Wielki książę: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m poprawa linków
Rozróżnienie na magnus dux i magnus princeps
Linia 1:
'''Wielki książę''' ([[Łacina|łac.]] ''[[wikt:magnus|magnus]] [[wikt:dux|dux]]'', ''welikij [[Językkniaź]]'') francuski- tytuł [[monarchia|francmonarszy]], feudalny lub arystokratyczny, między rangą [[król|królewską]] a [[książę|książęcą]]. Wyróżnia się dwie podstawowe formy wielkiego księcia, nie rozróżnialne jednak w języku polskim: (z [[Łacina|łac.]]) ''Grand'magnus Ducprinceps''', ([[Język niemiecki|niem.]] ''Großherzog (Großfürst'')) i '','magnus dux''' ([[językJęzyk rosyjskiniemiecki|rosniem.]] ''великий князьGroßherzog'' (''welikij, [[kniaźJęzyk francuski|franc.]] ''Grand Duc''). -Na tytułtemat feudalnyrozróżnienia itych arystokratyczny,dwóch międzyforma rangąpatrz [[król|królewską]]hasło a [[książę|książęcą]]'''Książę'''.
 
Na Rusi używany pierwotnie przez władców księstw: [[Ruś Kijowska|Kijowskiego]] (od [[879]], [[Ruś Kijowska|Włodzimierskiego]] (od [[1168]]) i [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Moskiewskiego]] ([[jarłyk]] od [[1328]]). Stosowany także do władców: [[Republika Nowogrodzka|Republiki Nowogrodzkiej]] i [[Księstwo twerskie|Księstwa twerskiego]].
 
== Magnus Dux ==
Na Litwie początkowo używany przez władców [[Kiernów|Kiernowa]], potem [[Troki|Trok]] i [[Wilno|Wilna]]. Pierwszym historycznie potwierdzonym księciem zwierzchnim nad [[Władcy Litwy|książętami litewskimi]] był [[Mendog]]<ref>J. Ochmański, ''Historia Litwy'', Warszawa 1982, s. 46-47. ISBN 83-04-00886-6.</ref> (od 1238).
Po [[unia polsko-litewska|unii polsko-litewskiej]] przyjęty także przez [[Król Polski|królów Polski]]. W okresie rządów [[Witold Kiejstutowicz|Witolda]] na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]] istniało rozróżnienie między księciem zwierzchnim litewskim (''supremus dux Lithuanie'') a wielkim księciem litewskim (''magnus dux Lithuanie''). M.in. [[unia wileńsko-radomska]] wprowadzała to rozróżnienie: [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] (''supremus dux''), Witold (''magnus dux'').
 
W zachodniej Europie pierwszy raz przyznany księciu [[Kosma Medyceusz Starszy|Cosimo Medici]], władcy [[Wielkie Księstwo Toskanii|Toskanii]] przez papieża w [[1569]] roku. Tytuł ten był nadawany również przez [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] - m.in. [[Joachim Murat|Joachimowi Muratowi]], [[landgraf]]om [[Hesja|Hesji]], [[Elektorzy Rzeszy|kurfürstom]] [[Badenia|Badenii]]. Po [[kongres wiedeński|kongresie wiedeńskim]] przyznany władcom [[Oldenburg (kraina)|Oldenburga]], [[Meklemburgia|Meklemburgii]], [[Luksemburg]]a.
W [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] od [[XVIII wiek]]u był to tytuł członków domu panującego.
Od podniesienia w [[1765]] roku przez [[Maria Teresa Habsburg|Marię Teresę]] [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]] do rangi wielkiego księstwa, używany przez [[Habsburgowie|habsburskich]] królów [[Węgry|Węgier]].
 
== Magnus Princeps ==
W zachodniej Europie pierwszy raz przyznany księciu [[Kosma Medyceusz Starszy|Cosimo Medici]], władcy [[Wielkie Księstwo Toskanii|Toskanii]] przez papieża w [[1569]] roku. Tytuł ten był nadawany również przez [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] - m.in. [[Joachim Murat|Joachimowi Muratowi]], [[landgraf]]om [[Hesja|Hesji]], [[Elektorzy Rzeszy|kurfürstom]] [[Badenia|Badenii]]. Po [[kongres wiedeński|kongresie wiedeńskim]] przyznany władcom [[Oldenburg (kraina)|Oldenburga]], [[Meklemburgia|Meklemburgii]], [[Luksemburg]]a.
Tytuł używany:
* Na Rusi używany pierwotnie przez władców księstw: [[Ruś Kijowska|Kijowskiego]] (od [[879]], [[Ruś Kijowska|Włodzimierskiego]] (od [[1168]]) i [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Moskiewskiego]] ([[jarłyk]] od [[1328]]). Stosowany także do władców: [[Republika Nowogrodzka|Republiki Nowogrodzkiej]] i [[Księstwo twerskie|Księstwa twerskiego]].
* na Węgrzech przed koronacją [[Stefan I Święty|Stefana I]] na króla Węgier w 1001.
* w Szwecji dla Wielkiego Księstwa Finlandii (po podboju tego kraju przez Rosję w 1809 tytułowi odpowiadać będzie forma '''magnus dux''')
W* w [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] od [[XVIII wiek]]u był tojako tytuł członków domu panującego.
Od* W monarchii habsburskiej od podniesienia w [[1765]] roku przez [[Maria Teresa Habsburg|Marię Teresę]] [[Siedmiogród|Siedmiogrodu]] do rangi wielkiego księstwa, używany przez [[Habsburgowie|habsburskich]] królów [[Węgry|Węgier]], jak władców tego terytorium.
 
{{Przypisy}}