Miasteczko (urbanizacja): Różnice pomiędzy wersjami

** miasta należące do tej największej kategorii posiadały najczęściej przywileje '''a)''' ''miasteczek'', rzadziej '''b)''' ''miast'' a czasem wyjątkowo (7 miejscowośimiejscowości) niektóre były '''c)''' ''wsiami''

Ponieważ na terenie Księstwa pojęcie miasteczka nie istniało, przyłączone miasteczka zostały zamienione w miasta<ref name=karpiniec />. Pozostałe miasteczka Galicji opisane są w sekcji o obszarchobszarach galicyjckichgalicyjskich w granicach II Rzeczypospolitej:

Miasteczka ''nie występowały'' natomiast w ogóle na obszarze byłego [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Kongresowego]], a te, które sklasyfikowano jako miasteczka na terytorium tzw. [[cyrkuł zamojski|cyrkułu zamojskiego]] z [[Galicja Wschodnia|Galicji Wschodniej]] przyłączonego jesienią 1809 do [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], zostały przemienione w miasta<ref name=karpiniec /> (na obszarze [[Nowa Galicja|Nowej Galicji]], również przyłączonej do Księstwa w 1809, nie było miasteczek ponieważ obszar ten został zagarnięty przez Austrię dopiero wskutek [[III rozbiór Polski|III rozbioru Polski]] w 1795, a więc po klasyfikacji miejscowości o charakterze miejskim na miasta i miasteczka w 1784, podczas gdy obszar cyrkułu zamojskiego został zagarnięty wskutek [[I rozbiór Polski|I rozbioru]], w 1772). Na terytorium Kongresówki istniały natomiast tzw. ''[[osada|osady miejskie]]''. Była to kategoria osiedli o charakterze miejskim do której zaliczano miasta pozbawione praw miejskich (przed 1869 – oddolnie, z inicjatywy mieszkańców lub dziedziców, od 1869 – odgórnie, przez zaborcze władze rosyjskie), tzn. te ''„które chociaż nazywały się miastami, jednakże z powodu nieznaczejnieznacznej liczby mieszkańców, małego rozwoju przemysłu i niedostateczności dochodów, w rzeczywistości nie miały znaczenia miast”''<ref>Motywy do Ukazu do rządzącego Senatu z dnia 1 (13) czerwca 1869 roku (Dziennik Praw Nr 235, tom 69 str. 245).</ref><ref>Nietyksza, M., 1986. Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim 1865–1914. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.</ref><ref>Kołodziejczyk, R., [1961] 1979. Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim. In: K. Kołodziejczyk, ed. Miasta, mieszczaństwo, burżuazja w Polsce w XIX w. Szkice i rozprawy historyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 52–66.</ref>. W praktyce najwięcej osad stanowiły miejscowości, którym odebrano [[prawa miejskie]] w ramach reformy administracyjnej z 1869-70 (336 z 452 istniejących wówczas miast)<ref>Zarówno polska i rosyjska nauka przyznaje niemałą w tym rolę poparciu udzielonemu [[powstanie styczniowe|powstaniu styczniowemu]]. Por. [http://www.law.edu.ru/article/article.asp?articleID=187500 К. Е Ливанцев, Правовой статус городского населения Королевства Польского в XIX в. (до реформы 1866 г.), Правоведение, Министерство высшего и среднего специального образования СССР, Правоведение.N 4, июль-август. -Л.:Изд-во Ленинградского университета, 1979] {{lang|ru}}</ref>, w zamian obdarzając je czysto honorowym mianem osady, pozwalającym lokalnej społeczności na wyróżnianie się spośród wsi, lecz nie dającym żadnych dodatkowych praw<ref>''Dzieje Końskowoli'' (red.) Ryszard Szczygieł, Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, [[Lublin]] [[1988]], s. 97-98.</ref>. W przeciwieństwie do ''miasteczek'', które miały swój własny ustrój miasteczkowy<ref>Nadany przez Generalnego Komisarza Ziem Wschodnich.</ref>, ''[[osada|osady miejskie]]'' były poddane mocy obowiązującej [[ukaz]]u z dnia 19 lutego 1864 o urządzeniu [[gmina wiejska|gmin wiejskich]]<ref>Dziennik Praw z 1864, Nr 187, tom 62.</ref>. Tak więc mimo że zarówno miasteczka, jak i osady miejskie w praktyce stanowiły kategorię osiedli pośrednią między miastem a wsią, według prawa, osady były formalnie wsiami, natomiast miasteczka posiadały odrębny status<ref name=najgrakowski />.

Na obszarach dawnego [[zabór pruski|zaboru pruskiego]] (województwa [[Województwo pomorskie (II Rzeczpospolita)|pomorskie]] i [[Województwo poznańskie (II Rzeczpospolita)|poznańskie]]) oraz tzw. ziem niemieckich (główna część województwa [[Województwo śląskie (II Rzeczpospolita)|śląskiego]]) ''miasteczka'' nie istniały; nawet najmniejsze z miejscowości o charakterze małomiasteczkowym (np. [[Kopanica (województwo wielkopolskie)|Kopanica]] z 640 mieszkańcami<ref>[[Drugi Powszechny Spis Ludności]], GUS.</ref>) zaliczano do miast i – przez to – do gmin miejskich<ref name=najgrakowski />. WszytkieWszystkie inne miejscowości nie posiadające praw miejskich – w tym [[Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich|miasta zdegradownezdegradowane]] – stanowiły jednostkowe gminy wiejskie bądź tzw. [[obszar dworski|obszary dworskie]]<ref name=mielcarek />. Ostatecznie, w związku z wchodzącą w życie w 1933 roku ustawą o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego w Galicji (patrz dalej), na omawianych terenechterenach zniesiono w 1934 roku 19 najmniejszych miast, mających de facto charakter miasteczek<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1934|numer=48|pozycja=422}}</ref>.