Jan Zieja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Dodanie tekstu źródłowego dot. udziału Ziei w Żegocie oraz dodanie informacji o pełnionej funkcji. Dadanie odnośnikow wewnętrznych do Szarych Szeregów i Batalionów Chłopskich. |
m WP:SK, szablon, drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
{{Duchowny infobox
|imię i nazwisko = Jan Zieja
|imię i nazwisko oryginalne =
|imię przybrane =
|imię przybrane oryginalne =
|tytuł = prałat domowy
|grafika = Jan Zieja.jpg
|herb =
|dewiza =
|dewiza - j. polski =
|państwo =
|data urodzenia = 1 marca 1897
|miejsce urodzenia = Ossa
Linia 16:
|1. funkcja = kapelan Szarych szeregów
|1. funkcja - okres = 1941-1945
|2. funkcja =
|2. funkcja - okres =
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]]
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]]
|inkardynacja =
|data ślubów zakonnych =
|data diakonatu =
|data ordynacji =
|data święceń = 5 lipca 1919
|data nominacji =
|data sakry =
|data patriarchatu =
|data kreacji =
|papież kreujący =
|kościół tytularny =
|data pontyfikatu =
|odznaczenia = {{order|VM|KS}} {{order|OOP|KW}} {{order|KW|1}} {{order|WKP}}
|commons = Category:Jan Zieja
|wikiźródła =
|wikicytaty = Jan Zieja
|wikinews =
|www =
}}
'''Jan Zieja''' (ur. [[1 marca]] [[1897]] w [[Ossa (województwo mazowieckie)|Ossie]], zm. [[19 października]] [[1991]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – polski duchowny, działacz społeczny, tłumacz, publicysta i pisarz religijny, żołnierz wojny roku [[1920]], obrony z września [[1939]] r., [[kapelan]] [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] i [[Armia Krajowa|AK]] (ps. ''Wojciech'', ''Rybak''), uczestnik [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]], działacz opozycji demokratycznej w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], podpułkownik [[Ludowe Wojsko Polskie|WP]], współzałożyciel [[Komitet Obrony Robotników|Komitetu Obrony Robotników]] i [[Komitet Samoobrony Społecznej KOR|Komitetu Samoobrony Społecznej KOR]]<ref>Kryptonim "Gracze". Służba Bezpieczeństwa wobec Komitetu Obrony robotników i Komitetu Samoobrony społecznej "Kor" 1976-1981, wybór, wstęp i opracowanie Łukasz Kamiński i Grzegorz Waligóra, Warszawa 2010, s. 61.</ref>.
== Życiorys ==
Był synem ubogich rolników z Kielecczyzny, jednakże od najmłodszych lat wykazywał szczególne zainteresowanie nauką. W [[1905]] r. dzięki pomocy proboszcza [[Antoni Aksamitowski|Antoniego Aksamitowskiego]] z rodzimej wsi, a także stypendium udzielonego przez jednego z właścicieli ziemskich, mógł rozwijać się w tym kierunku i to mimo sprzeciwu ojca, który uważał, że edukacja nie jest konieczna do prowadzenia gospodarstwa<ref>Magdalena Grochowska: Ćwiczenia z niemożliwego. Warszawa: Wydawnictwo Wielka Litera, 2012. ISBN 9788363387440.</ref>. W tym samym roku Zieja jest świadkiem wydarzeń [[Rewolucja 1905 roku|Rewolucji 1905 roku]]: marszów narodowych, odbywających się m.in. pod przewodnictwem księdza Aksamitowskiego, który za pochód na groby [[Powstanie styczniowe|powstańców styczniowych]] został aresztowany przez władze<ref>ks. Jan Zieja: Życie Ewangelią: spisane przez [[Jacek Moskwa|Jacka Moskwę]]. Kraków: [[Wydawnictwo Znak]], 2010. ISBN 9788324014200.</ref>. W [[1907]] r. Jan podjął naukę w warszawskim [[XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego w Warszawie|gimnazjum im. Chrzanowskiego]], którą następnie wznowił w roku [[1910]], po dwuletniej przerwie spowodowanej problemami finansowymi, w również warszawskim gimnazjum im. [[
Już w okresie szkolnym udzielał się społecznie - był [[Harcerstwo|harcerzem]], brał czynny udział w wydawaniu i kolportażu pisma "[[Lud Polski]]" oraz wstąpił do [[Narodowy Związek Chłopski|Narodowego Związku Chłopskiego]]. W roku [[1915]] ukończył gimnazjum, lecz z powodów politycznych nie uzyskał świadectwa maturalnego.
Linia 49:
Podczas wojny polsko-bolszewickiej w roku 1920 zgłosił się na ochotnika do wojska jako kapelan. Służbę tę pełnił w [[8 Pułk Piechoty Legionów|8 Pułku Piechoty Legionów]]. Po wojnie wznowił studia. W roku [[1922]] r. spędził pół roku w Rzymie studiując tam w [[Instytut Biblijny i Wschodni|Instytucie Biblijnym i Wschodnim]]. Zwieńczeniem okresu studiów było uzyskanie [[absolutorium]] (bez tytułu naukowego).
W latach [[1923]]-[[1928]] pełnił funkcje kościelne w parafiach w [[Radom]]iu, [[Zawichost|Zawichoście]] i w [[Kozienice|Kozienicach]]. Podjął również próbę życia zakonnego w [[
W latach [[1932]]-[[1934]] studiował [[judaistyka|judaistykę]] na Uniwersytecie Warszawskim. Po ich odbyciu, wrócił do Pińska gdzie został wykładowcą katechetyki w Wyższym Seminarium Duchownym oraz pełni rolę wizytatora nauczania religii w szkołach znajdujących się na terenie diecezji. Został również kapelanem ss. [[Urszulanki|urszulanek]] w [[Mołodów|Mołodowie]].
Linia 55:
W roku 1939 zostaje zmobilizowany do wojska. Dostał przydział na kapelana w 84. pułku Strzelców Poleskich. Po kapitulacji trafił do [[Laski (powiat warszawski zachodni)|Lasek]], gdzie na krótko został kapelanem tamtejszego zakładu dla ociemniałych. Następnie trafił do Warszawy, gdzie przebywał aż do upadku powstania warszawskiego. W tym okresie pełnił funkcje duszpasterskie w organizacjach konspiracyjnych: był kapelanem przy Komendzie Głównej AK, [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]], oraz [[Bataliony Chłopskie|Batalionów Chłopskich]]. W czasie okupacji współpracował z [[Front Odrodzenia Polski|Frontem Odrodzenia Polski]] oraz [[Rada Pomocy Żydom|Radą Pomocy Żydom "Żegota"]], której dostarczał katolickie metryki chrztu, konieczne do zmiany tożsamości ukrywających się ludzi<ref>[[Władysław Bartoszewski]]: O Żegocie relacja poufna sprzed pół wieku. Warszawa: [[Wydawnictwo Naukowe PWN]], 2013. ISBN 9788301171919</ref>.
10 listopada 1939 r. w Kościele Garnizonowym przy ul. Długiej w Warszawie przyjmował uroczystą przysięgę organizatorów [[Tajna Armia Polska|Tajnej Armii Polskiej]] - jednym z nich był [[Witold Pilecki]]
W trakcie powstania warszawskiego został kapelanem [[Zgrupowanie Pułku Baszta|pułku "Baszta"]] walczącego na [[Mokotów|Mokotowie]]. Po upadku powstania trafił do obozu przejściowego w [[Pruszków|Pruszkowie]], a następnie został wywieziony na roboty do Niemiec.
Linia 61:
Po zakończeniu wojny trafił na [[Ziemie Odzyskane]], do [[Słupsk]]a. W latach [[1945]]-[[1949]] wypełniał różne funkcje kościelne w tamtejszych parafiach, aktywnie włączając się również w działalność charytatywną (organizacja Domu Matki i Dziecka, kuchni dla ubogich) oraz społeczną (utworzenie biblioteki, Uniwersytetu Ludowego, oraz pierwszego i jedynego przez długi czas pomnika Powstańców Warszawskich).
Następnie powrócił do Warszawy, i podjął pracę proboszcza w parafiach na Woli i Jelonkach. Od [[1950]] do [[1959]] r. pełnił funkcję rektora kościoła [[Wizytki|ss. Wizytek]]. Od roku [[1960]] z powodów zdrowotnych zajął się głównie pracą pisarską i duszpasterską. Odtąd znajdował się pod opieką ss. Urszulanek w domu przy ul. Wiślanej 2 w Warszawie. Choroba nie przeszkadzała mu w udzielaniu się w życiu społecznym: był jednym z założycieli [[Komitet Obrony Robotników|KOR]] w [[1976]] r. (był przewodniczącym Rady Funduszu Samoobrony Społecznej "KOR") - jego podpis widnieje pod słynnym "Apelem do społeczeństwa i władz PRL" z 22 września 1976 r. - a następnie [[Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela|Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela]] w [[1977]] r., z której to organizacji wystąpił natychmiast po jej zawiązaniu, czyli tuż po konferencji, na której został wymieniony z nazwiska przez [[Leszek Moczulski|Leszka Moczulskiego]], na co nie było zgody. Brak akceptacji wynikał także z protestu wobec nadużywania nazwiska [[Józef Rybicki|Józefa Rybickiego]] do uwiarygodnienia ROPCiO, wbrew wiedzy i woli tego działacza KOR<ref>Jacek Kuroń: Gwiezdny czas. Londyn: Wydawnictwo Aneks, 1991. ISBN 9780906601884</ref>. Do końca swojego życia był sympatykiem [[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|NSZZ
Spoczywa na [[Cmentarz leśny w Laskach|cmentarzu w podwarszawskich Laskach]].
Linia 77:
== Odznaczenia ==
* [[Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari]]
* Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczyńskiego]] z 21 września 2006, "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju", został odznaczony Krzyżem Wielkim [[Order Odrodzenia Polski|Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Monitor Polski|2006|84|848}}</ref>, który przekazany został 23 września tego roku, w czasie uroczystości z okazji 30 rocznicy powstania Komitetu Obrony Robotników
* [[Krzyż Walecznych]]
* [[Warszawski Krzyż Powstańczy]]
== Uzyskane tytuły kościelne ==
* [[prałat]] domowy Jego Świątobliwości papieża [[
* [[kanonik]] [[teolog]] Kapituły Katedralnej Pińskiej
| |||