Dekanat Cieszyn: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 44:
Dekanat w Cieszynie został po raz pierwszy wzmiankowany w sprawozdaniu z poboru [[świętopietrze|świętopietrza]] z 1335 w [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]] sporządzonego przez [[Galhard de Carceribus|Galharda z Cahors]]. Archiprezbiterat (jak na Śląsku nazywano wówczas dekanaty) w Cieszynie, podporządkowany archidiakonatowi opolskiemu, powstał prawdopodobnie na początku XIV wieku<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 395| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref> i przez następnych kilkaset lat miasto stanowiło administracyjno-kościelne centrum dla [[Księstwo Cieszyńskie|księstwa cieszyńskiego]]. Według wspomnianego sprawozdania na dekanat składało się 10 parafii<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Jan Ptaśnik]]| tytuł = Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344| wydawca = Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis| miejsce = Cracoviae| rok = 1913| strony = 366| url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=23551&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=51AD482DA2B36ED801EE899F17FA474F-1}}</ref>: [[Parafia św. Jerzego w Jasienicy|Jasienica]] (? - ''Hankendorf''), [[Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Rudzicy|Rudzica]] (villa Rudgeri), [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zebrzydowicach|Zebrzydowice]] (villa Sifridi), [[Parafia św. Jakuba Apostoła w Simoradzu|Simoradz]] (Zimoracz), [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Ustroniu Lipowcu|Lipowiec]] (Lipovecz), [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kończycach Małych|Kończyce Małe]] (? - Cunczendorf), [[Parafia św. Małgorzaty w Dębowcu|Dębowiec]] (Bemgard), [[Parafia św. Marcina w Lesznej Górnej|Leszna]] (Lezna), [[Parafia św. Marcina w Piotrowicach koło Karwiny|Piotrowice]] (villa Petri), [[Parafia św. Małgorzaty w Hawierzowie-Błędowicach|Bludowice]] (Bluda)<ref>I. Panic, 2010, s. 396</ref>. Ponadto wymieniono parafię w [[Orłowa|Orłowej]] (z podległym kościołem w [[Solca (Karwina)|Solcy]]), pod jurysdykcją [[klasztor Benedyktynów w Orłowej|klasztorną]]. Nieznane są pryczyny pominięcia pozostałych istniejących wówczas parafii, jak np. cieszyńskiej. Ogólnie założyć można, że na obszarze archiprezbiteratu cieszyńskiego w 1335 funkcjonować mogło już w sumie 17 parafii, opróczy wyżej wymienionych również w [[Parafia św. Stanisława BM w Bielsku-Białej|Bielsku (Starym)]], [[Parafia św. Marii Magdaleny w Cieszynie|Cieszynie]], [[Frysztat|Frysztacie]], [[Parafia św. Michała Archanioła w Goleszowie|Goleszowie]], Jamnicy (zob. [[Frydek (Frydek-Mistek)|Frydek]]), [[Parafia św. Mateusza w Ogrodzonej|Ogrodzonej]]<ref>I. Panic, 2010, s. 399</ref>. Nieznana jest przynależność parafii w Boguminie, możliwe że należała do [[dekanat Racibórz|dekanatu raciborskiego]].
Według kolejnego zachowanego sprawozdania z poboru świętopietrza, tym razem sporządzonego przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 na Śląsku Cieszyńskim funkcjonowało 51 parafii<ref>I. Panic, 2010, s. 412</ref><ref>{{cytuj pismo | czasopismo = Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens | tytuł = Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=15085&from=publication| czasopismo = | wolumin = 27| strony = 369-372| rok = 1893 | wydawca = H. Markgraf | miejsce = Breslau| język = de }}</ref>: [[Parafia św. Mikołaja w Bielsku-Białej|Bielsko]] (Belicz), Bludowice (Bluda), [[Parafia św. Stanisława w Bruzowicach|Bruzowice]] (Bransowicz), Cieszyn (Teschen), [[Parafia św. Katarzyny w Czechowicach-Dziedzicach|Czechowice]] (Czechowicz), Dębowiec (Bomgarte), [[Parafia św. Jerzego w Dobrej|Dobra (kraj morawsko-śląski)|Dobra]] (Dobersey), [[
Przed [[Reformacja|Reformacją]] zapoczątkowaną w księstwie w latach 40. XVI wieku założono jeszcze parafie w [[Parafia św. Wawrzyńca diakona w Bielowicku|Bielowicku]], [[Cierlicko|Cierlicku]], [[
W okresie Reformacji znaczna część ludności zmieniła wyznanie na luteranizm, przejmując wiele miejscowych kościołów. Wzmożona akcja kontrreformacyjna rozpoczęłą się w 1654, kiedy to specjalna komisja odebrała pozostałe w rękach ewangelików kościoły. Struktura kościelna wymagała odbudowy. Po odzyskaniu kościołów biskup wrocławski [[Karol Ferdynand Waza]] utworzył w Cieszynie komisariat biskupi. Komisarzem został Andrzej Scodonius, arcydziekan opolski i kustosz raciborski, który 15 października podzielił obszar komisariatu na dekanaty, a tych na parafie<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Spyra| imię = Janusz| autor link = Janusz Spyra| tytuł = Śląsk Cieszyński w okresie 1653-1848| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2012| strony = 285| isbn = 978-83-935147-1-7}}</ref>. Powstało 5 nowych archiprezbiteriatów (dekanatów) podległych komisariatowi: w Cieszynie, [[Bielsko|Bielsku]], [[Dekanat Frydek|Frydku]], [[Frysztat|Frysztacie]] i [[Dekanat Wodzisław Śląski|Wodzisławiu]].
Linia 52:
Nowy dekanat cieszyński utworzyło 13 parafii (11 obsadzono proboszczami): Cierlicko, Cieszyn, Dębowiec, Gnojnik (nieobsadzony), Goleszów, Jabłonków, Leszna Górna, Puńców, Ropica, Skoczów, Strumień, Trzycież (nieobsadzony) i Wędrynia<ref>J. Spyra, 2011, s. 286</ref>.
Po [[wojny śląskie|wojnach śląskich]] Cieszyn został oddzielony od diecezjalnego [[Wrocław]]ia granicą austriacko-pruską. W 1770 dla habsburskiej części diecezji wrocławskiej utworzono [[Wikariat generalny austriackiej części diecezji wrocławskiej|Wikariat Generalny]]. W 1806 z cieszyńskiego wydzielono parafie w Jabłonkowie, Wędryni, Trzycieżu, [[Parafia św. Jadwigi w Mostach koło Jabłonkowa|Mostach k. Jabłonkowa]], [[Parafia Dobrego Pasterza w Istebnej|Istebnej]] i lokalię w Końskiej i utworzono z nich dekanat w Jabłonkowie. Po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] nastąpił [[Wojna polsko-czechosłowacka|konflikt graniczny]] pomiędzy [[II Rzeczpospolita|Polską]] a [[Czechosłowacja|Czechosłowacją]], w wyniku którego miasto i dekanat zostało przedzielone granicą państwową w 1920. W 1925 wraz z pozostałymi dekanatami cieszyńskiego Wikariatu: Bielsko, Skoczów i Strumień, wszedł w skład nowej [[archidiecezja katowicka|diecezji katowickiej]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Londzin| imię = Józef| autor link = Józef Londzin| tytuł = Historja generalnego wikarjatu w Cieszynie| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/plain-content?id=11077| wydawca = | miejsce = Cieszyn| rok = 1926}}</ref>, a w 1992 znalazł się w nowoutworzonej diecezji bielsko-żywieckiej. W 1995 z cieszyńskiego wydzielono dekanat Goleszów<ref>[http://diecezja.bielsko.pl/listy/215,ustanowienie_nowych_dekanatw_w_rejonie_cieszyskim Ustanowienie nowych dekanatów w rejonie cieszyńskim]</ref>.
== Przełożeni<ref>[http://diecezja.bielsko.pl/dekanat/cieszynski Przełożenie dekanatu cieszyńskiego]</ref> ==
|