Dekanat Cieszyn: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Historia: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 42:
== Historia ==
Archiprezbiterat (odpowiednik dekanatu w dawnej [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]]) w Cieszynie był jednym z dwunastu na jakie w [[średniowiecze|średniowieczu]] dzielił się [[archidiakonat opolski]] diecezji wrocławskiej.
Dekanat w Cieszynie został po raz pierwszy wzmiankowany w sprawozdaniu z poboru [[świętopietrze|świętopietrza]] z 1335 w [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]] sporządzonego przez [[Galhard de Carceribus|Galharda z Cahors]]. Archiprezbiterat (jak na Śląsku nazywano wówczas dekanaty) w Cieszynie, podporządkowany archidiakonatowi opolskiemu, powstał prawdopodobnie na początku XIV wieku<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 395| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref> i przez następnych kilkaset lat miasto stanowiło administracyjno-kościelne centrum dla [[Księstwo Cieszyńskie|księstwa cieszyńskiego]]. Według wspomnianego sprawozdania na dekanat składało się 10 parafii<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Jan Ptaśnik]]| tytuł = Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344| wydawca = Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis| miejsce = Cracoviae| rok = 1913| strony = 366| url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=23551&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=51AD482DA2B36ED801EE899F17FA474F-1}}</ref>: [[Parafia św. Jerzego w Jasienicy|Jasienica]] (? - ''Hankendorf''), [[Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Rudzicy|Rudzica]] (villa Rudgeri), [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zebrzydowicach|Zebrzydowice]] (villa Sifridi), [[Parafia św. Jakuba Apostoła w Simoradzu|Simoradz]] (Zimoracz), [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Ustroniu Lipowcu|Lipowiec]] (Lipovecz), [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kończycach Małych|Kończyce Małe]] (? - Cunczendorf), [[Parafia św. Małgorzaty w Dębowcu|Dębowiec]] (Bemgard), [[Parafia św. Marcina w Lesznej Górnej|Leszna]] (Lezna), [[Parafia św. Marcina w Piotrowicach koło Karwiny|Piotrowice]] (villa Petri), [[Parafia św. Małgorzaty w Hawierzowie-Błędowicach|Bludowice]] (Bluda)<ref>I. Panic, 2010, s. 396</ref>. Ponadto wymieniono parafię w [[Orłowa|Orłowej]] (z podległym kościołem w [[Solca (Karwina)|Solcy]]), pod jurysdykcją [[klasztor Benedyktynów w Orłowej|klasztorną]]. Nieznane są pryczyny pominięcia pozostałych istniejących wówczas parafii, jak np. cieszyńskiej. Ogólnie założyć można, że na obszarze archiprezbiteratu cieszyńskiego w 1335 funkcjonować mogło już w sumie 17 parafii, opróczy wyżej wymienionych również w [[Parafia św. Stanisława BM w Bielsku-Białej|Bielsku (Starym)]], [[Parafia św. Marii Magdaleny w Cieszynie|Cieszynie]], [[Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża w Karwinie|Frysztacie]], [[Parafia św. Michała Archanioła w Goleszowie|Goleszowie]], Jamnicy (zob. [[Frydek (Frydek-Mistek)|Frydek]]), [[Parafia św. Mateusza w Ogrodzonej|Ogrodzonej]]<ref>I. Panic, 2010, s. 399</ref>. Nieznana jest przynależność [[Parafia Narodzenia Panny Maryi w Starym Boguminie|parafii w Boguminie]], możliwe że należała do [[dekanat Racibórz|dekanatu raciborskiego]].▼
Został po raz pierwszy wzmiankowany w sprawozdaniu z poboru [[świętopietrze|świętopietrza]] z 1335 w [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]] sporządzonego przez [[Galhard de Carceribus|Galharda z Cahors]]. Powstał prawdopodobnie na początku XIV wieku<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 395| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref> i przez następnych kilkaset lat miasto stanowiło administracyjno-kościelne centrum dla [[Księstwo Cieszyńskie|księstwa cieszyńskiego]].
▲
Według kolejnego zachowanego sprawozdania z poboru świętopietrza, tym razem sporządzonego przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 na Śląsku Cieszyńskim funkcjonowało 51 parafii<ref>I. Panic, 2010, s. 412</ref><ref>{{cytuj pismo | czasopismo = Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens | tytuł = Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=15085&from=publication| czasopismo = | wolumin = 27| strony = 369-372| rok = 1893 | wydawca = H. Markgraf | miejsce = Breslau| język = de }}</ref>: [[Parafia św. Mikołaja w Bielsku-Białej|Bielsko]] (Belicz), Bludowice (Bluda), [[Parafia św. Stanisława w Bruzowicach|Bruzowice]] (Bransowicz), Cieszyn (Teschen), [[Parafia św. Katarzyny w Czechowicach-Dziedzicach|Czechowice]] (Czechowicz), Dębowiec (Bomgarte), [[Parafia św. Jerzego w Dobrej|Dobra]] (Dobersey), [[Parafia św. Jakuba Starszego w Domasłowicach Górnych|Domasłowice]] (Domaslowicz), [[Parafia św. Marii Magdaleny w Dziećmorowicach|Dziećmorowice]] (Ditmari villa), [[Parafia św. Jana Chrzciciela we Frydku|Frydek]] (Fredek), Frysztat (Freyenstat), Goleszów (Boleschaw), [[Parafia Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich|Górki]] (Gorky), [[Parafia św. Bartłomieja w Grodźcu|Grodziec]] (Grodecz), [[Parafia św. Bartłomieja w Hażlachu|Hażlach]] (Hazelach), [[Parafia św. Marka Ewangelisty w Herzmanicach|Herzmanice]] (Hermansdorff), [[Parafia Bożego Ciała w Jabłonkowie|Jabłonków]] (Jablonka), Jasienica (Heyczendorff), [[Parafia Opatrzności Bożej w Jaworzu|Jaworze]] (Arnoldi villa), [[Parafia św. Piotra w Karwinie-Dołach|Karwina]], [[Kisielów (województwo śląskie)|Kisielów]] (Kyselaw), [[Parafia św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich|Kończyce Wielkie]] (Cunczendorff), [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kończycach Małych|Kończyce Małe]], [[Końska (Trzyniec)|Końska]] (Kanzakowicz), Kula (Czula), Leszna (Lesna), [[Parafia św. Jana Chciciela w Lutyni Dolnej|Lutynia]] (Lutina), [[Marklowice Dolne|Marklowice]] (Merclowicz), [[Parafia św. Marcina w Międzyrzeczu Górnym|Międzyrzecze]] (Conradsvalde), [[Parafia św. Marcina w Ochabach|Ochaby]] (Ochabn), [[Parafia św. Mateusza w Ogrodzonej|Ogrodzona]] (Ogrodzona), [[Parafia Świętych Piotra i Pawła w Olbrachcicach|Olbrachcice]] (Albrothsdorff), [[Parafia Narodzenia Panny Maryi w Orłowej|Orłowa]] (Orlovia), [[Parafia św. Józefa w Śląskiej Ostrawie|Ostrawa]] (Ostravia), [[Parafia św. Henryka w Pietwałdzie|Pietwałd]] (Petirswalde), Piotrowice (Petirsdorff), [[Parafia św. Anny w Pruchnej|Pruchna]] (Prochna), [[Parafia Zwiastowania Pańskiego w Ropicy|Ropica]] (Ropicza), Rudzica (Rudgersdorff), [[Parafia św. Anny w Rychwałdzie|Rychwałd]] (Reychenwald), [[Parafia Wszystkich Świętych w Siedliszczu|Siedliszcze]] (Czedlicz), Simoradz (Schimoradz), [[Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Skoczowie|Skoczów]] (Scotczowa), [[Parafia św. Marii Magdaleny w Stonawie|Stonawa]] (Stinavia), [[Parafia św. Jana Chrzciciela w Suchej Średniej|Sucha]] (Sucha), [[Szobiszowice (Czechy)|Szobiszowice]] (Sobieschowicz), Szywałd (Schonwald - [[Szonów (Czechy)|Szonów]]?), [[Parafia św. Klemensa w Ustroniu|Ustroń]] (Wstrowe), [[Parafia św. Michała Archanioła w Trzycieżu|Trzycież]] (Stzreczicz), [[Parafia św. Katarzyny w Wędryni|Wędrynia]] (Vandrzina) i Zebrzydowice (Seyfredsdorff). Dekanat obejmował całe ówczesne księstwo, w granicach którego było około 200 miejscowości, a więc średnio parafia obejmowała 4 miejscowości. Na podstawie sumarycznej wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian, a więc i mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, oszacowano na 9770<ref>I. Panic, 2010, s. 322</ref>.
| |||