Wersja z 23:16, 1 lut 2014 edytuj Cojan (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 130 384 edycje poprawa linków ← poprzednia edycja		Wersja z 11:24, 5 lut 2014 edytuj anuluj edycję Cojan (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 130 384 edycje poprawa linków następna edycja →
Linia 27: === Przed I wojna światową === W końcu XIX wieku zaczęto poszukiwania wydajnego rozwiązania problemów transportowych w Berlinie i później włączonych do miasta okolicznych miejscowościach. Po tym, jak przedstawiono i odrzucono wiele różnych propozycji, 15 lutego 1902 otworzono pierwszą trasę metra (tzw. trasę podstawową) między stacjami [[Berlin Warschauer Straße]] i [[Berlin Zoologischer Garten\|Zoologischer Garten]], z odnogą do [[Berlin Potsdamer Platz\|Potsdamer Platz]]. Należała do tzw. ''Hochbahngesellschaft'', spółki-córki [[Siemens AG\|Siemens und Halske]]. Większa jej część położona była na stalowej [[estakada\|estakadzie]]. Już wkrótce powstały dalsze trasy metra. Przede wszystkim niezależne wówczas miasta [[Wilmersdorf (dzielnica Berlina)\|Wilmersdorf]], [[Schöneberg (dzielnica Berlina)\|Schöneberg]] i [[Charlottenburg (dzielnica Berlina)\|Charlottenburg]] zaczęły planować własne linie, które później rozbudowano do Dahlem na południu, placu Spittelmarkt w centrum Berlina na północy i w okolice powstałego później stadionu olimpijskiego na zachodzie. === Po I wojnie światowej === Linia 35: Podczas [[II wojna światowa\|II wojny światowej]] znaczna część metra uległa uszkodzeniu lub zniszczeniu, do tego centralna część sieci została zalana [[woda\|wodą]] poprzez wysadzenie w powietrze połączonego przejściami pieszymi z metrem tunelu kolejowego pod [[Landwehrkanal\|Kanałem Armii]] przez [[Schutzstaffel\|SS]]. Większość zniszczeń została jednak natychmiast naprawiona, a ostatecznie w 1951 ukończono odbudowę. Następnym kryzysem w historii berlińskiego metra była budowa w 1961 [[mur ~~Bberliński~~Berliński\|Muru Berlińskiego]], dzielącego miasto na [[Berlin Zachodni\|część zachodnią]] i [[Berlin Wschodni\|wschodnią]]. Także obecna linia U2 uległa na wiele lat podziałowi na dwie części. Linie północ-południe, zaczynające się i kończące w zachodnim Berlinie przejeżdżały natomiast pod wschodnią częścią miasta bez zatrzymania. Jedynie dworzec [[Berlin Friedrichstraße\|Friedrichstraße]] (U-6) był stacją, gdzie zatrzymywały się wagony metra. Friedrichstraße było przejściem granicznym i było pilnie chronione przez wojsko. [[Plik:Karte ubahn berlin.png\|thumb\|upright=2.4\|Sieć berlińskiego metra w 2005]] Podczas [[zimna wojna\|zimnej wojny]] sieć metra w Berlinie Zachodnim została silnie rozbudowana. Linia U9, objeżdżająca łukiem wschodnie dzielnice, została otwarta dwa tygodnie po budowie muru, linia U7 (korzystająca z krótkiego starego odcinka) połączyła peryferyjne dzielnice [[Rudow (dzielnica Berlina)\|Rudow]] i [[Spandau (dzielnica Berlina)\|Spandau]]. Także U6 (dawniej zwana linią północ-południe) oraz U8 (dawniej ''GN'') zostały przedłużone. We wschodnim Berlinie przedłużono jedynie linię E (obecnie U5) do Hönow, mimo że istniały obszerne plany rozbudowy. Linia 59: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U1 metra w Berlinie\|U1]]<sup>1</sup> \| style="color: white; background-color: #4fbe03"\| Jasnozielony \| [[Uhlandstraße (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Uhlandstraße]] ↔ [[Berlin ~~Warschauer Straße (stacja kolejowa)\|~~Warschauer Straße]] \| 1902 \| Małoprofilowa / B Linia 67: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U2 metra w Berlinie\|U2]]² \| style="color: white; background-color: #f32602"\| Czerwony \| [[Berlin-Pankow (stacja kolejowa)\|Pankow]] ↔ [[Ruhleben (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Ruhleben]] \| 1913 \| Małoprofilowa / A Linia 75: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U3 metra w Berlinie\|U3]]³ \| style="color: white; background-color: #0e7a02"\| Ciemnozielony \| [[Nollendorfplatz (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Nollendorfplatz]] ↔ [[Krumme Lanke (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Krumme Lanke]] \| 1913 \| Małoprofilowa / A/B Linia 83: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U4 metra w Berlinie\|U4]]<sup>4</sup> \| style="color: black; background-color: #fece02"\| Żółty \| [[Nollendorfplatz (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Nollendorfplatz]] ↔ [[Berlin Innsbrucker Platz (przystanek kolejowy)\|Innsbrucker Platz]] \| 1910 \| Małoprofilowa / B Linia 91: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U5 metra w Berlinie\|U5]] \| style="color: white; background-color: #660e02"\| Brązowy \| [[Berlin Alexanderplatz\|Alexanderplatz]] ↔ [[Hönow (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Hönow]] \| 1930 \| Wielkoprofilowa / E Linia 99: \| style="text-align:left;"\| [[Linia U55 metra w Berlinie\|U55]] \| style="color: white; background-color: #660e02"\| Brązowy \| [[Berlin Hauptbahnhof]] ↔ [[Brandenburger Tor (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Brandenburger Tor]] \| 8 sierpnia 2009 \| Wielkoprofilowa / E Linia 170: === Zlikwidowane stacje === Nadziemna stacja metra [[Osthafen (metro ~~berlińskie~~w Berlinie)\|Osthafen]] znajdowała się na wschodnim brzegu [[Sprewa\|Sprewy]] między stacjami [[Berlin Warschauer Straße]] i Schlesisches Tor. Otwarta w 1902 pod nazwą ''Stralauer Tor'', w 1924 przemianowana na ''Osthafen'', uległa całkowitemu zniszczeniu pod koniec [[II wojna światowa\|II wojny światowej]]. Do dziś można rozpoznać jej słupy przy wiadukcie. Ze względu na bliskość sąsiednich dworców zdecydowano się jej nie odbudowywać. Jest jedyną nieodbudowaną ze znieszczeń wojennych stacją metra berlińskiego. Stacja ''Nürnberger Platz'' została zamknięta 1 lipca 1959, gdyż w sąsiedztwie otwarto stację ''Spichernstraße'', aby umożliwić przesiadkę do nowej linii G (obecnie U9). Obecnie nic nie pozostało po tej stacji, a w jej miejsce zbudowano tory manewrowe. Dodatkowo, nieco dalej od ''Spichernstraße'' powstała stacja ''Augsburger Straße''. Linia 178: W Berlinie przygotowano wiele odcinków tuneli dla planowanych linii metra. Przy [[Plac Poczdamski\|placu Poczdamskim]] znajduje się zbudowana w stanie surowym stacja dla przyszłej linii do Weißensee. Jednak szanse, że kiedykolwiek zostanie zbudowana są obecnie niewielkie. Stacja jest wykorzystywana tymczasowo na wystawy i widowiska. Podczas budowy dawnej linii D (obecnie [[Linia U8 metra w Berlinie\|U8]]) zbudowano dworzec Oranienplatz (Dresdener Straße), który nigdy nie został otwarty, lecz ciągle istnieją jego fragmenty, gdyż przez dłuższy czas używano go jako transformatorowni. Planowany prosty przebieg linii pod Dresdener Straße został w czasie budowy zmieniony, ażeby zbudować przystanek Moritzplatz koło [[dom towarowy\|domu towarowego]] ''Wertheim'', którego właściciel dopłacił do budowy linii. Stąd wynika zakręt o 90 stopni między stacjami Moritzplatz i Kottbusser Tor. W tunelu pod Dresdner Str. położono tylko jeden [[tor (kolejnictwo)\|tor]] manewrowy. [[tunel (budownictwo)\|Tunel]] został przedzielony ścianami na trzy części, ze związku z tym, że przebiegał pod [[Mur Berliński\|Murem Berlińskim]]. Kolejna przegroda dzieli tunel od wspomnianego już dworca Oranienplatz. Dla niegdyś planowanej linii F, później zwanej [[Linia U10 metra ~~berlińskiego~~w Berlinie\|U10]] zbudowano [[peron]]y na wspólnych z linią [[Linia U9 metra w Berlinie\|U9]] dworcach Rathaus Steglitz i Schloßstraße, a ponadto całe dworce Innsbrucker Platz i Kleistpark. Także na dworcu [[Alexanderplatz]] istnieją dwa tory zarezerwowane od 1930 dla tej linii. Na stacji Kleistpark peron jest używany jako centrala sterowania ruchem przez [[Berliner Verkehrsbetriebe\|BVG]]. Dworzec Schloßstraße został zbudowany w układzie kierunkowym, przy czym oba perony znajdują się jeden nad drugim. Linia U9 korzysta z torów planowanych dla U10, a jej własne tory pozostają wolne. Pozostałe dworce pozostają nieużywane. Na stacji Adenauerplatz przy okazji budowy tunelu [[samochód\|samochodowego]] zbudowano peron dla przedłużenia linii U1. Linia 421: * [http://www.bvg.de/index.php/de/index.html/ Oficjalna strona BVG] {{Linie metra ~~berlińskiego~~w Berlinie}} {{Sieci metra na świecie}}

Metro w Berlinie: Różnice pomiędzy wersjami