Paweł V: Różnice pomiędzy wersjami

'''Paweł V''' ([[łacina|łac.]] ''Paulus V''), właśc. '''Camillo Borghese'''; ur. [[17 września]] [[1552]] w [[Rzym]]ie, zm. [[28 stycznia]] [[1621]] tamże) – [[papież]] w okresie od 16 maja 1605 do 28 stycznia 1621<ref name="Wollpert">{{cytuj książkę r| nazwisko = Fischer-Wollpert | imię = Rudolf | tytuł = Leksykon papieży | wydawca = Znak | miejsce = Kraków | data = 1996 | strony = 141 | isbn = 83-7006-437-X}}</ref>.

=== Wczesne życie ===

Był synem dziekana prawników Kurii Rzymskiej Marc'Antonia Borghese i jego drugiej żony, Flaminii Astalli<ref name="FIU">{{Cytuj stronę r| url = http://www2.fiu.edu/~mirandas/bios1596.htm#Borghese | tytuł = Borghese, Camillo | opublikowany = The Cardinals of the Holy Roman Church | język = en | data dostępu = 2013-08-30FIU}}</ref>. Studiował nauki prawne w [[Perugia|Perugii]] i [[Padwa|Padwie]], po powrocie do Rzymu został prawnikiem kurialnym oraz referendarzem [[Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej|Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej]]<ref name="{{r|FIU" />}}. W marcu 1576 został wikariuszem patriarchalnej [[Bazylika Matki Bożej Większej|Bazyliki Liberiańskiej]], a od września 1581 był członkiem [[Penitencjaria Apostolska|Penitencjarii Apostolskiej]]<ref name="{{r|FIU" />}}. Od września 1588 do 1591 był wicelegatem w [[Bolonia|Bolonii]], w 1595 odbył nadzwyczajną misję legata przy królu Hiszpanii [[Filip II Habsburg|Filipie II]]<ref name="{{r|FIU" />}}.

5 czerwca 1596 [[Klemens VIII|papież Klemens VIII]] mianował go [[kardynał]]em, z tytułem prezbitera S. Eusebio<ref name="{{r|FIU" />}}. W kwietniu 1597 Borghese został [[biskup]]em Iesi (do 1599), w 1602 sekretarzem [[Inkwizycja rzymska|Świętego Oficjum]], a w czerwcu 1603 [[Wikariusz generalny Rzymu|wikariuszem generalnym Rzymu]]<ref name="{{r|FIU" />}}.

=== Pontyfikat ===

Postawił sobie za cel wzmocnienie autorytetu papiestwa wobec władzy świeckiej<ref name="Kelly">{{cytuj książkę r| nazwisko = Kelly | imię = John N. D. | autor link = John Norman Davidson Kelly | tytuł = Encyklopedia papieży | wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy | miejsce = Warszawa | data = 1997 | strony = 387-389 | isbn = 83-06-02633-0 }}</ref>. Część państw włoskich – [[Sabaudia]], [[Genua]], [[Neapol]] – podporządkowała się nowym zarządzeniom, nie przyjęła ich natomiast [[Wenecja]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Papież obłożył [[ekskomunika|ekskomuniką]] senat i [[Doża Wenecji|dożę]], a całą Republikę Wenecką [[interdykt]]em; był to ostatni przypadek interdyktu papieskiego wobec suwerennego państwa<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Duchowni, którzy zaakceptowali nałożone kary papieskie, zostali wygnani lub uwięzieni<ref name="{{r|Wollpert" />}}. W sporze delegatem Wenecji był [[Paolo Sarpi]], natomiast papieża reprezentowali kardynałowie [[Robert Bellarmin]] i [[Cezary Baroniusz]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Ostatecznie interwencja króla Francji [[Henryk IV Burbon|Henryka IV]] w 1607 zapobiegła przejściu Wenecji na protestantyzm; papież zdjął interdykt, jednak moralnie poniósł porażkę, a prestiż [[Stolica Apostolska|Stolicy Apostolskiej]] doznał uszczerbku<ref name="{{r|Wollpert" />}}.

Polityka papieża dążyła do zbliżenia z Francją, ale nie zapobiegła rozwojowi tendencji [[gallikanizm|gallikańskich]]<ref name="{{r|Kelly" />}}. Nieudane działania podjął Paweł V w sprawie katolików angielskich i irlandzkich. Parlament angielski nałożył na katolików obowiązek składania przysięgi, unieważniającej papieskie prawo odwoływania książąt świeckich<ref name="{{r|Kelly" />}}. Papież żądał wycofania tego obowiązku, ale w tym samym czasie archiprezbiter [[George Blackwell]], wbrew woli przełożonych nakłaniał katolików do składania przysięgi<ref name="{{r|Kelly" />}}. Ostatecznie Blackwella odwołano w 1608, ale sytuacja katolików uległa pogorszeniu.

Papież Paweł V 19 października 1605 potwierdził nakaz przebywania biskupów w swoich diecezjach, a 20 czerwca 1614 opublikował odnowiony ''[[Rytuał Rzymski]]'' i wzmocnił dyscyplinę w zakonach<ref name="{{r|Kelly" />}}. Popierał działalność misyjną, w okresie jego pontyfikatu rozwinęły się m.in. misje [[zakon Braci Mniejszych|kapucynów]] w [[Królestwo Kongo|Kongo]] i [[jezuici|jezuitów]] w [[Paragwaj]]u. Misjonarzom jezuickim w Chinach papież zezwolił na używanie miejscowego języka w liturgii<ref name="{{r|Kelly" />}}.

W 1613 papież zatwierdził Instytut Kongregacji [[Filipini|Oratorian]] [[Filip Neri|Filipa Neri]], a rok później francuskie Oratorium Naszego Pana Jezusa Chrystusa (założone przez [[Pierre de Berulle|Pierre de Berulle'a]])<ref name="{{r|Kelly" />}}. 1 listopada 1610 Paweł V [[kanonizacja|kanonizował]] kardynała [[Karol Boromeusz|Karola Boromeusza]] i [[Franciszka Rzymianka|Franciszkę Rzymską]], a także [[beatyfikacja|beatyfikował]] [[Ignacy Loyola|Ignacego Loyolę]], [[Franciszek Ksawery|Franciszka Ksawerego]], [[Teresa z Ávili|Teresę z Ávili]] i Filipa Neri<ref name="{{r|Kelly" />}}.

W okresie pontyfikatu ukończono budowę nawy głównej, fasady i portyku [[Bazylika św. Piotra na Watykanie|Bazyliki Św. Piotra]]<ref name="{{r|Wollpert" />}}. Papież zapewnił Rzymowi poprawę zaopatrzenia w wodę (kazał odbudować dwa akwedukty, w tym dawny Akwedukt [[Trajan]]a)<ref name="{{r|Kelly" />}}. Wzbogacił zbiory Biblioteki Watykańskiej oraz ustanowił tajne zbiory archiwum. Obok zasług dla Rzymu papież pamiętał także o swojej rodzinie – siostrzeniec i bliski współpracownik papieża, kardynał [[Scipione Caffarelli-Borghese]] wybudował słynną Villa Borghese<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Papież Paweł V wydał kontrowersyjną decyzję o potępieniu [[Galileusz]]a. W czasie tego pontyfikatu 5 czerwca 1616 Kongregacja Św. Oficjum ([[inkwizycja]]) potępiła dzieło [[Mikołaj Kopernik|Kopernika]] ''[[De revolutionibus orbium coelestium|De revolutionibus]]'' i zamieściła je na [[Indeks ksiąg zakazanych|Indeksie Ksiąg Zakazanych]]<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Zmarł w wyniku drugiego, w krótkim czasie, [[udar mózgu|wylewu]], 21 stycznia 1621 roku<ref name="{{r|Kelly" />}}.

Paweł V [[Kardynałowie z nominacji Pawła V|kreował]] 60 kardynałów, na dziesięciu [[konsystorz]]ach<ref name="{{r|FIU" />}}.

{{== Przypisy}} ==