Język na’vi: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 25:
W 2005 roku, kiedy praca nad filmem była wciąż na etapie scenariusza, [[James Cameron]] postanowił skonstruować kompletny, spójny język, którym posługiwałaby się obca rasa. Wymyślił około 30 słów, ale potrzebował lingwisty, który stworzyłby zasady gramatyczne i słowotwórcze. Zlecił to zadanie poleconemu mu Paulowi Frommerowi. Frommer, bazując na początkowej liście słów Camerona, która według niego miała "[[Języki polinezyjskie|polinezyjski]] posmak"{{r|Frommer3}}, stworzył trzy zestawy słów i zwrotów bez przypisanego znaczenia, które brzmiały jak język obcej cywilizacji. Cameron wybrał jeden z nich, najbardziej mu odpowiadający. Wtedy Frommer mógł przystąpić do dalszej pracy.
Na kierunek rozwoju języka wpłynęły trzy główne zasady. Po pierwsze, Cameron chciał, żeby język brzmiał obco, ale przyjemnie dla widzów. Po drugie, ponieważ zgodnie ze scenariuszem ludzie uczyli się języka Na'vi, musiał być stosunkowo łatwy do nauki. Wreszcie po trzecie, aktorzy powinni wymawiać swoje kwestie w tym języku bez większych trudności. W swojej ostatecznej formie język zawiera kilka elementów obcych językom europejskim, np. [[koniugacja (językoznawstwo)|koniugację]] czasowników z użyciem [[
Frommer rozszerzył słownictwo w maju 2009 roku pracując nad [[
W marcu 2010 Paul Frommer poprosił członków społeczności o listę 1000 najpotrzebniejszych słów wraz ze znaczeniem i kontekstem, które przetłumaczy na język Na'vi. Zapowiedział też uruchomienie własnego bloga, gdzie będzie zamieszczał lekcje, dialogi i wyjaśnienia.
Linia 62:
|}
Istnieją również cztery [[
=== Spółgłoski ===
Linia 127:
|
|
| style="text-align:center;"|''r'' [{{IPA|ɾ}}] ''l'' [{{IPA|l}}]<br />''rr'' [{{IPA|r}}]
|
|
Linia 134:
=== Lenicja ===
Niektóre spółgłoski ulegają [[Lenicja|lenicji]] w obecności konkternych przedrostków lub przyimków. Spółgłoski ejektywne ''px tx kx'' zostają osłabione do ''p t k''; z kolei [[
== Gramatyka ==
Linia 146:
|[[Inclusivus|exclusivus]]||oe||moe||pxoe||ayoe
|-
|[[
|-
|druga osoba||nga||menga||pxenga||aynga
Linia 158:
=== Czasownik ===
Czasowniki odmieniają się przez [[czas (językoznawstwo)|czas]], [[aspekt (językoznawstwo)|aspekt]], [[tryb (językoznawstwo)|tryb]], a także mogą uwzględniać [[Afekt (językoznawstwo)|afekt]]. Nie odmieniają się za to przez osoby ani liczby. Odmiana polega na użyciu odpowiednich [[Wrostek ( językoznawstwo)|wrostków]], podzielonych na dwie kategorie pod względem miejsca w wyrazie: wrostki pierwszej pozycji stojące po nagłosie pierwszej [[Sylaba|sylaby]] oraz drugiej pozycji, pojawiające w nagłosie przedostatniej lub ostatniej sylaby. Wiele słów w języku Na'vi składa się tylko z dwóch zgłosek, więc wrostki stawia się odpowiednio po nagłosie pierwszej i ostatniej sylaby. W przypadku słów jednosylabowych, oba rodzaje infiksów pojawiają się wewnątrz tej zgłoski we właściwej kolejności.
Wrostki pierwszej pozycji informują o czasie, aspekcie oraz trybie. Przed nimi mogą się pojawić również infiksy [[Imiesłów|imiesłowowe]] lub [[Strona
W jezyku Na'vi występuje pięć czasów: teraźniejszy, przeszły bliski, przeszły ogólny, przyszły bliski, przyszły ogólny oraz dwa aspekty: dokonany i niedokonany.
<
: '''Czas:'''
: taron [teraźniejszy] ''poluje''
: t«ìm»aron [przeszły bliski] ''właśnie polował''
: t«ay»aron [przyszły ogólny] ''będzie polował''
: '''Aspekt:'''
: t«er»aron [niedokonany] ''polować''
: t«ol»aron [dokonany] ''zapolować''
: '''Czas i aspekt:'''
: t«ìrm»aron [czas przeszły bliski niedokonany] ''właśnie polował''
Czas i aspekt nie muszą być określane jeśli łatwo je wywnioskować z kontekstu.
: '''Afekt:'''
: t«ìm»ar«ei»on [pozytywny] ''właśnie polował'': Osoba mówiąca jest zadowolona z polowania.
: t«ay»ar«äng»on [negatywny] ''będzie polował'': Mówca jest zaniepokojony bądź znudzony zbliżającym się polowaniem.
=== Rzeczownik ===
Rzeczowniki w języku Na’vi mogą się odmieniać aż przez cztery liczby – pojedynczą, mnogą, podwójną, a czasem nawet potrójną. Przedrostkiem dla liczby mnogiej jest ''ay-'', a dla podwójnej ''me-''. Obydwa mogą wywołać lenicję kolejnej spółgłoski, jeśli ta jej podlega; jeżeli tak się stanie, prefiksu nie trzeba używać. Na przykład:
: ''Tokx'' [ciało] → ''aysokx'' lub ''sokx'' [ciała]
: ''Nari'' [oko] → ''menari'' [dwoje oczu] → ''aynari'' [wiele oczu]
Deklinacja odbywa się z użyciem rzadkiego wśród ludzkich języków systemu [[ergatyw]]-[[biernik]]. [[Podmiot (językoznawstwo)|Podmiot]] zdania przechodniego otrzymuje końcówkę ergatywu ''-l'', [[Dopełnienie (językoznawstwo)|dopełnienie]] tego zdania otrzymuje końcówkę ''-ti''; podmiot zdania nieprzechodniego pozostaje bez zmian. Na przykład:
: '''Zdanie przechodnie:''' ''Oe'''l''' nga'''ti''' kameie'' [ja cię widzę]
: '''Zdanie nieprzechodnie:''' ''Oe kameie'' [ja widzę]
W języku Na'vi nie ma rodzaju gramatycznego (męski/żeński), jednak występują sufiksy:
: męski : ''-an''
: żeński : ''-e''
Przykład: ''tsmuk'' lub ''tsmúktu'' to "rodzeństwo", ale ''tsmukán'' to "brat", a ''tsmuké'' "siostra".
Linia 202:
Przymiotniki w języku Na'vi nie utrzymują zgodności z rzeczownikiem. Występują zarówno przed, jak i po nim. Zaznaczane są afiksem ''a'', przyłączanym do najbliższego rzeczownikowi brzegu przymiotnika, na przykład:
: ''ngim-a kilvan''
: długa rzeka
: ''kilvan a-ngim''
: rzeka długa
Afiks ''a'' pojawia się tylko gdy przymiotnik bezpośrednio modyfikuje rzeczownik. [[Orzecznik]] wykorzystuje w tym celu czasownik lu ("być"):
| |||