|
Został po raz pierwszy wzmiankowany w sprawozdaniu z poboru [[świętopietrze|świętopietrza]] z 1335 w [[archidiecezja wrocławska|diecezji wrocławskiej]] sporządzonym przez [[Galhard de Carceribus|Galharda z Cahors]]. Powstał prawdopodobnie na początku XIV wieku<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Idzi Panic]] (redakcja)| tytuł = Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528)| wydawca = Starostwo Powiatowe w Cieszynie| miejsce = Cieszyn| rok = 2010| strony = 395| isbn = 978-83-926929-3-5}}</ref> i przez następnych kilkaset lat miasto stanowiło administracyjno-kościelne centrum dla [[Księstwo Cieszyńskie|księstwa cieszyńskiego]].
Wspomniane wyżej sprawozdanie wymienia 10 jego parafii<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Jan Ptaśnik]]| tytuł = Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344| wydawca = Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis| miejsce = Cracoviae| rok = 1913| strony = 366| url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=23551&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=51AD482DA2B36ED801EE899F17FA474F-1}}</ref>: [[Parafia św. Jerzego w Jasienicy|Jasienica]] (? - ''Hankendorf''), [[Parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Rudzicy|Rudzica]] (villa Rudgeri), [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zebrzydowicach|Zebrzydowice]] (villa Sifridi), [[Parafia św. Jakuba Apostoła w Simoradzu|Simoradz]] (Zimoracz), [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Ustroniu Lipowcu|Lipowiec]] (Lipovecz), [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kończycach Małych|Kończyce Małe]] (? - Cunczendorf), [[Parafia św. Małgorzaty w Dębowcu|Dębowiec]] (Bemgard), [[Parafia św. Marcina w Lesznej Górnej|Leszna]] (Lezna), [[Parafia św. Marcina w Piotrowicach koło Karwiny|Piotrowice]] (villa Petri), [[Parafia św. Małgorzaty w Hawierzowie-Błędowicach|Bludowice]] (Bluda)<ref>I. Panic, 2010, s. 396</ref>. Ponadto wymieniono [[Parafia Narodzenia Maryi Panny w Orłowej|Orłową]] (z podległym kościołem w [[Solca (Karwina)|Solcy]]), pod jurysdykcją [[klasztor Benedyktynów w Orłowej|klasztorną]]. Nieznane są przyczyny pominięcia pozostałych istniejących wówczas parafii, jak np. cieszyńskiej. Ogólnie założyć można, że na obszarze archiprezbiteratu cieszyńskiego w 1335 funkcjonować mogło już w sumie 17 parafii, opróczy wyżej wymienionych również w [[Parafia św. Stanisława BM w Bielsku-Białej|Bielsku (Starym)]], [[Parafia św. Marii Magdaleny w Cieszynie|Cieszynie]], [[Parafia Podwyższenia Świętego Krzyża Świętego w Karwinie|Frysztacie]], [[Parafia św. Michała Archanioła w Goleszowie|Goleszowie]], Jamnicy (zob. [[Frydek (Frydek-Mistek)|Frydek]]), [[Parafia św. Mateusza w Ogrodzonej|Ogrodzonej]]<ref>I. Panic, 2010, s. 399</ref>. Nieznana jest przynależność [[Parafia Narodzenia Maryi Panny w Starym Boguminie|parafii w Boguminie]], możliwe że należała do [[Dekanat Racibórz|dekanatu raciborskiego]].
Według kolejnego zachowanego sprawozdania z poboru świętopietrza, tym razem sporządzonego przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 na Śląsku Cieszyńskim funkcjonowało 5150 parafii<ref>I. Panic, 2010, s. 412</ref><ref>{{cytuj pismo | czasopismo = Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens | tytuł = Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti| url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=15085&from=publication| czasopismo = | wolumin = 27| strony = 369-372| rok = 1893 | wydawca = H. Markgraf | miejsce = Breslau| język = de }}</ref>: [[Parafia św. Mikołaja w Bielsku-Białej|Bielsko]] (Belicz), [[Parafia św. Małgorzaty w Hawierzowie-Błędowicach|Bludowice]] (Bluda), [[Parafia św. Stanisława w Bruzowicach|Bruzowice]] (Bransowicz), [[Parafia św. Marii Magdaleny w Cieszynie|Cieszyn]] (Teschen), [[Parafia św. Katarzyny w Czechowicach-Dziedzicach|Czechowice]] (Czechowicz), [[Parafia św. Małgorzaty w Dębowcu|Dębowiec]] (Bomgarte), [[Parafia św. Jerzego w Dobrej|Dobra]] (Dobersey), [[Parafia św. Jakuba Starszego w Domasłowicach Górnych|Domasłowice]] (Domaslowicz), [[Parafia św. Marii Magdaleny w Dziećmorowicach|Dziećmorowice]] (Ditmari villa), [[Parafia św. Jana Chrzciciela we Frydku|Frydek]] (Fredek), [[Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Karwinie|Frysztat]] (Freyenstat), [[Parafia św. Michała Archanioła w Goleszowie|Goleszów]] (Boleschaw), [[Parafia Wszystkich Świętych w Górkach Wielkich|Górki]] (Gorky), [[Parafia św. Bartłomieja w Grodźcu|Grodziec]] (Grodecz), [[Parafia św. Bartłomieja w Hażlachu|Hażlach]] (Hazelach), [[Parafia św. Marka Ewangelisty w Herzmanicach|Herzmanice]] (Hermansdorff), [[Parafia Bożego Ciała w Jabłonkowie|Jabłonków]] (Jablonka), Jasienica (Heyczendorff), [[Parafia Opatrznościśw. BożejPiotra w JaworzuKarwinie-Dołach|JaworzeKarwina]] (Arnoldi villa),<ref group="uwaga" name="Arnoldi">Identyfikacja ''Arnoldi villa'' z [[ParafiaJaworze św(województwo śląskie)|Jaworzem]] jest błędna. PiotraZobacz: w{{cytuj książkę Karwinie-Dołach|Karwina imię = Robert | nazwisko = Mrózek | tytuł = Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego| wydawca = [[Uniwersytet Śląski|Uniwersytet Śląski w Katowicach]]| miejsce = Katowice| rok = 1984| strony = 83, 86| isbn = 82-00-00622-2}}</ref>, [[Kisielów (województwo śląskie)|Kisielów]] (Kyselaw), [[Parafia św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich|Kończyce Wielkie]] (Cunczendorff), [[Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Kończycach Małych|Kończyce Małe]], [[Końska (Trzyniec)|Końska]] (Kanzakowicz), Kula (Czula), Leszna (Lesna), [[Parafia św. Jana Chciciela w Lutyni Dolnej|Lutynia]] (Lutina), [[Marklowice Dolne|Marklowice]] (Merclowicz), [[Parafia św. Marcina w Międzyrzeczu Górnym|Międzyrzecze]] (Conradsvalde), [[Parafia św. Marcina w Ochabach|Ochaby]] (Ochabn), [[Parafia św. Mateusza w Ogrodzonej|Ogrodzona]] (Ogrodzona), [[Parafia Świętych Piotra i Pawła w Olbrachcicach|Olbrachcice]] (Albrothsdorff), [[Parafia Narodzenia Maryi Panny w Orłowej|Orłowa]] (Orlovia), [[Parafia św. Józefa w Śląskiej Ostrawie|Ostrawa]] (Ostravia), [[Parafia św. Henryka w Pietwałdzie|Pietwałd]] (Petirswalde), Piotrowice (Petirsdorff), [[Parafia św. Anny w Pruchnej|Pruchna]] (Prochna), [[Parafia Zwiastowania Pańskiego w Ropicy|Ropica]] (Ropicza), Rudzica (Rudgersdorff), [[Parafia św. Anny w Rychwałdzie|Rychwałd]] (Reychenwald), [[Parafia Wszystkich Świętych w Siedliszczu|Siedliszcze]] (Czedlicz), [[Parafia św. Jakuba Apostoła w Simoradzu|Simoradz]] (Schimoradz), [[Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Skoczowie|Skoczów]] (Scotczowa), [[Parafia św. Marii Magdaleny w Stonawie|Stonawa]] (Stinavia), [[Parafia św. Jana Chrzciciela w Suchej Średniej|Sucha]] (Sucha), [[Szobiszowice (Czechy)|Szobiszowice]] (Sobieschowicz), Szywałd (Schonwald - [[Szonów (Czechy)|Szonów]]?), [[Parafia św. Klemensa w Ustroniu|Ustroń]] (Wstrowe), [[Parafia św. Michała Archanioła w Trzycieżu|Trzycież]] (Stzreczicz), [[Parafia św. Katarzyny w Wędryni|Wędrynia]] (Vandrzina) i Zebrzydowice (Seyfredsdorff). Dekanat obejmował całe ówczesne księstwo, w granicach którego było około 200 miejscowości, a więc średnio parafia obejmowała 4 miejscowości. Na podstawie sumarycznej wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian, a więc i mieszkańców Śląska Cieszyńskiego, oszacowano na 9770<ref>I. Panic, 2010, s. 322</ref>.
Przed [[Reformacja|Reformacją]] zapoczątkowaną w księstwie w latach 40. XVI wieku założono jeszcze parafie w [[Parafia św. Wawrzyńca diakona w Bielowicku|Bielowicku]], [[Parafia św. Wawrzyńca w Cierlicku|Cierlicku]], [[Parafia Wniebowzięcia Panny Marii w Gnojniku|Gnojniku]], [[Gruszów (Ostrawa)|Gruszowie]], [[Guty (Trzyniec)|Gutach]], [[Herzmanice|Herzmanicach]], Kościelcu, [[Parafia św. Marii Magdaleny w Mazańcowicach|Mazańcowicach]], [[Nydek|Nydku]], [[Parafia św. Jerzego w Puńcowie|Puńcowie]], [[Parafia św. Jana Chrzciciela w Racimowie|Racimowie]], [[Rzepiszcze|Rzepiszczu]], [[Parafia św. Marcina Biskupa w Skalicy|Skalicy]], [[Parafia św. Barbary w Strumieniu|Strumieniu]], Szonowie (o ile nie wcześniej), [[Parafia św. Jana Bosko w Szumbarku|Szumbarku]], [[Trzanowice|Trzanowicach]] i być może w [[Wierzbica (Bogumin)|Wierzbicy]]<ref>I. Panic, 2010, s. 417</ref>.
|
