Słowacy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Literatura: skasowałem linka do artykułu, który został napisany na żenująco niskim poziomie strzeż nas panie boże przed takimi ekspertami
PG (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 4:
|Opis_postaci=<small>[[Anton Bernolák]] • [[Ľudovít Štúr]] • [[Andrej Hlinka]] • [[Štefan Banič]] • [[Jozef Miloslav Hurban]] • [[Aurel Stodola]] • [[Adam František Kollár]] • [[Milan Hodža]] • [[Pavol Országh Hviezdoslav]] • [[Milan Rastislav Štefánik]] • [[Gustáv Husák]] • [[Alexander Dubček]]</small>
| L_ogółem= około 6,5 miliona
| Zamieszkanie= {{Państwo|SVK}}:<br /> 4 614 854 <br /> {{Państwo|USA}}:<br /> 810, 000<ref name="USZZ.sk">(2010 census)</ref> <br />
{{Państwo|CZE}}:<br /> 200 000 <br /> {{Państwo|CAN}}:<br /> 100 000 <br />{{Państwo|GBR}}:<br /> 90 000<br /> {{Państwo|SRB}}:<br /> 59 021 <br /> {{Państwo|IRL}}:<br /> 30 000 <br /> {{Państwo|AUT}}:<br /> 25 000 <br />{{Państwo|ARG}}:<br />22 500 <br /> {{Państwo|DEU}}:<br /> 20 200 <br /> {{Państwo|HUN}}:<br /> 17 693 <br />{{Państwo|POL}}:<br /> 1 7001700 <br />
| Język= [[język słowacki]]
| Religie= [[katolicyzm]] ponad 70%, [[protestantyzm]] - blisko 10%, [[Kościoły greckokatolickie|grekokatolicyzm]] ok. 3%, [[ateizm]] ponad 10%
Linia 16:
 
== Etymologia ==
Nazwa pochodzi od nazwy ogólnej [[Słowianie#Pochodzenie_nazwy_.22S.C5.82owianie.22|Słowian]] (podobnie jak i: [[Słoweńcy]], [[Słowińcy]], [[Słowienie]]) ← wgwedług [[Jan Otrębski|Jana Otrębskiego]] od pierwotnego ''*Slověne'' z [[Ѣ]], zachowana też w formach słowackich, gdzie obok ''Slovák'' - ''Słowak'', występuje forma żeńska ''Slovenka'', a przymiotnik "słowacki" brzmi ''slovenský''. Forma ''Słowacy'' znana jest od co najmniej XV wieku. W XVI wieku i następnych nazwa ''Słowak'' używana była w szerokim znaczeniu: ''Słowianin'', np. u [[Hieronim Spiczyński|Hieronima Spiczyńskiego]] w ''O ziołach tutejszych i zamorskich i mocy ich'' z 1556 r.: ''... bowiem byś też wszystek świat chciał skrzyżować, wszędzie najdziesz temu językowi [tj. polskiemu] Słowaka - towarzysza''. Jeszcze w słowniku [[Samuel Linde|Lindego]] z 1812 r. ''Słowak'' było formą oboczną do ''Słowianin'', zaś w [[Język czeski|języku czeskim]] nazwa ''Słowacy'' w znaczeniu ''Słowianie'' występuje w [[Biblia Kralicka|Biblii Kralickiej]] z 1579 r.
Nazwa ''Słowak'' bywała w języku polskim i czeskim stosowana też do Słoweńców i [[Chorwaci|Chorwatów]] np. nazwę ''Słowak'' w tym znaczeniu stosował prymas [[Stanisław Karnkowski]] (1593 r.) i ks. [[Stanisław Kleczewski]] (1763 r.) oraz [[Václav Hájek]] w swej kronice z 1541 roku.
[[Maciej Stryjkowski]] pisał w swej ''Kronice polskiej, litewskiej, żmudzkiej i wszystkiej Rusi'' z 1582 r.: ''Słowaków tam naszych przodków wszędzie pełno w Tracyjskich i Bułgarskich ziemiach szeroko między Bałchanami górami mieszkających''. Istniała też forma oboczna ''Sławak'' (prawdopodobnie przez skojarzenie z wyrazem [[sława]]), w dziele ''Zrdcadlo slawného margkrabstij Morawského'' (1593 r.) [[Bartosz Paprocki]] pisał: ''Slavácy to jest národ sláwy weliký''. Wyraz ''Słowak'' ma wgzdaniem Otrębskiego tę samą budowę co [[Język staropolski|staropolski]] wyraz ''swak'' (obecnie [[szwagier]]), pochodzący od [[Język prasłowiański|prasłowiańskiego]] źródłosłowu ''*svěn''. Słowacy mówiący narzeczem wschodniosłowackim (o silnych elementach polskich) używają też formy ''Słowiak'', na polskim obszarze językowym ta forma używana jest m.in. na [[Spisz]]u, [[Orawa (region)|Orawie]], [[Podhale|Podhalu]] i [[Żywiecczyzna|Żywiecczyźnie]]. Postać ''Słowiak'' jest jednak również używana w stosunku do [[Rusnacy|Rusnaków]] tj. [[Węgry|węgierskich]] [[Rusini|Rusinów]].<ref>Jan Otrębski, ''Słowianie. Rozwiązanie odwiecznej zagadki ich nazw'', Poznań 1947, s. 66-67</ref>
 
== Sławni Słowacy ==
Linia 54:
* [[Vojvodina#Demographics|Slovaks in Serbia]]
* [http://www.nepszamlalas.hu/eng/volumes/18/tables/load1_28.html Slovaks in Hungary]
* Baláž, Claude Baláž: Slovenská republika a zahraniční Slováci. 2004, Martin
* Baláž, Claude Baláž: (a series of articles in:) Dilemma. 01/1999 – 05/2003
* Roman Zawiliński, ''[http://www.archive.org/details/slowacyichyciei00zawigoog Słowacy: ich życie i literatura. Z przedm. J. A. Świẹcickiego]'', Warszawa 1899