Impulsem do powołania ZOMO były wydarzenia [[Poznański Czerwiec|poznańskiego czerwca '561956]]<ref name="Eisler">{{cytuj książkę |autor=Jerzy Eisler |url=http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/publikacje/9929,Jerzy-Eisler-Polskie-miesiace-czyli-kryzysy-w-PRL.html |tytuł=Polskie miesiące czyli kryzys(y) w PRL |rok=2008 |isbn=9788376290195 |wydanie=EPUB |rozdział=Październik 1956 roku}}</ref>, które ukazały brak przygotowania wojska i [[Milicja Obywatelska|milicji]] do pacyfikowania dużych rozruchów ulicznych. Formalną podstawę do utworzenia ZOMO stanowiła uchwała Rady Ministrów PRL z 24 grudnia [[1956]]. Pierwsze wytyczne dotyczące pełnienia przez nie służby zostały wprowadzone rozkazem Komendanta Głównego MO z dnia 17 lipca [[1957]] (rozkaz nr 5/57). ZOMO funkcjonowało na zasadach wojskowych i było skoszarowaną formacją paramilitaraną. Od [[1973]] zaczęto do niej rekrutować poborowych, by odbywali w tych oddziałach zasadniczą służbę wojskową<ref name=Wprost>{{cytuj stronę| url = http://www.wprost.pl/ar/10636/Bijace-serce-partii/?O=10636&pg=2| tytuł = Bijące serce partii| data dostępu = 2010-03-14| autor = [[Antoni Dudek]]| opublikowany = | praca = Wprost 24| data = 2001| język = pl}}</ref>. Poborowi służący w ZOMO (szczególnie w latach 1970, bo później z racji coraz gorszego odbioru społecznego tej formacji służba w niej straciła na atrakcyjności) byli w większości ochotnikami do tej służby, co wynikało z poniższych przyczyn<ref>Dariusz Gizak „By(i)łem w ZOMO”</ref><ref>Bogdan Juruś „Byłem w ZOMO”</ref>:
* preferencja przy późniejszym staraniu się o przyjęcie do Milicji Obywatelskiej — od przyszłego funkcjonariusza wymagano uregulowania stosunku do służby wojskowej, a dawni ZOMO-wcy byli uważani za osoby znające specyfikę służby w milicji i przez to wymagające mniej rozbudowanego szkolenia;
