Wikipedia

Mi-14: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m →‎Historia: drobne redakcyjne
m drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 11:
|załoga = 4
|data oblotu =[[1 sierpnia]] [[1967]]
|lata produkcji = 1973-19861973–1986
|wycofany =
|egzemplarze = 273
|liczba wypadków =
|liczba katastrof =
|napęd = 2 x× silnik [[turbina|turbinowy]] [[TW3-117M]]
|moc silnika = 2 x× 2225 KM
|ciąg silnika =
|rozpiętość =
Linia 79:
W listopadzie 1959 roku przedstawiciel KC ds. lotnictwa P. W. Dementiew zatwierdził zaprojektowanie kompleksu '''W8-G''' (hydro). Kompleks miał się składać z zespołu dwóch śmigłowców: poszukującego i uderzeniowego. Wymogiem było, aby śmigłowiec poszukujący dał się łatwo przerobić na uderzeniowy i odwrotnie. Prace projektowe rozpoczęto w roku 1962, niezwłocznie po zbudowaniu dwusilnikowego [[prototyp]]u W-8A. Głównym konstruktorem nowego projektu został mianowany L.N. Babuszkin. Kolejnych kilka lat poświęcono na wstępne prace studyjne. W tym czasie przeprowadzono wiele testów i obliczeń, m.in. w Centralnym Instytucie Lotnictwa w Moskwie badaniom [[Hydrodynamika|hydrodynamicznym]] w kanale wodnym poddano [[makieta (lotnictwo)|makietę]] śmigłowca w skali 1:8{{r| hist}}.
 
Po zakończeniu wstępnych badań 30 kwietnia 1965 roku [[Rada Ministrów ZSRR]] wydała postanowienie o opracowaniu podstawowego śmigłowca-amfibii do celów ZOP (W-14) w dwóch wariantach: poszukiwawczym i uderzeniowym wraz z dokładnymi wymogami ustalonymi przez zamawiającego. Projektanci z biura Mila uznali, że dotąd stosowane w Mi-8 silniki TW2-177 są za słabe, aby spełnić wymagania marynarki wojennej ZSRR i zastąpiono je mocniejszymi TW3-177. We wrześniu 1966 roku zaprezentowano dwa projekty W-14. Pierwszy – z silnikiem TW2-177 obejmował dwie oddzielne wersje (poszukiwawcza i uderzeniowa), zaś drugi z silnikiem TW3-177M (silnik w wariancie morskim, z pokryciem [[Korozja|antykorozyjnym]]) obejmował jedną wersję poszukiwawczo-uderzeniową. Wybrano drugi projekt i już w październiku 1966 roku przystąpiono do budowy prototypu. Aby przyspieszyć prace zdecydowano [[Unifikacja (maszynoznawstwo)|zunifikować]] konstrukcję z istniejącym już śmigłowcem Mi-8. Jednakże zastosowanie nowych, mocniejszych silników wymusiło zaprojektowanie nowej przekładni głównej WR-14 (powstała ona we współpracy z biurem konstrukcyjnym [[Siergiej Pietrowicz Izotow|Izotowa]]), a także wzmocnienie układu przeniesienia mocy na [[śmigło ogonowe]]. Do [[Rozrusznik silnika spalinowego|rozruchu]] zastosowano silnik pomocniczy [[AI-9]]. Pełnowymiarowa makieta została zbudowana w grudniu 1966. Składała się ona z kadłuba i belki ogonowej seryjnego Mi-8 oraz metalowej makiety łódki (opracowana wraz z pomocą biura konstrukcyjnego [[Berijew|Berijewa]]a, specjalizującego się w budowie [[Wodnosamolot|samolotów-amfibii]]). Następnie rozpoczęto budowę latającego prototypu, którą ukończono w 1967 roku. Z uwagi na opóźnienia w budowie silników TW3-177M w prototypie zamontowano stare TW2-177A. Śmigłowiec w swój pierwszy lot wzbił się 1 sierpnia 1967 roku, a za jego sterami zasiadł wtedy pilot oblatywacz J.S. Szwaczko. Prototyp nie był wyposażony w całą docelową aparaturę, nie otwierał się także luk bombowy. W celu zatajenia prac nad nową konstrukcją przed wywiadem państw zachodnich prototyp otrzymał malowanie Aerofłotu i cywilną rejestrację CCCP-11051. W kolejnych latach prowadzono próby i testy zakładowe, a następnie państwowe. Aby je przyspieszyć, na bazie seryjnych Mi-8 zbudowano kolejne prototypy W-14, w tym wyposażone już w docelowe silniki TW3-177M. Podczas prób państwowych w wyniku awarii stracono jeden śmigłowiec, jednakże załodze nic się nie stało. Wszystkie próby i testy ostatecznie zakończono w roku 1974{{r| hist}}.
 
Seryjna produkcja śmigłowców odbywała się w [[Kazańska Fabryka Śmigłowców|Zakładzie nr 387 w Kazaniu]]. Rozpoczęto ją już w 1973 roku (czyli jeszcze przed zakończeniem testów państwowych), jednakże dostawy do jednostek radzieckiej marynarki wojennej rozpoczęły się dopiero rok później. Zgodnie z postanowieniami [[Komitet Centralny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego|Komitetu Centralnego KPZR]] i Rady Ministrów ZSRR śmigłowiec oficjalnie przyjęto do uzbrojenie marynarki wojennej ZSRR 11 maja 1976 roku. Nadano mu też oficjalne oznaczenie Mi-14PŁ{{r| hist}}.
 
W latach 1973–1986 w sumie wyprodukowano 273 śmigłowce, z czego 105–150 maszyn na [[eksport]]. Sprzedano je m.in. do Bułgarii, NRD, Polski, Syrii, Libii i Południowego Jemenu. Po upadku muru berlińskiego dwa ex-NRD-owskiepoenerdowskie Mi-14 trafiły, także do USA, gdzie są wykorzystywane przez [[United States Army|US Army]] do testów{{r| hist}}.
 
W oparciu o Mi-14PŁ zbudowano dwie kolejne wersje śmigłowca – ciężki śmigłowiec [[Search and Rescue|SAR]] Mi-14PS i Mi-14BT, czyli śmigłowiec holowniczo-trałowy. Poza tym z czasem pojawiły się modernizacje śmigłowców Mi-14 zwiększające ich możliwości bojowe. Przykładem takiej modernizacji jest polski Mi-14PŁMK z przełomu XX i XXI wieku{{r| hist}}{{r|szach}}.
Linia 106:
Dolna część kadłuba wykonana jest w kształcie łódki. Po obu jej stronach umieszczono wodoszczelne pływaki przykadłubowe. Służą one do zachowania równowagi poprzecznej podczas [[Wodowanie (lotnictwo)|wodowania]]. Śmigłowiec ma podwozie kołowe, chowane w locie, czteropunktowe. Golenie główne, umieszczone z tyłu mają [[amortyzator]]y olejowo-gazowe, których obecność pozwala na zwiększenie [[prześwit]]u podczas podwieszania bomb w luku. Golenie przednie jednokołowe podczas lotu chowają się we wnęki w nosowej części łódki, tylne, dwukołowe zaś w wnękach w pływakach przykadłubowych. Do belki ogonowej zamocowana jest podpora z pływakiem, która zabezpiecza śmigło ogonowe przed uszkodzeniem{{r|tech}}{{r|skrzydla}}.
 
Napęd śmigłowca Mi-14 stanowią dwa silniki turbinowe TW3-117M o łącznej mocy startowej ok.około 500 KM. Każdy silnik ma własny, niezależny układ olejowy. Do rozruchu silników turbinowych wykorzystywana jest powietrzna instalacja rozruchowa. Niezbędne powietrze podaje silnik gazowoturbinowy AI-9. Silnik ten ma swoją autonomiczną instalację olejową, a paliwo pobiera z rozchodowego [[zbiornik paliwa|zbiornika paliwa]]. Prąd do rozruchu silnika AI-9 zapewniają akumulatory pokładowe{{r|tech}}.
 
Instalacja paliwowa składa się z siedmiu zbiorników paliwa (sześć głównych i jeden rozchodowy), agregatów, przewodów, armatury, zaworów przeciwpożarowych oraz przyrządów kontroli pracy. Ponadto wewnątrz kadłuba może być zamocowany dodatkowy zbiornik paliwa o pojemności 500 l. Paliwo można podawać za pomocą pięciu wlewów. Śmigłowiec posiadama system [[Awaryjne zrzucanie paliwa|awaryjnego zlewu paliwa]]. Zdalnie sterowany zawór zlewowy znajduje się w dolnej części kadłuba. Aby przeciwdziałać ewentualnemu wybuchowi mieszanki tlenowo-paliwowej nad powierzchnią paliwa w zbiornikach zastosowano instalację gazu neutralnego. Jej zdaniem jest doprowadzenie do zbiorników dwutlenku węgla, którego obecność zmniejsza stężenie tlenu zapobiegając samozapłonowi oparów paliwa. [[Dwutlenek węgla]] znajduje się w dwóch, równolegle połączonych butlach OSU-5, o pojemności 8 l każda{{r|tech}}.
 
Instalacja przeciwpożarowa służy do gaszenia pożaru w przedziałach silnikowych, przekładni głównej, zbiorników paliwa i silnika AI-9. Składa się z dwóch butli UBSz-4-4 z środkiem gaśniczym o pojemności 4 l każda. W przypadku wykrycia pożaru przez czujkę pierwsza butla jest opróżniana automatycznie. Jednakże może być też opróżniona ręcznie przez pilota. Jeśli pożar nie zostanie ugaszony pilot uruchamia ręcznie opróżnianie drugiej butli. Dodatkowo do gaszenia pożaru można użyć gaśnicy ręcznej OU-2 znajdującej się w kabinie nawigatora{{r|tech}}.
 
Instalacja przeciwoblodzeniowa swoim działaniem obejmuje: łopaty wirników, szyby kabiny pilotów i wloty silników. Do usuwania lodu z szyb i łopat śmigieł używa się ciepła wytwarzanego przez prąd elektryczny przemienny. Ponadto wycieraczki szyb przednich posiadająmają spryskiwacze. Jako płynu do nich użyto [[Etanol|spirytusu]]. Instalacja przeciwoblodzeniowa jest włączana automatycznie po podaniu sygnału przez odpowiedni [[czujnik]]. Ponadto może zostać, także włączona ręcznie przez pilota{{r|tech}}.
 
Wirnik główny posiadama pięć łopat. Wyposażone są one w system powietrznej sygnalizacji stanu dźwigarów. Śmigło ogonowe jest całkowicie metalowe, trójłopatowe, ciągnące{{r|tech}}.
 
Układ sterowania śmigłowcem jest zdublowany. Układy sterowania są typu sztywnego, z wyjątkiem układu linkowego sterownia hamulcem wirnika nośnego i sterowania mocą silników. Sterowanie odbywa się za pomocą drążka sterowego, pedałów oraz dźwigni sterowania mocą i skokiem silników. Śmigłowiec posiadama wspomaganie układów sterowania za pomocą instalacji hydraulicznej. Niezależną instalację hydrauliczną wykorzystuje się także do wypuszczania [[Podwozie (lotnictwo)|podwozia]] i klap komory bombowej{{r|tech}}.
 
Instalacja elektryczna składa się z instalacji pierwotnej i wtórnych. Pierwotna jest zasilania przez dwie prądnice SGS-40PU wytwarzające prąd przemienny trójfazowy o napięciu 208 V i częstotliwości 400 Hz. Do instalacji wtórnych należy: instalacja prądu przemiennego jednofazowego o napięciu 115 V i częstotliwości 400 Hz, instalacja prądu przemiennego trójfazowego o napięciu 36 V i częstotliwości 400 Hz, instalacja prądu przemiennego jednofazowego o napięciu 36 V i częstotliwości 400 Hz i instalacja prądu stałego o napięciu 28,5 V. Instalacje wtóre prądu przemiennego zasilane są z sieci pierwotnej za pomocą transformatorów. Sieć prądu stałego zasilana jest z prądnic przez trzy urządzenia prostownicze. Rezerwowym źródłem prądu stałego zasilania są dwa akumulatory 12SAM-28 umieszczone w przedniej części kadłuba. Rezerwowe napięcie przemienne otrzymywane jest za pomocą [[Przetwornica napięcia|przetwornic]]{{r|tech}}.
Linia 122:
Śmigłowiec Mi-14 wyposażony jest w zestaw wyposażenia awaryjno-ratowniczego. Zestaw ten składa się z łódki ratowniczej ŁAS-5M-3 z radiolatarnią RM-4 i awaryjną krótkofalową radiostacją R-855UM, dzięki której możliwy jest kontakt z bazami i śmigłowcami ratunkowymi oraz indywidualnego wyposażenia ratowniczego załogi. Indywidualne wyposażenie ratownicze załogi tworzą [[spadochron]]y i morskie kombinezony ratownicze MSK-3M{{r|tech}}.
 
Wyposażenie radiotechniczne śmigłowca Mi-14 składa się m.in. z: [[Automatyczny pilot|pilota automatycznego]] SAU-14, [[żyroskop]]owego systemu kursowego GMK-1, radiostacji R-842, ultrakrótkiej radiostacji dowodzenia R-860, telefonu pokładowego SPU-7, [[radiokompas]]u ARK-9, systemu swój-obcy SRZO-2 oraz [[rentgenometr]]u DP-3A-1 mierzącego [[Promieniowanie gamma|promieniowania gamma]]. Śmigłowiec w wariancie Mi-14PS posiadama nieco inne wyposażenie radiotechniczne. Zamiast radiostacji R-842 zastosowano radiostacje Karat-M-24 i R-832M, zamontowano dodatkowy automatyczny radiokompas ARK-UD, a także zastosowano radiowysokościomierz małych wysokości A-036 w miejsce radiowysokościomierza RW-3{{r|tech}}{{r|skrzydla}}.
 
=== Wyposażenie specjalne wersji Mi-14PŁ ===
[[Plik:Mil Mi 14 PL Submarine hunter pic2.JPG|thumb|Ex NRD-owskiPoenerdowski Mi-14PŁ]]
Śmigłowiec Mi-14PŁ z racji swojego przeznaczenia posiada kompleks Kalmar. Służy on do wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Kompleks Kalmar składa się z: urządzenia celowniczo-wyliczającego Łandysz, stacji hydroakustycznej Oka-2 z opuszczanym blokiem antenowym, urządzenia telemetrycznego PK-025, systemu Ogoniok-2, radiolokacyjnego odbiornika sygnałów RPM-S oraz stacji radiolokacyjnej inicjatywa I-2ME. Ponadto śmigłowce Mi-14PŁ do celów rozpoznania mają także magnetometr APM-60 i namiernik radiopław A-100{{r|tech}}{{r|uzycie}}.
 
Mi-14PŁ nie ma stałego uzbrojenia, do zwalczania okrętów podwodnych przewidziano bomby lub torpedy przenoszone w komorze bombowej. Komora bombowa została zaprojektowana do przenoszenia bomb [[PŁAB-50M]] i [[PŁAB-250-120]], a także [[torpeda AT-1|torped typu AT-1M]] i [[rakietotorpeda APR-2|rakietotorped APR-2]]. Komora bombowa może pomieścić w sumie do dwóch ton uzbrojenia. Ponadto śmigłowiec może zabierać radiopławy hydroakustyczne RGB-N i NM, pławy radiolokacyjne Popławok-B oraz orientacyjne bomby morskie [[OMAB-25-12D]] i [[OMAB-25-8N]]{{r|tech}}<ref name=uzycie>{{cytuj pismo | nazwisko =Sałata | imię =Dariusz|nazwisko2=Sałata|imię2=Krzysztof|nazwisko3=Wrona|imię3=Andrzej|tytuł=Zadanie i możliwości zastosowania śmigłowców Mi-14| czasopismo =Aeroplan | wolumin =5-6/2008 | strony =15-23 | rok =2008 | wydawca =Agencja Lotnicza Altair sp. z o.o. | miejsce =Warszawa | issn =1232-8839 | język =pl}}</ref>.
 
Mi-14PŁ mogły być także uzbrojone w [[Broń jądrowa|atomowy]] ładunek głębinowy typu „S” o mocy 1 kilotony. W tym celu, uprzednio należało odpowiednio wyposażyć komorę bombową. Ponadto śmigłowiec posiadama rentgenometr DP-3A-1, który zapewniał ciągły pomiar dawki promieniowania gamma w kabinie załogi<ref>{{cytuj pismo | nazwisko =Wróbel| imię =Tadeusz|tytuł=Szpony floty| czasopismo =Polska Zbrojna| wolumin =4/2013 (804)| strony =36-38 | rok =2013| wydawca =Wojskowy Instytut Wydawniczy| miejsce =Warszawa| issn =0867-4523| język =pl}}</ref><ref>{{cytuj pismo | nazwisko =Skowroński| imię =Grzegorz|tytuł=U nas też były. Nosiciele broni A| czasopismo =Lotnictwo z szachownicą| wolumin =8| strony =18-27| rok =2013| wydawca =Wydawnictwo Sanko| miejsce =Wrocław| issn =1643-5702| język =pl}}</ref>.
 
=== Wyposażenie specjalne wersji Mi-14BT ===
Mi-14BT jest śmigłowcem holowniczo-trałowym, a jego głównym zadaniem jest niszczenie min morskich. Z tego powodu, posiadama on specjalistyczne wyposażenie przeciwminowe. W tylnej części kadłuba zamontowano chowany wysięgnik do utrzymywania i prowadzenia liny trału, ponadto za lewym pływakiem na burcie umiejscowiono okna dla obserwatora trału. Wewnątrz kabiny ładunkowej zainstalowane są urządzenia sterujące i zabezpieczające trał. Zamontowane wciągarki pokładowe umożliwiają holowanie większych trałów i małych barek. Każda z nich posiadama system sterowania z możliwością automatycznego rozłączania liny w razie osiągnięcia maksymalnej dopuszczalnej wartości obciążenia lub przekroczenia dopuszczalnej wielkości miary kąta pomiędzy liną holowniczą a osią podłużną śmigłowca{{r|skrzydla}}.
 
Śmigłowiec Mi-14BT ma na wyposażeniu zestaw trałów różnego typu, dostosowanych do niszczenia różnych min. Cięższe i większe trały elektromagnetyczne znajdują się na pokładach [[Trałowiec|trałowców]] i są z nich podejmowane przez śmigłowce. Najczęściej wykorzystywanym trałem były trały nożowe SKT, które odcinają miny kotwowe. Poza tym stosowane były trały bezkontaktowe: akustyczny (o masie ok. 50 g w kształcie rury) i elektromagnetyczny katamaran (tzw. trałowe sanki){{r|skrzydla}}.
Linia 150:
Ponadto Mi-14PS może przenosić ładunki na podwieszeniu zewnętrznym o masie do 3000 kg. Zabierany z ziemi ładunek może być podwieszany po wylądowaniu śmigłowca lub w [[zawis]]ie. Natomiast z wody ładunek zabierany jest tylko w zawisie. Do przenoszenia ładunku na podwieszeniu używa się ogniw kapronowych wykonanych z włókna poliamidowego o długości 10, 12 i 20 m. Maksymalna dopuszczalna prędkość śmigłowca z ładunkiem na podwieszeniu zewnętrznym uzależniona jest od rodzaju i zachowania się ładunku, nie może jednakże przekraczać 210 km/h{{r|uzycie}}.
 
Śmigłowiec Mi-14PS wyposażony jest w urządzenie do holowania łodzi i tratw ratunkowych. Do tego celu wykorzystano dolny luk. Lina holująca trzymana jest przez bęben z korba i urządzeniem obcinającym. Aby można było holować tratwy masa śmigłowca podczas lotu nie może być większa niż 1210012&nbsp;100 kgkilogramów, a dopuszczalny [[Stan morza|stan morza]] w takiej sytuacji to 4. Podczas holowania śmigłowiec leci na wysokości 30-3530–35 mmetrów, a dopuszczalne kąty przechylenia maszyny ±15°{{r|uzycie}}{{r|skrzydla}}.
 
Mi-14PS może wodować na powierzchni wody. Jednakże uprzednio należy napełnić pływaki, a także sprawdzić hermetyzację kadłuba. Maksymalna masa śmigłowca podczas startu z powierzchni morza nie może być większa nić 1300013&nbsp;000 kgkilogramów. Ponadto podczas wodowania, pływania i startu dopuszczalny stan morza wynosi 2, a dopuszczalna wysokość fali to 0,75 mmetra. Maksymalny czas pływania podczas jednego lotu wynosi 30 minminut. Napełnione pływaki można opróżnić dopiero na lotnisku, dlatego też po starcie z powierzchni wody maksymalna prędkość śmigłowca wynosi 150 km/h{{r|uzycie}}.
 
W śmigłowcach Mi-14PS zastosowano system [[Klimatyzacja|klimatyzacji]], który zapewnia dopływ ciepłego powietrza do kabiny pilotów i części transportowej oraz do ubiorów ratowniczych załogi i ogrzewania śpiworów. Główne urządzenie systemu zainstalowano na zewnątrz śmigłowca{{r|tech}}.
Linia 168:
* '''W-14PS''' – prototyp wersji poszukiwawczo-ratowniczej. Powstał w roku 1974 na bazie seryjnego śmigłowca Mi-14PŁ{{r| hist}}.
* '''W-14R''' – latające [[laboratorium]] przeznaczone do badań systemów i uzbrojenia{{r| hist}}.
* '''W-14E''' – prototyp wersji przeznaczonej na eksport. W stosunku do śmigłowców seryjnych posiadałmiał inne wyposażenie{{r| hist}}.
* '''Mi-14PŁ''' (oznaczenie NATO ''Haze-A'') – wersja [[Zwalczanie okrętów podwodnych|zwalczania okrętów podwodnych]] z wyposażeniem poszukiwawczo-celowniczym ''7071 Kalmar''{{r| hist}}.
* '''Mi-14BT''' (oznaczenie NATO ''Haze-B'') – wariant wyposażony w [[Trał morski|trał]] nożycowy SKT służący do niszczenia pól [[mina morska|minowych]]. Wersja ta powstała w 1973 roku i ogółem powstało ok. 25 takich maszyn. Znajdowały się one m.in. na wyposażeniu lotnictwa [[Volksmarine|marynarki wojennej NRD]]{{r| hist}}.
* '''Mi-14PS''' (oznaczenie NATO ''Haze-C'') – wersja poszukiwawczo-ratownicza. W porównaniu do wersji Mi-14PŁ zostało zdemontowane całe wyposażenie ZOP i dzięki temu w kabinie ładunkowej jest miejsce dla 19dziewiętnastu [[Rozbitek (osoba)|rozbitków]] orazi 20dwudziestu [[tratwa|tratw ratowniczych]] ratowniczych. Śmigłowiec posiadama powiększone drzwi na lewej burcie, tak aby ułatwić obsługę wyciągarki ŁPG-300 (o udźwigu do 300 kgkilogramów). Ponadto maszyna posiadama dodatkowe [[reflektor]]y z przodu. Przystosowana jest także do holowania tratw{{r| hist}}.
 
=== Modyfikacje ===
* '''Mi-14GP''' – cywilna, pasażerska wersja śmigłowca zamówiona przez [[Aerofłot]] w roku 1981. Realizację zamówienia zablokowało jednak wojsko. Do koncepcji powrócono w latach 90. XX wieku tworząc wariant pasażerski poprzez przebudowę jednego śmigłowca Mi-14PŁ. Maszynę tę zaprezentowano w trakcie [[pokazy lotnicze|pokazów lotniczych]] MAKS-95 w Żukowskim pod Moskwą. Śmigłowiec ten mógł pomieścić 24 pasażerów lub 5000 kg ładunku{{r| hist}}{{r| avia}}.
* '''Mi-14 ''Eliminator III''''' – wersja gaśnicza opracowana w roku 1993 przez przedsiębiorstwo [[Aerotek]] we współpracy z [[Moskiewska Fabryka Śmigłowców im. Michaiła Mila|Moskiewskimi Zakładami Śmigłowcowymi]]. Śmigłowiec ten powstał przez przebudowę ex-NRD-owskiejpoenerdowskiej maszyny Mi-14BT. W ramach modernizacji zabudowano system pomp i zbiorników, dzięki czemu śmigłowiec mógł przenosić 5000 l wody. Pobieranie wody odbywało się podczas zawisu lub podczas wodowania. Zarzut wody następował w wyniku otwarcia drzwi komory bombowej{{r| hist}}.
* '''Mi-14PŻ''' – wariant gaśniczy powstały w Moskiewskich Zakładach Śmigłowcowych w roku 1999. Śmigłowiec powstał przez zabudowę na seryjnym śmigłowcu Mi-14PS lotniczego kompleksu gaszenia pożarów naziemnych (AKTNP), zbiorniki mieszczą 4300 l wody. Maszyna może służyć do transportu [[strażak]]ów lub ładunku na podwieszeniu zewnętrznym o masie do 3 ton{{r| hist}}.
* '''Mi-14 „Strike”''' – śmigłowiec wyprodukowany pod koniec lat 70. XX wieku dla Syrii. Uzbrojony w rakiety przeciw-okrętowe [[Ch-23]]{{r| hist}}<ref name=avia>{{cytuj stronę | url =http://www.aviastar.org/helicopters_eng/mi-14.php | tytuł =Mil Mi-14, 1967 | data dostępu = 2013-09-26| autor = | opublikowany =www.aviastar.org | praca = | data = | język =en }}</ref>.
* '''Mi-14PŁM''' – zmodernizowana wersja śmigłowca ZOP. Maszyna otrzymała nowy system poszukiwawczo-celowniczy ''Osminog'' (''Ośmiornica'') oraz torpedy do zwalczania okrętów podwodnych Orłan i Kolibri{{r|hist}}.
* '''Mi-14PX''' – oznaczenie jakie nadano polskiemu Mi-14PŁ (nr fabr. nr takt. 1003) częściowo przystosowanemu do pełnienia zadań ratowniczych. Śmigłowiec powstał na początku 1990 roku w wyniku pilnej potrzeby zastąpienia straconych w latach 80. XX wieku dwóch Mi-14PS. Przebudowę zaproponował Szef Oddziału Technicznego SLMW komandor Henryk Kaczmarek. Modernizacja objęła zabudowanie dodatkowych, ruchomych reflektorów służących do celów poszukiwawczych, montaż radiotelefonu FMR-2432 i specjalistycznego radiokompasu do poszukiwania rozbitków ARK-U2. Ponadto śmigłowiec miał być wyposażony w nożyce do przecinania liny wyciągarki i tratwy ratunkowe Mewa-6. Jednakże nie zdecydowano się na przebudowę kabiny ładunkowej, wobec czego śmigłowiec ten ma bardzo ograniczone możliwości SAR. Z uwagi na pozostawienie części wyposażenia ZOP śmigłowiec Mi-14PX mógł zabrać mniej sprzętu ratowniczego niż Mi-14PS, posiadałmiał za to większą masę startową. Ponadto drzwi kabiny ładunkowe były węższe od tych w śmigłowcach wersji ratowniczej i utrudniały wyciąganie rozbitków. Ostatecznie śmigłowiec ten wykorzystywany był tylko do celów szkoleniowych, a do celów SAR w listopadzie 1990 roku zakupiono kolejny Mi-14PS. W czasie remontu głównego przeprowadzanego w latach 1995-1996 śmigłowiec o nr takt. 1003 został z powrotem przebudowany do wersji Mi-14PŁ<ref name=wprowadzenie>{{cytuj pismo | nazwisko =Sałata | imię =Dariusz|nazwisko2=Sałata|imię2=Krzysztof|nazwisko3=Wrona|imię3=Andrzej|tytuł=Wprowadzenie Mi-14 do wyposażenia polskiej Marynarki Wojennej| czasopismo =Aeroplan | wolumin =5-6/2008 | strony =7-10 | rok =2008 | wydawca =Agencja Lotnicza Altair sp. z o.o. | miejsce =Warszawa | issn =1232-8839 | język =pl}}</ref><ref>{{cytuj pismo | nazwisko =Skowroński | imię =Grzegorz|tytuł=Na ratunek ratownikom| czasopismo =Lotnictwo z szachownicą | wolumin =21 (1/2007)| strony =15-17 | rok =2007 | wydawca = Wydawnictwo Sanko | miejsce = Wrocław | issn =1643-5702 | język =pl}}</ref>{{r|mi14plr}}.
* '''Mi-14PŁMK''' – polska modernizacja śmigłowców Mi-14PŁ powstała na początku XXI wieku, w celu dostosowania tych śmigłowców do walki ze współczesnymi okrętami podwodnymi. Modyfikacja obejmuje montaż nowych elementów awioniki: radiostacji Bendix King KHF950, radiostacji Unimor RS-6113-2, radiostacji STARBLAZER RT-18, systemu nawigacji [[TACAN]] Bendix King KTU709, GPS Garmin 155XL, systemu [[VOR]]/[[Instrument landing system|ILS]] Bendix King KNR634A, radiowysokościomierza KRA-405 i [[Transponder|transpondera IFF]] Radwar SC-10D2. Ponadto śmigłowiec ma nowe uzbrojenie w postaci [[Torpeda A244|torped A244S Mod 3]] (docelowo zastąpione przez [[Torpeda MU90 IMPACT|torpedy MU90]]), a także nowy system ZOP o nazwie Kryl-lot. W jego składzie jest nowy magnetometr, [[sonar]] i urządzenie KRAB. Do tego standardu zmodernizowano kilka polskich Mi-14PŁ. Prace przeprowadzono w [[Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1|Wojskowych Zakładach Lotniczych w Łodzi]]<ref name=szach>{{cytuj pismo | nazwisko =Gołąbek | imię =Adam|nazwisko2=Kalinowski|imię2=Mariusz|tytuł=Śmigłowce z Darłowa| czasopismo =Lotnictwo z szachownicą | wolumin =2 (2/2002)| strony =4-11 | rok =2002 | wydawca =Wydawnictwo Sanko | miejsce =Wrocław | issn =1643-5702 | język =pl}}</ref>{{r|mi14plr}}.
* '''Mi-14PŁ/R''' – wariant ratunkowy powstały przez przebudowę polskich śmigłowców Mi-14PŁ w Wojskowych Zakładach Lotniczych w Łodzi. Modernizacja przeprowadzona w latach 2008-2011 objęła przebudowę instalacji paliwowej, hydraulicznej i elektrycznej oraz przystosowanie kabiny do transportu rozbitków poprzez demontaż systemów ZOP. Poszerzono, także drzwi boczne, tak aby umożliwić korzystanie z kosza ratowniczego. Rozbudowana instalacja klimatyzacji pozwala na niezależne sterowanie temperaturą w kabinie pilotów i kabinie transportowej. Ponadto śmigłowiec wyposażono w nowy radar pogodowy, elektryczną wciągarkę SPG-350 oraz trzy reflektory poszukiwawcze. Maszyna posiadama również nowe wyposażenie nawigacyjne: GPS, radiowysokościomierz i wysokościomierz barometryczny oraz radiostacje. Załogę Mi-14PŁ/R stanowi 5 osób: dowódca załogi, drugi pilot, technik pokładowy, lekarz i ratownik medyczny. Ogółem powstały dwa takie śmigłowce (nr takt. 1009 i 1012), zastąpiły one wycofane ze służby w [[Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej|Lotnictwie Marynarki Wojennej]] Mi-14PS<ref>{{cytuj stronę | url =http://lotniczapolska.pl/Ratowniczy-Mi-14PL/R-w-powietrzu,17000 | tytuł =Ratowniczy Mi-14PŁ/R w powietrzu | data dostępu = 2013-09-26| autor =Sławomir Kasjaniuk | opublikowany =lotniczapolska.pl | praca = | data =2010-12-22 | język =pl}}</ref>{{r|mi14plr}}.
 
== Użytkownicy ==
Linia 204:
Śmigłowce Mi-14 są używane przez lotnictwo [[Marynarka Wojenna|Marynarki Wojennej]]. W 1981 zakupiono 6, a w 1983 dalsze 6 śmigłowców zwalczania okrętów podwodnych Mi-14PŁ (numery seryjne A1001-A1012), używane początkowo w składzie [[16 Pułk Lotnictwa Specjalnego Marynarki Wojennej|16 Pułku Lotnictwa Specjalnego MW w Darłowie]]. Następnie w 1984 zakupiono 4 śmigłowce ratownicze Mi-14PS (numery seryjne A1013-A1016)<ref name=mi14plr>{{cytuj pismo | nazwisko =Gołąbek | imię =Adam|nazwisko2=Wrona|imię2=Andrzej|tytuł=Śmigłowce Mi-14PŁ/R w służbie| czasopismo =Lotnictwo | wolumin =7/2011| strony =40-47 | rok =2011| wydawca =Wydawnictwo Magnum-X Sp. z o.o.| miejsce =Warszawa| issn =1732-5323| język =pl}}</ref>.
 
W latach 80. XX wieku utracono dwie maszyny Mi-14PS (nr takt. A1015 w roku 1987 i nr takt. A1014 w roku 1988), w związku z czym aby właściwie wykonywać zadania, a także zapewnić ciągłość w szkoleniu w roku 1990 od ZSRR zakupiono dodatkowy używany śmigłowiec Mi-14PS (nr 75137). Ponadto czasowo do pełnienia zadań ratowniczych przystosowano jeden Mi-14PŁ (nr takt. A1003). Śmigłowiec wyposażono w dodatkowe reflektory, nowe wyposażenie radiotechniczne, tratwy ratunkowe oraz nożyce do przecinania liny wyciągarki, nadano mu także oznaczenie '''Mi-14PX'''. Z uwagi na pozostawienie wyposażenia ZOP śmigłowiec miał o wiele mniejsze możliwości niż typowy Mi-14PS. Z tego powodu używany był głównie do szkolenia oraz jako maszyna rezerwowa. W latach 1995-19961995–1996 ze śmigłowca Mi-14PX usunięto wyposażenie ratownicze, przywracając go do wersji PŁ{{r|mi14plr}}.
 
W pierwszej dekadzie XXI wieku Polska zmodernizowała posiadane przez siebie śmigłowce Mi-14PŁ do wersji '''Mi-14PŁMK'''. Modyfikacja obejmowała dostosowanie śmigłowców do przenoszenia nowych torped MU90, wymianę awioniki, a także montaż nowego systemu ZOP o nazwie Kryl-lot{{r|szach}}.
 
W latach 2008-20102008–2010 wycofano wszystkie trzy Mi-14PS z uwagi na zużycie i wyczerpanie resursu (z nalotem ok. 3000 godzin każdy). W związku z potrzebą posiadania ciężkich śmigłowców ratowniczych, w latach 2010 i 2011 ukończono przebudowę dwóch Mi-14PŁ do wersji poszukiwawczo-ratowniczej oznaczonej '''Mi-14PŁ/R''' (nry A1009 i A1012), wyposażonej m.in. w zewnętrzną wyciągarkę SŁP-350 o udźwigu 300&nbsp;kgkilogramów{{r|mi14plr}}.
 
Ogólnie w wypadkach polska Marynarka Wojenna utraciła dwa śmigłowce Mi-14PŁ (nr A1006 w 1983 i A1004 w 1994) ioraz dwa śmigłowce Mi-14PS (A1015 w 1987 i A1014 w 1988){{r|mi14plr}}.
 
; Niemiecka Republika Demokratyczna
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi-14”