Mątki (województwo warmińsko-mazurskie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Gmina Jonkowo – zmieniono link(i) do Jonkowo (gmina); zmiany kosmetyczne |
uzupełnienie historii |
||
Linia 25:
|www =
}}
'''Mątki''' (niem. ''Mondtken'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat olsztyński|powiecie olsztyńskim]], w [[Jonkowo (gmina)|gminie Jonkowo]]. W latach [[podział administracyjny Polski 1975-1998|1975-1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo olsztyńskie|województwa olsztyńskiego]].
Nazwa Montken (Mątki) wzięła się od imienia pierwszego
=== Historia wsi ===▼
▲Nazwa Montken (Mątki) wzięła się od imienia pierwszego lokatora prawdopodobnie Prusa Munten.
Wieś pod pierwotna nazwą ''Hoenfelt'' została założona przez [[Kapituła warmińska|Kapitułę Warmińską]] w [[1348]] r., dawnym pruskim polu osadniczym ''Gudicus'', na 50 [[włóka (miara powierzchni)|włókach]]. Akt lokacyjny został wystawiony dnia 14 sierpnia we Fromborku. Zasadźcą i pierwszym sołtysem był [[Prusowie|Prus]] ''Munten''. Od jego imienia przyjęła się nazwa wsi - ''Montken''. W roku [[1782]] liczyła 32 mieszkańców, a przyrost naturalny był dodatni aż do 1895 r. Aktualnie wieś liczy około 400 osób i ciągle się rozrasta. W latach [[1516]]-[[1521]] wieś została kilka razy odwiedzona przez [[Mikołaj Kopernik|Mikołaja Kopernika]], który jako administrator dóbr kapituły warmińskiej dokonywał lokalizacji nowych gospodarstw.
▲== Historia wsi ==
Rano 4 lutego [[1807]] r. część korpusu napoleońskiego pod dowództwem gen. Soulta wyruszyła ze wsi Bergfreid w kierunku Mondtken. Była tu również rozlokowana część armii francuskiej. W [[1825]] r. [[asesor]] rejencji królewieckiej Reinhold Bernhard Jachman odbyła się wizytacja szkół powiatu olsztyńskiego, w szkole w Mątkach nauczał Piotr Fresa. Według kroniki parafialnej kościoła w Jonkowie wieś zamieszkana była prawie w całości przez ludność pochodzenia polskiego. W latach 1860-1866 w Mątkach panowała epidemia cholery, która pochłonęła liczne ofiary. Zmarłych chowano po lewej stronie drogi na [[Olsztyn]], ten swoisty cmentarz został zlikwidowany w [[1911]] r. w związku z przebudową drogi. Dezynfekcję wsi przeprowadził Bernard Sabelek, a mieszkańcy Mątek złożyli ślubowanie, że corocznie 16 sierpnia w dzień św. Rocha będą pielgrzymować do kościoła w Jonkowie.
Linia 41 ⟶ 38:
Zimą [[1945]] r. w pobliżu wsi miało miejsce starcie wojsk radzieckich i niemieckich. Zginęło około 250 osób, w tym część ludności cywilnej. Poległych pochowano po obu stronach drogi do Jonowa. Przez pewien czas istniał tam cmentarz, który zlikwidowano po ekshumacji ciał i przeniesieniu ich do Jonkowa i Olsztyna.
=== Zabytki ===
We wsi znajdują się dwie kapliczki.
* Pierwsza w środku wsi a druga naprzeciw szkoły. Pierwsza powstała pod koniec XVII w. Była początkowo z drewna a po pożarze z [[1896]] r. została odbudowana z cegły. W kapliczce była kiedyś figura św. Barbary, patronki dobrej śmierci a później w górnej części krucyfiks i dzwon, natomiast w dolnej Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, trzymającym w ręku kulę ziemską. W 1945 r. została uszkodzona przez pocisk artyleryjski, odrestaurował ją w 1951 r. Franciszek Dolewski i murarz Jan Redzkich. Po raz drugi została gruntownie odnowiona w 1973 r. dzięki pracy i ofiarności mieszkańców wsi.
Linia 50 ⟶ 47:
* [[Jan Hanowski]] - duszpasterz urodzony w Mątkach
=== Bibliografia ===
* Syrwid R., ''Kościoły parafialne gminy Jonkowo'', Wydawnictwo Litera, Olsztyn 2005
* [http://www.jonkowo.pl/viewpage.php?page_id=5 Wieś na stronie gminy Jonkowo www.jonkowo.pl]
| |||