|
[[Plik:Louise Eugenie Alexandrine Marie David 19th century.gif|thumb|Alexandra David, zdjęcie z 1886]]
'''Alexandra David-Néel''' urodzona jako '''Louise Eugenie Alexandrine Marie David''', po mężu '''Néel''' (ur. [[24 października]] [[1868]] w [[Saint-Mandé]], zm. [[8 września]] [[1969]] w [[Digne-les-Bains]]) – [[francuzi|francuska]] orientalistka, znawczyni Tybetu, śpiewaczka [[Opera (dzieło)|operowa]], dziennikarka, odkrywczyni, [[anarchizm|anarchistka]], [[buddyzm|buddystka]] i [[pisarz|pisarka]]. Jako pierwsza kobieta z Europy dotarła do Tybetu.
Jako pierwsza kobieta z Europy dotarła do Tybetu.
Uwaga: nazwiska jej męża, Néel, nie wymawia się ''nil'' ale ''ne-el''.
== Życie ==
Alexandra David-Néel urodziła się [[24 października]] [[1868]] roku wpod [[Paryż]]uem, a następnie wraz z rodzicami zamieszkała w [[brukselaBruksela|Brukseli]]. Była urodzoną podróżniczką, już jako kilkuletnie dziecko uciekała z domu i przerażeni rodzice musieli jej szukać po okolicy. Nie potrafiła usiedzieć w domu, pociągał ją świat, obce kraje i niekończące się wyprawy ''gdzie oczy poniosą''.
W wieku 21 lat miała już na swoim koncie samotną podróż do [[Londyn]]u i [[Szwajcaria|Szwajcarii]] oraz wyprawę [[rower]]ową do [[hiszpaniaHiszpania|Hiszpanii]] i dookoła [[Francja|Francji]].
W młodości miała kontakt z anarchistą [[Élisée Reclus]]em, który zapoznał ją z prądami anarchistycznymi i [[feminizm|feministycznymi]] tamtych czasów. Zainspirowało ją to do pierwszych publikacji, została współpracowniczką "feministycznej"„feministycznej” gazety ''La Fronde'', stworzonej przez [[Marguerite Durand]] i prowadzonej wspólnie przez kobiety. Uczestniczyła w zjazdach Krajowej Rady Kobiet Francuskich, ale odrzucała niektóre ze zgłaszanych tam postulatów (np. prawo głosu), opowiadając się raczej za walką o emancypację w wymiarze ekonomicznym, gdyż zasadniczą przyczynę niedoli kobiet postrzegała w tym, iż nie mogły być niezależne finansowo.
Jej zainteresowania sięgały także poza [[europaEuropa|Europę]]. Zafascynowała ją filozofia Dalekiego Wschodu, więc rozpoczęła studia orientalistyczne w [[Paryż]]u. W [[1890]] roku Alexandra David pojechała do [[indieIndie|Indii]]. Przemierzyła ten kraj wzdłuż i wszerz. Wróciła do Europy zauroczona tamtejszą kulturą i zachwycona krajobrazami.
Wkrótce wyruszyła w następną podróż, tym razem do [[Afryka Północna|północnej Afryki]]. Tam poznała inżyniera [[Philippe Néel|Philippe'aPhilippe’a Néela]], któremu udało się skłonić ją do małżeństwa. Jednak życie rodzinne zupełnie jej nie pociągało Alexandry i pan Néel musiał pogodzić się z tym, że jego żona przedkłada włóczęgę nad domowe pielesze.
W [[1911]] roku Alexandra David-Néel ruszyła ponownie do Indii. Wyjeżdżając obiecała mężowi, że wróci po kilkunastu miesiącach. Zobaczyli się ponownie dopiero w [[1925]] roku. Ale tylko na chwilę, bo Aleksandra znów wyruszyła na wyprawę.
Podczas kilkudziesięciu lat spędzonych na wędrówkach Alexandra David-Néel z niezwykłą pasją zgłębiała tajemnice [[Azja Środkowa|środkowej Azji]].
Poznała [[sanskryt]], czyli starożytny indyjski język, w którym przed wiekami spisano wiele dzieł literackich oraz którego używa się podczas ceremonii religijnych. Nauczyła się również [[język tybetański|języka tybetańskiego]].
Znajomość języków, odwaga i upór pozwoliły jej dotrzeć do miejsc najważniejszych dla kultury tego regionu, czyli do [[:Kategoria:Klasztoryklasztory Buddyjskiebuddyjskie|klasztorów buddyjskich]]. Alexandra poznała tam [[Zakon mniszy|mnichów]], nauczycieli i przewodników duchowych buddyzmu, którzy w Indiach noszą miano [[guru]], a w [[Tybet (region)|Tybecie]] zwani są [[Lama (religioznawstwo)|Lamami]].
Rozmowy z mędrcami pozwoliły jej poznać filozofię wschodu, a z czasem nawet uzyskać godność lamy.
W jednym z klasztorów spotkała młodego mnicha, który nazywał się Aphur Yongden. Został on przewodnikiem AlexandryDavid-Néel, a z czasem jej wiernym towarzyszem podróży.
Wraz z Yongdenem przemierzyła [[Himalaje]], udało jej się przetrwać zimę wśród najwyższych gór świata. Pokonywała również granice ustanowione przez ludzi. Przebrana za żebraczkę przedostała się do zamkniętej stolicy [[Tybet (region)|Tybetu]], [[lhasa|Lhasy]].
Alexandra David-Néel zawędrowała także do [[japoniaJaponia|Japonii]], [[Korea|Korei]], przewędrowała [[Chińska Republika Ludowa|Chiny]] i [[mongoliaMongolia|Mongolię]]. Swoją ostatnią podróż do [[indie|Indii]] odbyła w wieku 78 lat.
Później wróciła do [[Francja|Francji]] i tam żyła jeszcze bardzo długo, spisując wszystkie swoje przygody i wiedzę o świecie zdobytą w trakcie wielu lat podróżowania.<br />
W wieku 100 lat wystąpiła o nowy paszport. Jednak już nigdzie nie pojechała.
AlexandraZmarła zmarła [[8 września]] [[1969]] roku, dożywszy prawie 101 lat.
== Twórczość ==
''Uwaga: tytuły i nazwy wydawnictw odnoszą się do ostatnich publikacji. Bibliografia w ujęciu historycznym dostępna na oficjalnej stronie''
* [[1898]] : ''Pour la vie'' – réflexions sur tous les faits de société (Éditions « les nuits rouges »)
* [[1909]] : ''Le féminisme rationnel'' (Éditions « les nuits rouges »)
* [[1911]] : ''Le Bouddhisme du Bouddha'' (Éditions du Rocher)
* [[1927]] : ''Voyage d'uned’une Parisienne à Lhassa'' (Plon)
* [[1929]] : ''Mystiques et magiciens du Tibet'' (Plon) – ''Mistycy i cudotwórcy Tybetu'' (Wyd. Przedświt, 1991)
* [[1930]] : ''Initiations lamaïques'' (Pygmalion)
* [[1931]] : ''La Vie surhumaine de Guésar de Ling : L'IliadeL’Iliade des Tibétains'' (Éditions du Rocher) – we współpracy z Lamą Yongdenem
* [[1933]] : ''Au pays des brigands-gentilshommes'' (Plon)
* [[1935]] : ''Le Lama au cinq sagesses'' (Plon) – ''Mipam – Lama pięciu mądrości'' (Wyd. M. Arcta, Warszawa 1936)
* [[1938]] : ''Magie d'amourd’amour et magie noire'' (Plon)
* [[1939]] : ''Le Bouddhisme : ses doctrines et ses méthodes'' (Éditions du Rocher)
* [[1940]] : ''Sous des nuées d'oraged’orage'' (Plon)
* [[1949]] : ''Au cœur des Himalayas : le Népal'' (Pygmalion)
* [[1951]] : ''Astavakra Gita'' – reedycja (data nieznana) w jednym tomie « ''Astavakra Gita – Avadhuta Gita'', poèmes sanscrits védantins » w Éditions du Rocher
* [[1951]] : ''Les Enseignements secrets des bouddhistes tibétains'' (Pygmalion)
* [[1951]] : ''L'IndeL’Inde hier, aujourd'huiaujourd’hui, demain''
* [[1952]] : ''Textes tibétains inédits'' (Pygmalion)
* [[1953]] : ''Le Vieux Tibet face à la Chine nouvelle'' (Plon)
* [[1954]] : ''La Puissance du néant'', powieść Lamy Yongdena, przetłumaczona i opatrzona przypisami przez A. D.-N. (Plon)
* ''Grammaire de la langue tibétaine parlée''
* [[1958]] : ''Avadhuta Gita'' – reedycja (data nieznana) w jednym tomie « ''Astavakra Gita – Avadhuta Gita'', poèmes sanscrits védantins » w Éditions du Rocher
* [[1958]] : ''la Connaissance transcendante'' (Pygmalion)
* [[1961]] : ''Immortalité et réincarnation'' (Éditions du Rocher)
* ''L'IndeL’Inde où j'aij’ai vécu'' (Plon)
* [[1964]] : ''Quarante siècles d'expansiond’expansion chinoise'' (Plon)
* [[1970]] : ''En Chine – l'Amourl’Amour universel et l'Individualismel’Individualisme intégral'' (Plon) – wydanie pośmiertne
* [[1972]] : ''Sortilèges du mystère'' (Plon) – wydanie pośmiertne
* [[1975]] : ''Vivre au Tibet : cuisine, traditions et images'' (Robert Morel éditeur, Apt) – wydanie pośmiertne
* [[1975]] : ''Journal de voyage : Lettres à son mari, 11 août 1904 – 27 décembre 1917. Vol. 1'' (Ed. Marie-Madeleine Peyronnet)
* [[1976]] : ''Journal de voyage : Lettres à son mari, 14 janvier 1918 – 31 décembre 1940. Vol. 2'' (Ed. Marie-Madeleine Peyronnet)
== Studia na temat Alexandry David-Néel ==
* ''Le Tibet d'Alexandrad’Alexandra David-Néel'', album fotograficzny(Plon, 1979)
* [[Marie-Madeleine Peyronnet]], ''Dix ans avec Alexandra David-Néel'' (Plon, 1973, reedycja 1998)
* Joëlle Désiré-Marchand, ''Les itinéraires d'Alexandrad’Alexandra David-Néel'' (Arthaud, 1996)
* [[Eric Le Nabour]], ''Alexandra David-Néel'' (Lattès-Ushuaia, 1992)
* [[Jean Chalon]], ''Le lumineux destin d'Alexandrad’Alexandra David-Néel'', Librairie académique Perrin, [[1985]]
* [[Jacques Brosse]], ''Alexandra David-Neel'', (Retz, 1978, reedycja Albin Michel, 1991)
== Bibliografia ==
* [http://www.alexandra-david-neel.org/index_stat.htm Alexandra David-Néel] , prowadzona przez Centre culturel Alexandra David-Néel (Digne), {{lang|fr}}, {{lang|en}}
{{Kontrola autorytatywna|VIAF=24600282|LCCN=n/50/35644|GND=118523996|TYP=p}}
{{DEFAULTSORT:David-Néel, Alexandra}}
[[Kategoria:Francuscy pisarze]]
[[Kategoria:Francuscy podróżnicy i odkrywcy]]
| 