Tanzania: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 178.37.190.4 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Pejgamber. |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 68:
== Ustrój polityczny ==
Republika Tanzanii od
W wyborach z
== Geografia ==
Linia 79:
Na północy zlokalizowany jest [[Park Narodowy Serengeti]] wpisany na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa]] [[UNESCO]].
*
*
''kraje sąsiedzkie'': [[Burundi]] 451 km, [[Kenia]] 769 km, [[Malawi]] 475 km, [[Mozambik]] 756 km, [[Rwanda]] 217 km, [[Uganda]] 396 km, [[Zambia]] 338 km, [[Demokratyczna Republika Konga]] 473 km
*
*
*
== Historia ==
=== Historia ruchu wyzwoleńczego ===
Państwo powstałe w 1964 roku z połączenia [[Tanganika (kraj)|Tanganiki]] (niepodległej od 1961 r.) i [[Sułtanat Zanzibaru|Zanzibaru]] (niepodległego od 1963 r.) jako Zjednoczona Republika Tanganiki i Zanzibaru, a od października 1964 roku jej oficjalną nazwą jest Zjednoczona Republika Tanzanii. Pierwszym prezydentem Tanzanii został dotychczasowy prezydent Tanganiki [[Julius Nyerere]], a jednym z 2 wiceprezydentów – prezydent Zanzibaru, A. Karume (po jego zamordowaniu w 1972 r. – A. Jumbe). Pierwszą (tymczasową) konstytucję proklamowano w 1965 roku. Rządy w obu częściach Tanzanii są sprawowane przez jedną partię – Afrykański Narodowy Związek Tanganiki (TANU). W 1965 roku zakazano działalności opozycyjnej, a od uchwalenia konstytucji w 1977 roku jedyną legalna partią stała się Partia Rewolucji (CCM), powstała z połączenia TANU w Tanganice i Partii Afroszyrazyjskiej (ASP) na Zanzibarze. W 1978 roku doszło do wybuchu [[Wojna ugandyjsko-tanzańska|wojny]] z sąsiednią [[Uganda|Ugandą]]. Konsekwencją przegranej przez Ugandę wojny był upadek reżimu jej dyktatora [[Idi Amin]]a.▼
Na czele tanzańskiego ruchu narodowowyzwoleńczego stanął [[Julius Nyerere]], w 1947 roku w czasie pobytu w Ugandzie założył on Związek Dobrobytu Tanganiki, który połączył się później z Afrykańskim Stowarzyszeniem Tanganiki (założonym w 1929 roku)<ref>Mwakikagile, Godfrey (2006). Tanzania Under Mwalimu Nyerere: Reflections on an African Statesman. Godfrey Mwakikagile. s. 21. ISBN 0-9802534-9-7</ref>. W 1954 roku powstał [[Afrykański Narodowy Związek Tanganiki]]<ref>Blumberg, Arnold (1995). Great Leaders, Great Tyrants?: Contemporary Views of World Rulers who Made History. Greenwood Publishing Group. s. 221–222. ISBN 0-313-28751-1.</ref>. W ciągu roku Afrykański Narodowy Związek Tanganiki stał się największą organizacją polityczną w kraju<ref>[http://web.archive.org/web/20070927230526/http://www.dailynews-tsn.com/page.php?id=6395 Kangsen, Muna (13 April 2007), "Happy Birthday Mwalimu", Daily News (Daily News Media Group)]</ref><ref>[http://www.britannica.com/blackhistory/article-9056571 "Julius Nyerere". Encyclopædia Britannica's Guide to Black History. Encyclopædia Britannica Inc]</ref>.
W 1992 zalegalizowano działalność opozycyjną, jednak nadal dominujące znaczenie ma partia CCM.▼
Tanganika niepodległość uzyskała w 1961 roku a jej prezydentem został Nyerere.
=== Historia niepodległej Tanzanii ===
▲
Nyerere prowadził [[socjalizm|socjalistyczny]] program gospodarczy (ogłoszony w Deklaracji Aruszy), wdrożył politykę kolektywizacji rolnictwa znaną jako Ujmaa i nawiązał bliskie stosunki zarówno z [[Chińska Republika Ludowa|Chinami]], blokiem zachodnim i [[blok wschodni|wschodnim]]. W 1967 roku przeprowadzono nacjonalizację. Wprowadzono nowoczesny system nawadniania, wody z rzek Kisangiro i Lelestutta przekierowano poprzez kanały na pola<ref> W.M. Adams, T. Potkanski and J.E.G. Sutton (1994). "Indigenous Farmer-Managed Irrigation in Sonjo, Tanzania". The Geographical Journal. Vol. 160. No. 1. s. 17–32. Blackwell Publishing on behalf of The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers)</ref>.
W kraju rozwijało się rolnictwo, choć przed 1974 roku uprawiano głownie herbatę i goździki. W 1974 roku prowadzono wspólny program ujamma i IDA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju) w czasie którego powstały nowe wsie, IDA finansowała projekty alternatywnych upraw i udzielania drobnym rolnikom kredytów. Dzięki programowi zmniejszono liczbę mniej dochodowych upraw herbaty kosztem zwiększenia upraw alternatywnych. na skutek reorganizacji rolnictwa rozpoczęto uprawy tytoniu, jego rentowność wyniosła 41.900.000 funtów w 1975/76. W 1976 roku, Tanzania stała się trzecim co do wielkości producentem tytoniu w Afryce<ref> Donald P. Whitaker (1978). "The Economy", Tanzania: A Country Study. American University. Washington DC.</ref>.
Tanzania w 1977 roku wsparła zamach stanu w wynik którego obalono prezydenta [[Seszele|Seszeli]], [[James Mancham|Jamesa Manchama]]<ref>Cawthra, Gavin; Du Pisani, André; Omari, Abillah H. (2007). Security and Democracy in Southern Africa. IDRC. s. 143. ISBN 1-86814-453-4.</ref><ref>Leonard, Thomas M. (2006). Encyclopedia of the Developing World, Volume 1. Taylor & Francis. s. 1402. ISBN 0-415-97662-6.</ref><ref> Military power and politics in black Africa. Simon Baynham. s. 181</ref>.
W 1978 roku doszło do wybuchu [[Wojna ugandyjsko-tanzańska|wojny]] z sąsiednią [[Uganda|Ugandą]]. Konsekwencją przegranej przez Ugandę wojny był upadek reżimu jej dyktatora [[Idi Amin]]a.
W lutym 1980 prezydent zapowiedział skupienie wszystkich środków na budowie socjalizmu. W miesiąc później ogłosił program „socjalizm w handlu”, zakładający tworzenie sieci sklepów spółdzielczych oraz projekt 20-letniego planu rozwoju gospodarczego na lata 1981–2000, przewidujący potrojenie [[Produkt krajowy brutto|PKB]]. Nyerere zapowiedział przejście na emeryturę po wyborach prezydenckich w 1985 roku. Nyerere został prezesem Chama Cha Mapinduzi a urząd sprawował do 1990 roku. Obecnie prezydent uznawany jest za Ojca Narodowa. Następca Nyerere, Mwinyi na konferencji poświęconej Deklaracji z Aruszy, zauważył że w czasie kadencji jego poprzednika, długość życia Tanzańczyków wzrosła do 52 lat, ograniczono śmiertelność niemowląt do 137 na tysiąc, wybudowano 2600 przychodni i 150 szpitali, wybudowano dwa uniwersytety z ponad 4500 studentami oraz zapewniono 3.700.000 dzieciom naukę w szkole podstawowej<ref>Norman Lowe ''Mastering Modern World History''</ref>.
▲W 1992 zalegalizowano działalność opozycyjną, jednak nadal dominujące znaczenie ma partia CCM. Jednocześnie rozpoczęto liberalizację gospodarki.
7 sierpnia 1998 w Dar es Salaam doszło do zamachu bombowego na ambasadę [[Stany Zjednoczone|USA]].
Linia 96 ⟶ 114:
Tanzania podzielona jest na 26 regionów:
<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
</div>
Linia 130 ⟶ 148:
Spore zyski krajowi przynosi [[turystyka]] (choć mogłaby przynosić większe). To właśnie na terenie Tanzanii (a nie Kenii) znajduje się najwyższy szczyt Afryki – [[Kilimandżaro]] (od strony Kenii łatwiej się jest turystom dostać i stąd powszechne mniemanie, iż Kilimandżaro leży w Kenii) i Tanzania zamierza zwiększyć dochody z tego tytułu poprawiając infrastrukturę turystyczną (wzorem sąsiedniej Kenii). Oprócz Kilimandżaro bardzo atrakcyjny turystycznie jest rejon krateru [[Ngorongoro]], który wchodzi w skład krajobrazowo-zwierzęcego Rezerwatu Ngorongoro (w 1979 roku wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO), [[Tanganika (jezioro)|jezioro Tanganika]] i część jeziora Wiktorii.
Inną wielką atrakcją turystyczną Tanzanii jest [[Park Narodowy Serengeti]], który co roku odwiedza ponad 90 000 turystów z całego świata.
Tanzania posiada duże, różnorodne i wciąż niewykorzystane możliwości polepszenia stanu swojej gospodarki.
Linia 142 ⟶ 161:
=== Infrastruktura kolejowa ===
{{osobny artykuł|Kolej w Tanzanii}}
*
*
*
Tanzania dysponuje rozwiniętą jak na warunki afrykańskie siecią kolejową (5 miejsce w Afryce<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2121rank.html CIA - The World Factbook<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>). Sieć składa się z dwóch systemów o różnych [[Rozstaw szyn|rozstawach toru]]. Starszym systemem jest oparta o [[rozstaw metrowy]] [[Centralna linia kolejowa (Tanzania)|linia centralna]] łącząca Tanzanię z Kenią oraz Ugandą (prom kolejowy) i Kongiem (prom kolejowy, nie funkcjonuje) . Nowszym systemem jest oparta o [[rozstaw przylądkowy]] linia [[Tazara]] łącząca Tanzanię z Zambią i przez to całą siecią kolejową południowej Afryki. Sieci spotykają się w porcie [[Dar es Salaam|Dar Es Salaam]] oraz mieście [[Kitadu]].
=== Infrastruktura drogowa ===
*
*
*
== Demografia ==
Linia 269 ⟶ 288:
=== Religie ===
{{osobny artykuł|Religia w Tanzanii}}
*[[chrześcijaństwo]] – 47,5%:
*
**[[anglikanizm]] – 4,0%
▲** [[protestantyzm]] – 15,7% (głównie: [[luteranie]] i [[zielonoświątkowcy]])
**niezależne
*
*tradycyjne [[
*[[hinduizm]] – 1,0%
*inne religie
*
*[[Świadkowie
Źródło: Joshua Project, 2010<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php|tytuł=Tanzania – Religions|data=|opublikowany=Joshua Project|data dostępu=2013-10-24}}</ref>
Linia 289 ⟶ 307:
W Tanzanii używanych jest około 100 języków, głównie z rodziny [[Języki bantu|bantu]]. W szkolnictwie podstawowym używany jest [[suahili|język suahili]], natomiast w szkolnictwie wyższym w powszechnym użyciu jest język angielski. W kraju znajduje się około 20 uniwersytetów:
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
#
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
*
*
*
*
{{Państwa Afryki}}
| |||