Wicekról: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Imperium Brytyjskie: drobne merytoryczne |
rozbudowa, źródła/przypisy |
||
Linia 3:
=== Królestwo Hiszpanii ===
==== W Europie ====
Władcy [[Hiszpania|Hiszpanii]] (a wcześniej królestw: Kastylii i Aragonii) dla określonej części swojego państwa powoływali:
* [[Wicekrólowie Aragonii|wicekróla Aragonii]],
Linia 11 ⟶ 12:
* [[Wicekrólowie Sycylii|wicekróla Sycylii]] (urząd przetrwał także pod panowaniem austriackim i sabaudzkim),
* [[Wicekrólowie Portugalii|wicekróla Portugalii]] w czasie istnienia unii personalnej z Hiszpanią ([[1580]]-[[1640]]).
==== W Amerykach ====
Wraz z zakończeniem podboju państwa azteckiego (1524) i imperium inkaskiego (1536), na nowo zdobytych terenach zaczęli pojawiać się królewscy urzędnicy. Byli to początkowo słudzy skarbu (''oficiales reales de hacienda'') pilnujący fiskalnych praw królów Hiszpanii, a w późniejszym okresie nadzorujący działania konkwistadorów-gubernatorów kontrolerzy (''juezes pesquisadores''). Ostatnim etapem wczesnej fazy ustanawiania kolonialnej administracji było mianowanie królewskich urzędników zarządzających prowincjami, z których największy zakres kompetencji i związanego z tym prestiżu posiadały gubernatorstwa (''gobernaciones'')<ref name="McAlister">{{Cytuj książkę | nazwisko = L.N.McAlister | tytuł = Spain and Portugal in the New World 1492-1700 | wydawca = University of Minnesota Press | miejsce = Minneapolis | data = 1987 | seria = Europe and the World in the Age of Expansion | strony = 186-191 | isbn = 0-8166-1216-1}}</ref>.
Kolejnym posunięciem umacniającym władzę królewską w Ameryce było ustanowienie królewskich audiencji (''audiencias''), których zadaniem było hamowanie rosnącej niezależności i ukrócenie samowoli kolonialnych urzędników poprzez umożliwienie odwołania się od ich decyzji (funkcja apelacyjna). Z biegiem czasu w celu okiełznania niepokojów wywołanych podbojem wyposażono je również w prerogatywy władzy administracyjnej. Brak oczekiwanych efektów sprawił jednak, że niezbędny okazał się na miejscu osobisty, wyposażony w szerokie kompetencje przedstawiciel monarchy w osobie wicekróla. Pierwsze [[Nowa Hiszpania|Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii]] ze stolicą w Meksyku ustanowiono w 1535{{r|"McAlister"}}.
Wicekrólowie wybierani przez [[Rada Indii|Radę Indii]], której bezpośrednio podlegali, byli najwyższymi rangą hiszpańskimi urzędnikami w koloniach. Reprezentowali oni bezpośrednio osobę króla dzięki czemu wyposażeni zostali w szeroki wachlarz uprawnień administracyjnych. Znaczny prestiż urzędu i liczne możliwości szybkiego wzbogacenia sprawiały, że było to stanowisko bardzo pożądane przez możnych potomków kastylijskiej arystokracji<ref name="Elliott2">{{Cytuj książkę | tytuł = The Cambridge History of Latin America | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge, Nowy Jork | data = 1984 | strony = 287-310 | isbn = 0-521-23223-6 | tom = I | tytuł tomu = Colonial Latin America | rozdział = Metropolitan aspirations | nazwisko r = J.H.Elliott}}</ref>.
Ze względu na duże odległości, zależność wicekrólów od dworu okazała się jednak mocno iluzoryczna, dlatego też aby zapobiec nadmiernemu ich usamodzielnieniu wprowadzono pięcioletnią kadencyjność, a osoby sprawujące urząd otaczano siatką szpiegów<ref name="Wójcik">{{Cytuj książkę | nazwisko = Z.Wójcik | tytuł = Historia Powszechna wiek XVI-XVII | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2006 | strony = 110-111 | isbn = 83-01-14603-6}}</ref>. Pełni obrazu dopełniały częste inspekcje przysyłane z Europy, a także rutynowa ocena dokonywana pod koniec kadencji (''residencia''). Nowo mianowani wicekrólowie wyposażani byli w królewskie instrukcje (''instrucciones''), a także zobowiązani byli do prowadzenia dokumentacji ułatwiającej nadzór i zapewniającej ciągłość administracyjną w postaci kroniki rządów (''memorias''). Wskazywali również swojego zastępcę w razie nagłej śmierci (''pliego de mortaja'')<ref name="Mirow">{{Cytuj książkę | nazwisko = M.C.Mirow | tytuł = Latin American Law. A History of Private Law and Institutions in Spanish America | wydawca = University of Texas Press | miejsce = Austin | data = 2004 | strony = 19-33 | isbn = 0-292-70232-9}}</ref>.
Kolonie hiszpańskie podzielone były na:
* [[Nowa Hiszpania|Wicekrólestwo Nowej Hiszpanii]] ([[1525]]—[[1821]]),
Linia 55 ⟶ 66:
* [[Namiestnicy Niderlandów Habsburskich|Namiestnik Niderlandów]] pod panowaniem Hiszpańskim
* [[Lord Namiestnik Irlandii]] pod panowaniem angielskim i brytyjskim
{{Przypisy}}
[[Kategoria:Tytuły szlacheckie]]
| |||