Franciszek Zabłocki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, życiorys, +sekcja Twórczość, źr.: "Nowy Korbut", t.6 cz.1 s.487-503 |
drobne merytoryczne, życiorys, +sekcja Twórczość, źr.: "Nowy Korbut", t.6 cz.1 s.487-503 |
||
Linia 25:
== Życiorys ==
Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Łada. Urodził się jako syn Stanisława (zmarł wcześnie) i Barbary z Pruszyńskich, ''secundo voto'' Chmielowskiej (od roku 1758). Kształcił się u [[pijarzy|pijarów]] (kolegium) w [[Międzyrzecz (rejon korzecki)|Międzyrzeczu Koreckim]], następnie wstąpił do nowicjatu [[jezuici|jezuickiego]], który opuścił po 3 latach. Około roku 1770 przez pewien czas przebywał na dworze Antoniego Górskiego, stolnika ciechanowskiego. Pomimo porzucenia zakonu jezuitów, związany był blisko z warszawskim literackim środowiskiem pojezuickim - w roku 1774 był współautorem ''Pieśni wszystkich Horacjusza przekładania różnych''. W tym samym roku (12 czerwca 1774) został urzędnikiem (protokolistą) w kancelarii [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]. Od 23 września do 20 grudnia 1774 wizytował (wespół z Adamem Jakukiewiczem) szkoły departamentu ruskiego, czyli województwa: wołyńskie, kijowskie, bracławskie i podolskie. W latach 1774-1777 był autorem "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych". W tym okresie przyjaźnił się z byłym jezuitą F. D. Kniaźninem, korzystając także ze wsparcia A. Naruszewicza (pomieszkiwał wówczas w pojezuickim budynku przy ul. Brzozowej). Był także związany z dworem A. K. Czartoryskiego, prawdopodobnie przez jakiś czas pełnił nawet funkcję osobistego sekretarza księcia Czartoryskiego. Około roku 1778 poślubił aktorkę o imieniu Katarzyna, a rok później owdowiał. W roku 1778 został zauważony przez Komisję Edukacji Narodowej i króla, dzięki swemu przekładowi ''Dzieł'' C. Saint-Réala, które zostały zakwalifikowane do czytania w szkołach podległych Komisji. W sierpniu 1780 Stanisław August nagrodził Zabłockiego medalem "Merentibus" i 100 dukatami (wypłaconymi dopiero 8 lutego 1781) za komedię ''Zabobonnik''. Kilka lat później (1786) został faktycznym sekretarzem [[Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych|Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych]]. W roku 1791 został zatrudniony w Wydziale Edukacyjnym [[Straż Praw|Straży Praw]].
W czasie trwania [[Sejm Czteroletni|Sejmu Czteroletniego]] (1788-1792) w swoich utworach opowiadał się za wartościami reprezentowanymi przez obóz [[Stronnictwo Patriotyczne|Stronnictwa Patriotycznego]]. Jest też uznawany za autora wielu anonimowych [[paszkwil]]i z tego okresu, które w bezprecedensowy sposób atakowały przeciwników politycznych, w szczególności [[Franciszek Ksawery Branicki|Franciszka Ksawerego Branickiego]]. Został desygnowany przez [[konfederacja targowicka|konfederację targowicką]] do zasiadania w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych . <ref>Złota księga szlachty polskiej, r. XII, Poznań 1890, s. 156.</ref>Był powstańcem w [[Insurekcja kościuszkowska|powstaniu kościuszkowskim]]. Po jego upadku w depresji zaprzestał działalności literackiej i wyjechał do [[Rzym]]u, gdzie został księdzem. Kiedy po trzech latach wrócił do kraju, przyjął posadę proboszcza w [[Góra Puławska|Górze Puławskiej]], a w roku 1800 w Końskowoli, gdzie przez wiele lat opiekował się chorym [[Franciszek Dionizy Kniaźnin|Franciszkiem Dionizym Kniaźninem]]<ref> ''Dzieje Końskowoli'', (red.) Ryszard Szczygieł, Końskowolskie Towarzystwo Regionalne, [[Lublin]] 1988, ss. 81-82. </ref>. Zmarł tam w roku 1821.
Linia 46:
# ''Balik gospodarski. Opera komiczna we 3 aktach'', Warszawa (jesień 1780), muzyka: M. Kamieński, wyst. Warszawa 1781(?), wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 1, t. 1; poz. 2, t. 1; fragm. w zbiorze: ''Piosnki i arie z różnych operów i komedii zebrane'', Warszawa 1801; dedykację przedr. B. Erzepki, zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; fragm. aktu 1 sc. 1 przedr. L. Bernacki: ''Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta'' t. 2, Lwów 1925, s. 36-39, (według Ch. S. Favart: ''Le Bal bourgeois'')
# ''Do Jaśnie Oświeconego Książęcia Jegomości Krasickiego, biskupa warmińskiego'', Warszawa 1780, wyd. następne: "Tygodnik Polski i Zagraniczny" 1818 nr 52, s. 301-304; zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; przedr. J. Kott w: Poezja polskiego Oświecenia. Antologia'', Warszawa 1954; wyd. 2 Warszawa 1956; Z. Goliński w: I. Krasicki: ''Monachomachia'' i ''Antymonachomachia'', Wrocław (1969) "Biblioteka Narodowa'' seria I, nr 197, (pierwodruk bezimienny)
# ''Zabobonnik. Komedia we 3 aktach...'', powst. przed VIII 1780(?), wyd. Warszawa I-II 1781 (z nazwiskiem Zabłockiego i dedykacją wierszowaną A. K. Czartoryskiemu), wyst. Warszawa 4 kwietnia 1781, wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 1, t. 1 (ze skreśleniami cenzury): wyd. K. J. Turowski, Sanok 1856 "Biblioteka Polska" nr 38-40 (razem z poz. 14, pt. ''Komedie''); zobacz Wydania zbiorowe poz. 2, t. 1; wydał i oprac. B. Kąsinowski, Brody 1906 ''Arcydzieła Polskich i Obcych Pisarzy" nr 43-44; Lwów (około roku 1913) "Biblioteka Powszechna" 971-972; Warszawa 1955 ''Biblioteka Świetlicowa "Czytelnika" (uwagi inscenizacyjne oprac. G. Lipszyc, projekty dekoracji i kostiumów K. Nowicki); fragm. aktu 1 scena 1 przedr. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 121-124; niektóre warianty tekstu podał B. Kąsinowski, "Pamiętnik Literacki" rocznik 4, 1905, (według J. A. Romagnesi: ''Le Superstitieux'')
# ''Szczyry niegrzecznie. Komedia w 4 aktach'', nieukończona, fragm. aktu 1 scena 1 dat. 1780 w rękopisie Biblioteki Czartoryskich sygn. 2483 (brulion-autograf); wyd. B. Erzepki, zobacz Wydania zbiorowe poz. 3; wyd. następne ogł. J. Pawłowiczowa jak wyżej poz. 10, (tytuł pierwotny: ''Szczerość niegrzeczna'')
# ''Tradycja dowcipem załatwiona. Komedioopera. Muzyka: M. Kamieński'', wyst. Warszawa 1780 (według Dmuszewskiego) lub 1789 (według spisu autora), rękopis z partyturą muzyczną w Archiwum Towarzystwa Muzycznego Warszawa; odpis L. Bernackiego w Ossolineum sygn. 7069/I
Linia 64:
# ''Sarmatyzm. Komedia w 5 aktach'', powst. 1784 (red. 1), wyst. Warszawa 19 czerwca 1785, wyd. Wilno 1820 (red. 2 z roku 1785; nakładem A. Żółkowskiego); wyd. następne: zobacz Wydania zbiorowe poz. 1, t. 3; poz. 2, t. 1; Lwów (1905) "Biblioteka Powszechna" nr 501; oprac. H. Galle, Warszawa 1909 "Wybór Pisarzów Polskich dla Domu i Szkoły" nr 17, także Warszawa 1914; oprac. P. Lewiczewski, Tarnów 1925; oprac. W. Hahn, Lwów 1926 "Nasza Biblioteka'' nr 11; oprac. krytyczne według autografu z roku 1820 L. Bernacki, Kraków (1928) "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 115, także wyd. 2 uzup. T. Mikulski, Wrocław (1951), także wyd. 3 Wrocław (1954); oprac. J. Ster, Łódź 1930 "Biblioteka Klasyków Polskich" nr 19; Łódź 1938; Kraków 1945 "Biblioteka Arcydzieł Literatury Polskiej"; oprac. P. Lewiczewski, Kraków 1947; oprac. K. Czachowski, wstęp Z. Libery, Warszawa 1947 "Biblioteka Pisarzy Polskich i Obcych" nr 10, także wyd. 2 Warszawa 1948, także wyd. 3 przejrzane i popr. Warszawa 1951; oprac. R. Taborski, Warszawa 1953 (z ''Małą kroniką życia i twórczości F. Zabłockiego'' przez R. T. i ''Sarmatyzmem na scenie'' przez S. Dąbrowskiego); fragm. aktu 1 sceny 1-2 przedr. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 104-112; z istniejących 3 wersji w autografach zachowany jest jedynie autograf Biblioteki Czartoryskich sygn. 2489 (red. 2 z roku 1785, z odmianami wcześniejszymi w przypisach); autografy Biblioteki Narodowej z Cesarskiej Publ. Bibl. Petersb. i Biblioteki Zamoyskich sygn. 208 (dat. 1784) – zniszczone w roku 1944, (według N. Hauteroche: ''Les Nobles de province'')
# ''Sierota. Komedia w 5 aktach'', wyst. Warszawa 8 września 1785, tekst (zdefektowany) w rękopisie Biblioteki Teatrów Warszawskich sygn. 381, fragm. (akty 3-4) w rękopisie Biblioteki Zamoyskich sygn. 770, fragm. aktu 1 scena 1 ogł. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 112-114, (według Fiqet de Bocage: ''Orpheline'' – przeróbka z S. Centlivre: ''A Bold Stroke for a Wife'')
# ''Małżonkowie pojednani, czyli przesąd modny. Komedia w 5 aktach, z francuskiego p. de La Chaussée wolne tłumaczenie'', wyst. Warszawa 4 listopada 1785, wyd. zobacz Wydania zbiorowe poz. 1, t. 4; wyd. następne zobacz Wydania zbiorowe poz. 2, t. 2; autograf: Biblioteka Czartoryskich sygn. 1966, autografy: Biblioteka Teatrów Warszawskich sygn. 224 i Biblioteka Narodowa z Cesarskiej Publ. Bibl. Petersb. – zniszczone w roku 1944, (inny tytuł: ''Pojednani małżonkowie''; według P. C. de La Chaussée: ''Le Préjugé à la mode'')
# ''Arlekin Mahomet, albo taradajka latająca. Drama śmieszno-płaczliwo-filozofo-sowizdrzalskie w 4 aktach przez... dla teatru warszawskiego napisane r. 1785'', wyst. Warszawa 1786, rękopis: Biblioteka Towarzystwa Poznańskiego Przyjaciół Nauk sygn. 123; rękopis: Biblioteka Teatrów Warszawskich sygn. 1282 – zniszczony w roku 1944; fragm. aktu 1 scena 1 ogł. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 35-36, (według J. F. Cailhava: ''Arlequin Mahomet, ou le cabriolet volant'')
# ''Medea. Melodrama z muzyką'', powst. około roku 1785, muzyka: G. Benda, rękopisy (kopie): Biblioteka Narodowa (BOZ sygn. 1000, pt. ''Medea i Jazon , melodrama z muzyką sławnego p. Bendy) i Ossolineum sygn. 7069/I (odpis L. Bernackiego), fragm. z aktu 1 scena 1 ogł. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 87-89, (według F. W. Gotter: ''Medea'' – przeróbka z P. Corneille: ''Médée. Tragédie'')
# ''Garbaci. Komedia'', wyst. Warszawa 10 lipca 1785, (inne tytuły: ''Ukarani garbaci; Ukochani garbaci''; prawdopodobnie według L. Carmontelle: ''Les Bossus. Comédie en 1 acte'')
# ''Człowiek dobrze myślący. Komedia w 5 aktach'', wyst. Warszawa 17 kwietnia 1786, rękopis w Bibliotece Teatrów Warszawskich sygn. 362; fragm. zachowany w rękopisie Ossolineum sygn. 7069/I (odpis L. Bernackiego), fragm. aktu 1 scena 1 ogł. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 39-41, (według M. J. Sedaine: ''Le Philosophe sans le savoir'')
# ''Soliman II, albo trzy sułtanki. Komedia w 3 aktach'', wyst. Warszawa 7 maja 1786, rękopis w Bibliotece Teatrów Warszawskich sygn. 417 i w Bibliotece Zamoyskich sygn. 757, fragm. aktu 1 scena 1 ogł. L. Bernacki jak wyżej poz. 8, s. 114-119, (autorstwo Zabłockiego według L. A. Dmuszewskiego, I. Werowskiego i F. S. Dmochowskiego. Według Ch. S. Favart: ''Soliman II, ou les trois sultanes'').
=== Przekłady ===
| |||