Berylowce: Różnice pomiędzy wersjami

| {{Układ okresowy pierwiastków/fragment | okres początek = 2 | okres koniec = 7 | grupa początek = 2 | grupa koniec = 2 }}

'''Berylowce''' ('''metale ziem alkalicznych''', '''wapniowce'''<ref>{{cytuj książkęr|autor= [[Jerzy Chodkowski]] (red.)|tytuł=Mały słownik chemiczny |wydanie = V|wydawca=[[Wiedza Powszechna]]|miejsce=Warszawa|data=1976}}Według niektórych źródeł do wapniowców zaliczają się tylko wapń, stront i bar. Zob. {{Cytuj książkę | autor = [[Stanisław Tołłoczko]], [[Wiktor Kemula]]| tytuł= Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej | data=1954 | wydawca=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]]| miejsce=Warszawa | strony=Slownik}}</ref>) - [[pierwiastek chemiczny|pierwiastki chemiczne]] występujące w 2 (dawn. IIA lub II głównej) grupie [[układ okresowy pierwiastków|układu okresowego pierwiastków]]. Są to [[beryl (pierwiastek)|beryl]] ('''Be'''), [[magnez]] ('''Mg'''), [[wapń]] ('''Ca'''), [[stront]] ('''Sr'''), [[bar (pierwiastek)|bar]] ('''Ba''') i [[rad (pierwiastek)|rad]] ('''Ra'''). Wszystkie są dwuwartościowe.

Najbardziej rozpowszechnionym w [[Skorupa ziemska|skorupie ziemskiej]] berylowcem jest wapń (4,15%). W postaci węglanu CaCO₃ występuje w postaci takich popularnych minerałów jak [[wapień]], [[Kreda (skała)|kreda]] czy [[marmur]]. Uwodniony siarczan wapnia CaSO₄·2H₂O znany jest jako [[gips]]. [[Hydroksyapatyt]], będący solą wapnia, jest kluczowym składnikiem [[Tkanka kostna|tkanki kostnej]]{{r|Bielański}}.

Magnez również występuje pospolicie w skorupie ziemskiej (2,33%). Tworzy liczne minerały, m.in. [[Oliwiny|oliwin]], [[serpentyn]], [[talk]], [[Dolomit (minerał)|dolomit]], [[kizeryt]], [[kainit]]. Magnez jest składnikiem [[Chlorofile|chlorofilu]], tworząc w&nbsp;kompleksie z&nbsp;[[PorfirynaPorfiryny|porfiryną]] elementukład światłoczuły{{r|Bielański}}.

Stront i bar występują rzadziej (ok. 10^4{{e|-2&nbsp;}}%), a&nbsp;beryl jeszcze rzadziej (2,8·10^{{e|-4&nbsp;}}%). Rad występuje jedynie w śladowych ilościach (około 6x10^9{{e|-7}}&nbsp;ppm) w&nbsp;rudach [[Uran (pierwiastek)|uranu]]{{r|Bielański|CRC}}.

Zwyczajowa nazwa tej grupy pierwiastków – ''metale ziem alkalicznych'' – pochodzi od glebich posiadających[[tlenki|tlenków]] wykazujących odczyn [[zasadaZasady|zasadowy]], w&nbsp;których9tlenki metali dawniej większośćnazywane z&nbsp;nichbyły występuje''ziemiami''). Berylowce nie występują w&nbsp;przyrodzie w&nbsp;stanie wolnym.

Metale te, oprócz berylu, cechują silne własności metaliczne i zasadowe. Tlenki i&nbsp;wodorotlenki berylowców także mają charakter zasadowy, który zwiększa się w&nbsp;kolejnych okresach. Wyjątkiem jest beryl, którego związki są generalnie [[amfoteryczność|amfoteryczne]]. Berylowce są nieco mniej reaktywne od poprzedzających je w&nbsp;układzie okresowym [[litowce|metali alkalicznych]]. Występują na +II stopniu utlenienia i&nbsp;tworzą jony typu M²⁺. Wapń, stront, bar i&nbsp;rad reagują z&nbsp;tlenem oraz z&nbsp;wodą w&nbsp;temperaturze pokojowej. Magnez w&nbsp;tych warunkach pokrywa się cienką, matową warstewką tlenku lub wodorotlenku. Do rozpoczęcia reakcji z&nbsp;wodą wymaga podgrzania. Beryl na powietrzu pokrywa się ochronną warstewką tlenku{{r|Bielański}}. Ogólny zapis reakcji berylowca z wodą:

: M + 2H₂O → M(OH)₂ + H₂↑, gdzie M to metal ziem alkalicznych.

Wszystkie berylowce reagują łatwo z kwasami, dając odpowiednią sól i&nbsp;gazowy [[wodór]]. Tej reakcji nie ulega beryl z&nbsp;[[kwas azotowy|kwasem azotowym]] (pokrywa się [[Tlenek berylu|tlenkiem, BeO]]), oraz magnez z&nbsp;[[Kwas fluorowodorowy|kwasem fluorowodorowym]] (pokrywa się trudnorozpuszczalnymtrudno rozpuszczalnym [[Fluorek magnezu|fluorkiem, MgF₂]]). Jedynie beryl reaguje ze stężonymi zasadami (powstają [[związki kompleksowe|jony kompleksowe]] [Be(OH)₄]²⁻){{r|Bielański}}.

Metale te otrzymuje się przez elektrolizę ich stopionych soli. Magnez można również otrzymać poprzez redukcję jego tlenku w&nbsp;temp. 2300Kok. w2600 ochronnej°C atmosferzew [[WodórAtmosfera ochronna|wodoruochronnej atmosferze]] wodoru lub [[Gaz ziemny|gazu ziemnego]], np. w&nbsp;reakcji z&nbsp;węglem{{r|Bielański}}:

: MgO + C → Mg + CO

* [[Metalemetale alkaliczneziem rzadkich]]

{{== Przypisy}} ==