Geografia Iranu: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
w słowie niecałe była na końcu zbędna litera "j"
Paterm (dyskusja | edycje)
Linia 47:
 
== Wody ==
Sieć rzeczna kraju jest słabo rozwinięta, a w kraju przeważają obszary bezodpływowe. Tylko jedna trzecia obszaru kraju należy do zlewiska Morza Kaspijskiego i Oceanu Indyjskiego (Zatoka Perska i Omańska). Główną rzeką kraju jest [[Karun (rzeka)|Karun]], która bierze swój początek w górach Zagros i jest zasilana wodami rzek [[Rud e-Dez]] i [[Kersan]]. Karun płynie południe ku [[Szatt al-Arab]], z którą wpada do Zatoki Perskiej. Do tejże zatoki uchodzą też rzeki południowego Iranu jak [[Mand]] i [[Szur]]. Z Zagrosu biorą też początek rzeki [[Dijala]] i [[Mału Zab]], które są największymi lewobrzeżnymi dopływami Tygrysu. Duża stałą rzeką w Iranie jest [[Ghezel Ouazan]], która także wypływa z gór Zagros i płynie ku równinie Gilan i kończy swój bieg w Morzu Kaspijskim. W latach 60. [[XX wiek|XX w.]] na tej rzece wzniesiono tamę, dzięki której nie tylko powstała elektrownia wodna, ale spiętrzone wody umożliwiły nawadniania okolicznych terenów rolniczych. Na Wyżynie Armeńskiej, która obejmuje północno-zachodni kraniec Iranu, płynie rzeka [[Araks]]. Araks przepływa wzdłuż północnych granic kraju i wpada do [[Kura domowa|Kury]], a tym samym należy do zlewni Morza Kaspijskiego. Większość rzek płynących na obszarze Wyżyny Irańskiej to rzeki okresowe, które wypełniają się wodą w okresie gwałtownych ulew. Niektóre z tych rzek są ciekami niosącymi słone wody.
 
Na bezodpływowym obszarze Wyżyny Irańskiej występują liczne, niewielkie i płytkie słone [[jezioro|jeziora]]. Jeziora te wysychają w porze suchej i zmieniają się w solniska. W zachodniej części Wielkiej Pustyni Słonej to takich solniskowych zagłębień należy jezioro Namak. Podobne zapadliska występują w południowo-wschodniej części kraju, gdzie znajduje się jezioro [[Dżas Murian]] o słabo zasolonych wodach. Największym jeziorem Iranu jest [[Urmia (jezioro)|Urmia]], leżące na terenie Wyżyny Armeńskiej. Głębokość tego akwenu dochodzi do 20 m i ulega zmianom co wiąże się z sezonowością opadów deszczu. Jego maksymalna powierzchnia dochodzi do prawie 6000 km².
Linia 60:
 
== Fauna ==
Świat zwierząt Iranu reprezentują gatunki pustynne i półpustynne, charakterystyczne dla Regionu Śródziemnomorskiego. Północne obszary kraju zamieszkuje [[jeleń]], oraz [[sarna|sarny]], [[dzik]]i i [[koziorożec|koziorożce]]. Do drapieżników należą [[niedźwiedź brunatny|niedźwiedzie brunatne]] i [[ryś|rysie]]. Obszary pustynne Iranu są zamieszkiwane przez [[ariel (gazela)|gazelę arabską]] i nielicznego już [[Osioł azjatycki|onagera]], który jest najmniejszym przedstawicielem koniowatych. Drapieżne gatunki pustynne reprezentują: [[szakal złocisty]] i [[karakal]]. Wybrzeża Morza Kaspijskiego są miejscem bytowania [[tygrys]]a i [[gepard]]a. W lasach leżących na wschodnich krańcach Iranu są zamieszkiwane przez [[niedźwiedź himalajski|niedźwiedzia himalajskiego]]. Rzadkim gatunkiem jest w Iranie [[daniel mezopotamski]], występujący przy granicy z Irakiem. Z ptaków najpowszechniejszymi są [[Grzebiące|kuraki]] i drapieżne, natomiast w rejonie rzek – [[ptaki wodne]] i brodzące. W Iranie żyją liczne gatunki gadów, szczególnie węży jak [[żmija lewantyjska]] i [[kobra indyjska]]. W wodach Zatoki Perskiej żyje ponad 200 gatunków ryb w tym duże i drapieżne [[Włócznik|mieczniki]] i [[rekiny]]. Z innych zwierząt wodnych u wybrzeży Iranu, występują [[homary]], krewetki i żółwie morskie. W wodach Morza Kaspijskie żyją [[Acipenser|jesiotry]], które mają duże znaczenie dla irańskiego rybołówstwa.
 
Obszary chronione zajmują niecałe 5% powierzchni kraju czyli 79 800 km². Największe parki narodowe to: [[Park Narodowy Centralny Elburs]] i [[Park Narodowy Jezioro Urmia]].
Linia 75:
[[Kategoria:Geografia Iranu]]
 
{{linkLink FA|hr}}