy (głównie Piotr Zborowski) postulowali [[elekcja viritim|elekcje viritim]], czyli wybór króla przez powszechny zjazd całej szlachty Rzeczypospolitej to senatorowie wielkopolscy uważali, że ta metoda może jedynie spowodować zamęt i dopuszczali wybór króla poprzez reprezentantów<ref>S. Płaza, ''Wielkie bezkrólewia'' w: ''Dzieje narodu i państwa polskiego'' pod red. J. Biernackiego, Kraków 1988, s. 4.</ref>. Elekcje viritim popierali magnaci ruscy Jan Zamoyski i Mikołaj Sienicki.