Dynastia Song: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WebmajstrBot (dyskusja | edycje)
WebmajstrBot poprawia przekierowania
drobne redakcyjne
Linia 5:
'''Dynastia Song''' ({{chińskie|c=宋朝|hp=Sòng Cháo|wg=Sung Ch'ao}}) – dynastia panująca w [[Chiny|Chinach]] od 960 do 1279 roku, po okresie [[Pięć Dynastii i Dziesięć Królestw|Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw]], a przed panowaniem [[dynastia Yuan|dynastii Yuan]]. Był to pierwszy rząd na świecie, który emitował pieniądz papierowy i pierwszy rząd chiński, który ustanowił stałą marynarkę wojenną. Za czasów tej dynastii po raz pierwszy użyto prochu strzelniczego, jak również odróżniono [[północ]] prawdziwą od magnetycznej.
 
Panowanie dynastii Song dzieli się na dwa okresy: Północną i Południową dynastię Song. Stolicą '''Północnej dynastii''' ({{chińskie|c=北宋}}, 960–1127) było północne miasto Bianjing (dzis. [[Kaifeng]]), a państwo to kontrolowało większość terenów [[Chiny właściwe|Chin właściwych]]. '''Południowa dynastia Song''' ({{chińskie|c=南宋}}, 1127–1279) to okres po utracie kontroli nad północnymi Chinami na rzecz [[Dynastia Jin (1115-1234)|dynastii Jin]]. Dwór cesarski przeniósł się wówczas na południe od [[Jangcy]] i założył stolicę w Lin'anLin’an (dziś [[Hangzhou]]). Choć dynastia utraciła kontrolę nad kolebką cywilizacji chińskiej w dolinie [[Huang He|Rzeki Żółtej]], nie podcięło to korzeni songowskiej ekonomii, ponieważ południowa dynastia kontrolowała 60% populacji Chin i większość najżyźniejszych ziem{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=167}}. Południowi Songowie znacząco rozbudowali flotę wojenną, by bronić swych granic morskich i śródlądowych, a także by móc prowadzić misje zagraniczne.
 
Broniąc się przed Jin, a później przed [[Mongołowie|Mongołami]], Songowie stworzyli nowe, rewolucyjne technologie wojenne, wśród których najważniejszym było użycie prochu strzelniczego. W 1234 państwo Jin podbili Mongołowie, którzy przejęli kontrolę nad całymi Chinami północnymi, utrzymując burzliwe relacje z południowymi Songami. [[Mongke]], czwarty wielki [[Chan (władca)|chan]] [[Imperium mongolskie]]go, zmarł w 1259 oblegając [[Chongqing]]. Jego młodszy brat, [[Kubilaj-chan|Kubilaj]], został ogłoszony nowym Wielkim Chanem, choć Mongołowie na Zachodzie uznali jego tytuł tylko częściowo. W 1271 Kubilaj ogłosił się cesarzem Chin{{odn|Rossabi|1988|s=115}}. Po dwudziestu latach wojen przerywanych okresami pokoju, armie Kubilaja dokończyły podboju państwa Południowej dynastii Song w 1279. Chiny zostały ponownie zjednoczone, tym razem pod panowaniem mongolskiej [[dynastia Yuan|dynastii Yuan]] (1271–1368){{odn|Rossabi|1988|s=76}}.
Linia 28:
[[Plik:Liao Dynasty - Guan Yin statue.jpg|thumb|Polichromowana, drewniana rzeźba [[Guanyin|Guan Yin]]; [[Shanxi]], [[dynastia Liao]] (907–1125).]]
 
Podczas gdy centralny rząd songowski skupiał się na polityce wewnętrznej i sporach, na północnej granicy działy się niepokojące rzeczy. [[Dżurdżeni]], poddani dynastii Liao, podnieśli bunt i ustanowili własne państwo – [[Dynastia Jin (1115-1234)|Dynastię Jin]] (1115–1234){{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=165}}. Generał-eunuch [[Tong Guan]] (1054–1126), doradził cesarzowi [[Song Huizong|Huizongowi]] (1100–1126) sojusz z Dżurdżenami; wspólna kampania wojenna obaliła dynastię Liao w 1125. Operacje przeciw Liao ukazały jednak słabość armii songowskiej, co nie uszło uwadze Dżurdżenów, którzy natychmiast po zwycięstwie zwrócili się przeciw dotychczasowym sojusznikom i uderzyli na Song w 1125, i powtórnie – w 1127. Podczas tej drugiej inwazji udało im się nie tylko zdobyć stolicę Songów, Kaifeng, lecz także pojmać cesarza [[Song Qinzong|Qinzonga]], jego poprzednika Huizonga (który przeszedł w stan spoczynku) i większość dworu{{odn|Ebrey|Walthall|Palais|2006|s=165}}. Wydarzenia te są znane jako "upokorzenie Jingkang" ({{chińskie|trad=靖康事變}}), od nazwy roku (Jingkang, 靖康), w którym miały miejsce. Pozostałe siły songowskie przegrupowały się i pod wodzą piątego syna cesarza Huizonga, [[Song Gaozong|Gaozonga]] (1127–1162), który ogłosił się cesarzem, wycofały na południe od [[Jangcy]], ustanawiając nową stolicę w Lin'anLin’an (dzisiejsze [[Hangzhou]]). Podbój północnych Chin przez Dżurdżenów i przeniesienie stolicy z Kaifengu do Lin'anuLin’anu wyznacza granicę między Północną, a Południową Dynastią Song.
 
=== Południowa dynastia Song, 1127–1279 ===