Krakowiacy i Górale: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne |
|||
Linia 1:
'''''Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale'''''<ref>Po raz pierwszy w 1794 r. wystawiona jako ''Cud, czyli Krakowiacy i Górale''; słowo ''mniemany'' dodane w 1796 r. Spotyka się też oboczność ''Krakowiacy''-''Krakowiaki''.</ref> – opera z muzyką [[
Miejscem akcji opery są zachowane do dziś młyn i karczma obok klasztoru oo. cystersów w [[Mogiła (Kraków)|Mogile]]. W czasach gdy W. Bogusławski uczył się w Szkołach Nowodworskich w Mogile dwa razy do roku odbywał się odpust, na który licznie przybywali zarówno mieszkańcy okolic Krakowa, jak i górale. Miejsce to mógł znać W. Bogusławski także dlatego, że Mogiła leżała na drodze do [[Kościelniki (Kraków)|Kościelnik]], gdzie w tym czasie mieszkali jego krewni ze strony matki, Linowscy.
Obecnie obie te miejscowości znajdują się na terenie [[Nowa Huta (część Krakowa)|Nowej Huty]], gdzie o W. Bogusławskim i jego operze przypomina pomnik przy ul. W. Sieroszewskiego, [[Teatr Ludowy w Krakowie|Teatr Ludowy]] im. W. Bogusławskiego, osiedla Krakowiaków i Górali oraz ul. Bardosa<ref>
Premiera opery odbyła się na cztery tygodnie przed przysięgą [[Tadeusz Kościuszko|Kościuszki]]. Zebrała elity Polski przed trzecim rozbiorem – oficerów rosyjskich, polskich, szlachtę i bogatych mieszczan, a także magnatów i innych możnych. Dekoracje przygotował [[Antoni Smuglewicz]]. Oprócz znanych śpiewaków Teatru Narodowego w operze śpiewał sam Wojciech Bogusławski.
Libretto do opery opiera się na typowym konceptualizmie późnoklasycystycznej opery (jak w ''[[Czarodziejski flet (KV 620)|Czarodziejskim flecie]]'' [[Wolfgang Amadeusz Mozart|Mozarta]], ''Szarlatanie'' [[Karol Kurpiński|Kurpińskiego]]).
Opera zaginęła i została odnaleziona dopiero w [[1929]] roku przez [[Leon Schiller|Leona Schillera]]. Ten nazwał ją
<poem>
Obyście wase widzieli prawnuki,
Obyście od dzisiejsej psewrotnej nauki
Linia 21:
Podzielcie się chudobą s potsebnym sąsiadem,
I zyjcie dobrych ludzi psykładem,
A Bóg widząc Was godnych udzieli Wam dni
</poem>
Nie ma wątpliwości, że zdanie to mogło dodać otuchy wielu Polakom w okresie zaborów. Poza tym w partiach chóralnych występują nieprzypadkowo słowa
Sprawa cudu zaczerpnięta została prawdopodownie ze sztuki ''Der Bettelstudent, oder das Donnerwetter'' [[Paul Weidmann|Paula Weidmanna]]. Wreszcie wątki miłosne przypominają ''[[Don Giovanni (KV 527)|Don Giovanniego]]
Operę otwiera uwertura. Partie muzyczne szczególnie z drugiego aktu przypominają bardzo rozwiązania muzyczne Mozarta i [[Antonio Salieri]]ego. Innowacją jest oczywiście muzyka ludowa tworząca nowy wymiar klasycystycznej opery przed romantyzmem. Aria Doroty – ''Rzadko to bywa na świecie'' – jest polonezem. Potem pojawia się słynny [[Krakowiak (muzyka)|krakowiak]] ''Oj da da da, tańcujmy wesoło'', przenoszący wręcz typowo ludową wersję krakowiaka do klasycystycznego dzieła operowego. Następnie słynna śpiewka ''Raz na pniu między drzewami'' – element czysto sentymentalny. Podobna śpiewka przypominać może ''Là ci darem la mano'', albo partie z ''Bastiana i Bastienne''.
Linia 32:
'''Basia'''
<poem>
Siedziały w paze turkawki,
Nie wiem, dla jakiej zabawki,
Linia 39:
Taka mnie lubość psejena,
Zem słodko Stasia ścisnena.
J stąd wsceno się kochanie.
</poem>
W pierwszym akcie pojawia się też polka i mazurek góralski. Akt drugi zawiera partie silnie nawiązujące do muzyki Mozarta, opery comique i opery buffa [[Domenico Cimarosa|Cimarosy]]. Kompozytor rozwija jednak własny styl klasycystyczny oparty między innymi na konceptualnym traktowaniu partii muzycznych. Aria Basi
Syntetyczność i chłonność tej opery określa jej wysoki poziom. Kompozytor łączy muzyczny klasycyzm z polską muzyką ludową, wprowadza uderzające zróżnicowanie tańców narodowych (polonez, krakowiak, czeska polka, mazur góralski i marsz), rozwija polski styl rozwiązań muzycznych później jeszcze obecnych nawet w utworach [[Fryderyk Chopin|Chopina]] i [[Stanisław Moniuszko|Moniuszki]]. Chłonność libretta, aluzyjność, komediowe wątki miłosne, komediowy wręcz wątek walki Krakowiaków z Góralami ukazują strukturę społeczeństwa przed trzecim rozbiorem, kiedyś zaś opera pełniła bez wątpienia ważne funkcje propagandowe i kulturalne.
| |||