Akcja (finanse): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m źródła/przypisy
poprawa linków do ujedn. i przek., drobne techniczne, po czyszczeniu kodu przejrzyj wykonane zmiany!
Linia 20:
Treść dokumentu akcji może zostać również poszerzona o dodatkowe dane przez postanowienia statutu. Akcja jest nieważna gdy brakuje w niej takich elementów jak: oznaczenie [[emitent]]a, [[sąd]]u i numeru w [[Krajowy Rejestr Sądowy|Krajowym Rejestrze Sądowym]], pod którym wpisana jest [[spółka]], oznaczenie wartości nominalnej akcji, seria, numer, rodzaj akcji i przypisane uprawnienia szczególne, podpis zarządu i pieczęć spółka.
 
Akcje są emitowane przez [[spółka|spółkę]]. Pierwsza seria jest emitowana przy jej założeniu, natomiast następne wiążą się już z podwyższeniem [[kapitał zakładowy|kapitału zakładowego]]. Akcje o równej [[wartość nominalna|wartości nominalnej]] (nie niższej niż 1 [[Złoty|grosz]]<ref>Art. 1 pkt 42 ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw ({{Dziennik Ustaw|2003|229|2276}}).</ref>) składają się na [[kapitał spółki]]. Założyciele spółki dokonują wpłat na akcje w celu pokrycia [[kapitał spółki|kapitału spółki]].
 
Oprócz [[wartość nominalna|'''wartości nominalnej''']] istnieje także [[cena emisyjna]] (cena po której spółka zbywa akcje), która może być wyższa niż wartość nominalna akcji. '''[[Cena emisyjna]]''' jest głównie odzwierciedleniem popytu rynków [[rynek finansowy|finansowych]] na dany [[Papier wartościowy (prawo)|papier wartościowy]]. Różnica ze sprzedaży pomiędzy [[wartość nominalna|wartością nominalną]] a uzyskaną ceną emisyjną jest przeznaczana na [[kapitał zapasowy]].
Linia 30:
== [[Emisja akcji]] ==
{{dopracować|sekcja|polonocentryzm}}
 
=== Uregulowania kodeksu spółek handlowych ===
Należy wyróżnić dwa rodzaje emisji akcji:
* '''emisja założycielska''' – wydawanie akcji przy tworzeniu nowej spółki, dla objęcia akcji w tym przypadku jest wymagane złożenie przez zainteresowanego oświadczenia w formie [[akt notarialny|aktu notarialnego]], w którym przyszły [[akcjonariusz]] stwierdza, że wyraża zgodę na zawiązanie spółki i brzmienie [[statut]]u oraz na objęcie akcji. Akt musi wymieniać osobę lub osoby obejmujące akcje, liczbę i rodzaj akcji objętych przez każdą z nich, [[wartość nomnalna|wartość nominalną]], [[cena emisyjna|cenę emisyjną]] akcji oraz terminy wpłat na akcje.
* '''kolejne emisje''' – przy podwyższaniu [[kapitał zakładowy|kapitału zakładowego]]. W tym przypadku przyszły [[akcjonariusz]] (tzw. '''[[Subskrypcja akcji|subskrybent]]''') dokonuje zapisów na akcje na formularzu udostępnionym przez spółkę. W zapisie powinny znaleźć się informacje dotyczące: [[wartość nominalna|wartości nominalnej]] akcji, oznaczenia [[emitent]]a (firma siedziba spółki, numer rejestru), wpłat na akcje, podpis i pieczęć spółki.
 
Jeżeli akcje mają być objęte za [[wkład niepieniężny|wkłady niepieniężne]], akt powinien wymieniać osoby wnoszące [[wkład niepieniężny]], przedmiot wkładu oraz liczbę i rodzaj objętych akcji (art. 313 [[kodeks spółek handlowych|k.s.h.]]). W przypadku podwyższenia kapitału przez spółkę i [[emisja akcji|emisji]] nowych akcji, potencjalni akcjonariusze (subskrybenci) dokonują zapisów na akcje na formularzach przygotowanych przez spółkę. Formularze wypełniane są w dwóch egzemplarzach, z których jeden przeznaczony jest dla subskrybenta, drugi dla spółki. Zapis [[subskrypcja akcji|subskrypcji]] zainteresowany składa spółce albo osobie przez nią upoważnionej, w terminie podanym w ogłoszeniu, [[prospekt emisyjny|prospekcie]] albo w [[list polecony|liście poleconym]]. Zapis na akcje powinien zawierać następujące elementy:
Linia 66 ⟶ 67:
* '''[[akcja imienna|imienne]]''' – z których uprawnienia przysługują osobie ([[osoba fizyczna|fizycznej]], [[osoba prawna|prawnej]]) wskazanej w dokumencie akcji. Wobec spółki za akcjonariusza uważa się osobę wpisaną do [[księga akcyjna|księgi akcyjnej]], z uwzględnieniem przepisów o [[publiczny obrót papierami wartościowymi|publicznym obrocie papierami wartościowymi]]. Wskazanie w dokumencie akcji konkretnej osoby będzie skutkowało bez ograniczenia tylko względem osób trzecich. W stosunku do spółki realizacja praw z akcji może mieć miejsce tylko przy zgodności wpisu do [[księga akcyjna|księgi akcyjnej]] z oznaczeniem uprawnionego w dokumencie akcji. Księga akcyjna prowadzona jest przez zarząd spółki. Ujawnia się w niej akcjonariuszy posiadających [[akcja imienna|akcje imienne]] wraz z ich adresem (siedzibą), wysokość dokonanych wpłat na akcje, wpisy o przeniesieniu akcji na inną osobę wraz z datą wpisu oraz ustanowienie na akcji [[Prawa rzeczowe ograniczone|ograniczonego prawa rzeczowego]] ([[zastaw]]u lub [[użytkowanie|użytkowania]]), a także prawa wykonywania głosu przez zastawnika lub użytkownika, jeżeli zostało im przyznane;
* '''[[akcja na okaziciela|na okaziciela]]''' – z których uprawnienia do wykonywania wynikających z nich praw przysługują każdemu posiadaczowi akcji. Dokumenty akcji na okaziciela nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Spółka na dowód posiadania akcji i dokonywanych na nie wpłat wydaje [[imienne świadectwo tymczasowe|imienne świadectwa tymczasowe]], które wymagają wpisu do księgi akcyjnej, zakaz wydania akcji nie w pełni opłaconych nie dotyczy [[akcja imienna|akcji imiennych]]. Wpłata na akcje powinna być zaznaczona na [[świadectwo tymczasowe|świadectwie tymczasowym]] lub akcji imiennej. Akcjonariusz może żądać zamiany akcji na okaziciela na akcje imienne albo odwrotnie, jeżeli ustawa lub statut nie stanowi inaczej. Zakaz wymiany akcji imiennych na akcje na okaziciela dotyczy akcji nie w pełni opłaconych, akcji pokrytych [[wkład niepieniężny|wkładem niepieniężnym]] aż do chwili zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne [[Walne zgromadzenie|zgromadzenie akcjonariuszy]] [[sprawozdanie finansowe|sprawozdania finansowego]] za [[Rok podatkowy|rok obrotowy]], w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, [[akcja uprzywilejowana|akcji uprzywilejowanych]] co do głosu oraz akcji, do których przypisany jest obowiązek powtarzających się [[świadczenia niepieniężne|świadczeń niepieniężnych]]. Niektóre [[spółka akcyjna|spółki akcyjnych]] ze względu działalność mogą emitować z mocy prawa wyłącznie akcje imienne. Emisja przez spółkę wyłącznie akcji imiennych może także wynikać z postanowień statutu spółki;
* '''[[aport (prawo)|aportowe]]''' – akcje pokryte [[wkład niepieniężny|wkładem niepieniężnym]]. Przedmiotem aportu nie może być [[prawo niezbywalne]] lub [[świadczenie pracy]] albo [[świadczenie usług]], zasad pokrycia akcji, czasowego ograniczenia obrotu oraz odpowiedzialności akcjonariuszy wnoszących wkład niepieniężny z tytułu [[wada|wad]]. Akcje obejmowane za [[wkład niepieniężny|wkłady niepieniężne]] powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po [[rejestracja spółki|zarejestrowaniu spółki]], jeżeli [[cena (prawo)|cena]] po której obejmowane są akcje jest wyższa od [[wartość nominalna|wartości nominalnej]], cała [[nadwyżka]] powinna być opłacona przed zarejestrowaniem spółki. Przedmiot wkładu niepieniężnego, osoby wnoszące ten wkład oraz liczba i rodzaj obejmowanych przez nie akcji wymaga określenia w statucie spółki. Akcje aportowe pozostają imiennymi aż do zatwierdzenia przez najbliższe [[walne zgromadzenie]] [[sprawozdanie finansowe|sprawozdania finansowego]] za rok obrotowy, w którym nastąpiło ich pokrycie. W ciągu tego okresu nie mogą być zbyte i zastawione. W okresie tym akcje aportowe są zatrzymane przez spółkę na zabezpieczenie ewentualnych [[roszczenie|roszczeń]] o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań do wniesienia wkładów niepieniężnych. Roszczenia spółki o prawidłowe pokrycie akcji mają pierwszeństwo przed innymi [[wierzytelności nieuprzywilejowane|wierzytelnościami nieuprzywilejowanymi]]. Zasady związane z imiennością akcji aportowych oraz zatrzymaniem ich przez [[spółka|spółkę]] na zabezpieczenie roszczeń nie mają zastosowania do [[spółki publiczne|spółek publicznych]];
* '''gotówkowe''' – akcje pokryte w formie pieniężnej. Wymagają one pokrycia co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej przed [[rejestracja spółki|rejestracją spółki]] albo podwyższenia kapitału. Jeżeli [[cena (prawo)|cena]], po jakiej obejmowane są akcje jest wyższa od wartości nominalnej, cała nadwyżka powinna być uiszczona przed rejestracją. Wpłaty na akcje dokonywane są bezpośrednio lub za pośrednictwem [[dom maklerski|domu maklerskiego]], na rachunek spółki prowadzony przez [[bank]]. Akcja nie w pełni opłacona musi być [[akcja imienna|akcją imienną]], chyba że zamiast akcji imiennych spółka wyda [[świadectwo tymczasowe|świadectwa tymczasowe]];
* '''[[akcja uprzywilejowana|uprzywilejowane]]''' – są one akcjami imiennymi (z wyjątkiem [[akcja niema|akcji niemych]], które mogą być [[akcja na okaziciela|akcjami na okaziciela]]). Uprzywilejowanie może dotyczyć zarówno [[prawa majątkowe|praw majątkowych]] wynikających z akcji ([[dywidenda|dywidendy]], udziału w podziale [[masa likwidacyjna|masy likwidacyjnej]]), jak i [[prawa niemajątkowe|praw niemajątkowych]] (korporacyjnych – prawo głosu)
Linia 77 ⟶ 78:
 
=== Prawa majątkowe ===
* prawo do '''[[dywidenda|dywidendy]]''' (udziału w [[Zysk (ekonomia)|zyskuzysk]]u [[spółka|spółki]] przeznaczonym do podziału między akcjonariuszy). Ani statut, ani uchwała [[Walne zgromadzenie|zgromadzenia akcjonariuszy]] nie może pozbawić akcjonariusza tego prawa;
* prawo do udziału w '''podziale majątku''' spółki w przypadku jej [[likwidacja|likwidacji]]. [[Akcjonariusz]] nie może zostać pozbawiony tego prawa przez statut ani uchwałę.
* prawo poboru '''akcji nowej emisji'''. Kodeks spółek handlowych przyznaje dotychczasowym akcjonariuszom spółki prawo do objęcia akcji nowej emisji w przypadku podwyższenia [[Kapitał (ekonomia)|kapitału]] przez [[spółka|spółkę]]. Prawo to może być w interesie spółki ograniczone lub wyłączone.
Linia 94 ⟶ 95:
** akcjonariusz, który nie był obecny na walnym zgromadzeniu, jeżeli walne zgromadzenie zostało wadliwie zwołane albo jeżeli na walnym zgromadzeniu została podjęta uchwała w sprawie nie objętej porządkiem obrad;
* prawo żądania '''udzielenia informacji''' na walnym zgromadzeniu i poza nim, nie później jednak niż w ciągu dwóch tygodni od jego zakończenia;
* prawo wystąpienia z powództwem o '''naprawienie [[szkodaSzkoda (prawo)|szkody]]''' wyrządzonej spółce, jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę.
 
Na akcjonariuszu ciąży obowiązek dokonania pełnej wpłaty na akcje oraz jeżeli do akcji przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń o charakterze niepieniężnym – realizacja tych świadczeń.
Linia 102 ⟶ 103:
Artykuł 337 § 1 [[kodeks spółek handlowych|k.s.h.]] mówi, że akcje są zbywalne. Statut spółki może ograniczyć rozporządzanie [[akcja imienna|akcjami imiennymi]] w ten sposób, że do przeniesienia własności akcji będzie wymagana zgoda spółki, którą najczęściej wyraża zarząd albo obrót akcjami zostanie na podstawie umowy ograniczony na określony czas. Ograniczenie rozporządzania akcjami nie może być ustanowione na okres dłuższy niż lat pięć od dnia zawarcia umowy ([[akcja winkulowana|winkulacja akcji]]). Dopuszczalne jest także zawarcie umowy ustanawiające [[pierwokup|prawo pierwokupu]] akcji lub ich ułamkowych części, jednakże ograniczenia rozporządzania akcjami wynikające z takich umów nie mogą trwać dłużej niż dziesięć lat od dnia zawarcia umowy.
 
Ograniczenie obrotu akcjami w stosunku do [[aport (prawo)|akcji aportowych]] wynika z mocy samego prawa. W przypadku [[akcja na okaziciela|akcji na okaziciela]] przeniesienie własności akcji dokonywane jest przez jej wydanie (wystarczy samo wręczenie nabywcy), a w przypadku [[akcja imienna|akcji imiennych]] – przez pisemne [[Oświadczenie woli|oświadczenie]] zbywcy na dokumencie akcji lub w innym dokumencie i przeniesienie posiadania akcji. Wobec [[spółka|spółki]] uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do [[księga akcyjna|księgi akcyjnej]], lub posiadacza akcji na okaziciela. Akcje [[dematerializacja akcji|zdematerializowane]] przenosi się poprzez usunięcie wpisu na rachunku zbywcy i zapisanie w postaci [[zapis elektroniczny|elektronicznej]] liczby i rodzaju walorów na rachunku nabywcy.
 
[[Prawa majątkowe]] z akcji mogą być swobodnie przenoszone. Przeniesienie praw majątkowych z akcji wymaga formy pisemnej. Na akcji mogą być ustanowione [[Prawa rzeczowe ograniczone|ograniczone prawa rzeczowe]] – [[zastaw]] i [[użytkowanie]]. Prawa [[wierzyciel|zastawnika]] lub użytkownika, jak również fakt przeniesienia praw majątkowych z akcji na inną niż akcjonariusz osobę, wymagają zgłoszenia spółce, w celu ujawnienia ich w [[księga akcyjna|księdze akcyjnej]]. Jeżeli statut spółki nie wprowadza w tym zakresie żadnych ograniczeń, umowa o ustanowienie [[zastaw]]u lub [[użytkowanie|użytkowania]] może przewidywać przeniesienie na zastawnika lub użytkownika prawa głosu.
Linia 114 ⟶ 115:
* [[instytucja finansowa|instytucji finansowej]], która nabywa za wynagrodzeniem w pełni pokryte akcje na cudzy rachunek celem ich dalszej odsprzedaży,
* nabycia akcji w celu ich [[Umorzenie (rachunkowość)|umorzenia]],
* nabycia w pełni pokrytych akcji w drodze [[egzekucja roszczeń|egzekucji]] celem zaspokojenia roszczeń spółki, których nie można zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza,
* nabycia w pełni pokrytych akcji nieodpłatnie,
* instytucji finansowej, która nabywa akcje na własny rachunek celem ich dalszej odsprzedaży w granicach upoważnienia udzielonego przez [[walne zgromadzenie]] na okres nie dłuższy niż jeden rok; jednakże instytucja finansowa nie może posiadać akcji własnych nabytych na tej podstawie o łącznej wartości nominalnej przekraczającej 5% [[kapitał zakładowy|kapitału zakładowego]],
Linia 124 ⟶ 125:
[[Spółka akcyjna]], oprócz akcji, może wydawać inne [[papier wartościowy (prawo)|papiery wartościowe]]. Należą do nich:
* '''świadectwa tymczasowe''' wydawane na poświadczenie dokonania częściowej wpłaty na [[akcja na okaziciela|akcje na okaziciela]]. [[Świadectwo tymczasowe]] inkorporuje takie same prawa jak akcja. Z chwilą dokonania pełnej wpłaty na akcje podlegają one wymianie na akcje na okaziciela (art. 335 [[kodeks spółek handlowych|k.s.h.]]);
* '''świadectwa założycielskie''' dające prawo do [[Zysk (ekonomia)|zyskuzysk]]u w spółce, wydawane założycielom spółki za zasługi poniesione przy zawiązaniu spółki. Mogą być wydawane na okres nie dłuższy niż dziesięć lat od chwili [[rejestracja spółki|zarejestrowania spółki]];
* '''świadectwa użytkowe''' powstające z umorzenia akcji w pełni opłaconych. Świadectwa użytkowe nie posiadają wartości nominalnej, mogą być imienne i na okaziciela. Jeśli nic innego nie wynika ze statutu spółki, to uczestniczą one na równi z akcjami w podziale [[dywidenda|dywidendy]] oraz w podziale nadwyżki majątku spółki pozostałej po pokryciu [[wartość nominalna|wartości nominalnej]] akcji. Uprawniony ze świadectwa użytkowego nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania związane z umorzoną akcją i nie przysługują mu żadne inne [[prawa udziałowe]].