Bari: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Kenraiz (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
Kenraiz (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne (naprawa linkowania)
Linia 26:
 
Bari jest największym miastem nad [[Morze Adriatyckie|Adriatykiem]], ważnym ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym [[Włochy|Włoch]] południowych. Duży port wojenny, handlowy i pasażerski utrzymuje połączenia promowe z miastami [[Czarnogóra|Czarnogóry]], [[Chorwacja|Chorwacji]] i [[Grecja|Grecji]]. Rozwinięty przemysł stoczniowy i spożywczy (m.in. tradycyjne gałęzie – wytwórnie makaronów i win). Wielka [[rafineria ropy naftowej]]. Oprócz tego duże zakłady przemysłu maszynowego, samochodowego, cementowego, włókienniczego i stalowego. Port lotniczy Bari-Palese ([[Kod lotniska IATA|BRI]]) utrzymuje stałe połączenia lotnicze lokalne i międzynarodowe.
Od [[1930]] w Bari organizowane są Międzynarodowe Targi Lewantyńskie.
 
== Historia ==
[[Plik:Bari castello view.jpg|thumb|left|Zamek w Bari]]
W starożytności Bari było małą rzymską osadą, znaną pod nazwą ''Barium''. Było ważnym portem morskim od [[180 p.n.e.]], a także ośrodkiem handlowym i strategicznym.
 
Rozwój Bari przypada na okres [[VI wiek|VI]]-[[X wiek|X]] w., kiedy pełniło rolę największego portu południowo-wschodniej [[Włochy|Italii]]. W [[IV wiek|IV]] w. stało się siedzibą biskupstwa.
 
Od 873 miasto znajdowało się pod panowaniem [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] (zostało odbite z rąk [[Saraceni|Saracenów]]). Około 965 [[Strateg (Cesarstwo Bizantyńskie)|Stratēgos]] miasta Bari (tytuł odpowiadający rangą dzisiejszym generałom lub admirałom) otrzymali tytuł ''[[katepano]] Italii'', połączony z urzędniczym tytułem ''patrikios'', który odpowiadał [[hierarchia|hierarchicznie]] mniej więcej rzymskiej godności [[prokonsul]]a. Stopień wojskowy i urzędniczy ''[[Katepano|katepanō]]'' oznaczał w [[grekajęzyk grecki|języku greckim]] "najważniejszy". W kwietniu 1071 [[Cesarstwo BizantyjskieBizantyńskie]] utraciło kontrolę nad Bari, co ostatecznie położyło kres zarówno [[katepanat Italii|Katepanatowi Italii]] (historyczna prowincja Cesarstwa Bizantyńskiego w południowej części [[Półwysep Apeniński|Półwyspu Apenińskiego]]), jak również bizantyńskiemu panowaniu w Italii.
 
W wiekach [[XI wiek|XI]]-[[XIII wiek|XIII]] miasto było punktem zbornym rycerzy chrześcijańskich biorących udział w [[Wyprawy krzyżowe|wyprawach krzyżowych]] i w tym czasie przekształciło się w zamożną republiką czerpiącą swe bogactwa z handlu morskiego. W [[XIII wiek|XIII]] w. cesarz i król Sycylii [[Fryderyk II Hohenstauf|Fryderyk II]] rozbudował system obronny miasta, m.in. normandzki zamek i bastion portowy. Następnie miasto było stolicą samodzielnego księstwa Bari należącego do rodu [[Sforza|Sforzów]], z którego pochodziła żona [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]], królowa Bona.
 
W [[1558]] przeszło pod panowanie [[Królestwo Neapolu|królestwa Neapolu]], po czym podupadło, by znów rozkwitnąć w wieku [[XVIII wiek|XVIII]]. W okresie panowania francuskiego (lata [[1796]]-[[1814]]) marszałek Francji [[Joachim Murat]] mianowany w [[1808]] przez [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]] I królem [[Sycylia|Sycylii]] rozbudował Bari w głąb lądu – budynki i pałace nowej dzielnicy zwane są ''Borgo Muratiano''. Od [[1860]] Bari weszło w skład [[Zjednoczone Królestwo Włoch|Królestwa Włoskiego]].
 
2 grudnia 1943 doszło do [[Nalot na Bari|niemieckiego nalotu]] na pełen alianckich statków port w Bari, co nazwane zostało „Małym Pearl Harbor”. W ciągu 20 minut bombardowania zatonęło 28 statków i zginęło około 2 tysiące ludzi, w tym wielu cywilów<ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Infield |imię=Glenn B. |rok=1988 |tytuł=Disaster at Bari |wydawca=Bantam |miejsce=Toronto |isbn=0-553-27403-1}}</ref>.
Linia 61:
== Zabytki i atrakcje turystyczne ==
[[Plik:Bari duomo inside.jpg|thumb|Katedra Św. Sabina – nawa główna]]
* [[Zamek]] księcia [[Fryderyk II Jednooki|Fryderyka II Szwabskiego]] z [[XI wiek|XI]] w., przebudowany w wieku [[XIII wiek|XIII]], a następnie w [[XVI wiek|XVI]] w. w stylu [[renesans]]owym
* Romańsko-gotycka [[katedra]] [[Sabinśw. Sabina w Bari|Śwkatedra św. Sabina]] (''San Sabino'') wzniesiona na przełomie [[XI wiek|XI]] i [[XII wiek|XII]] w., w miejscu gdzie stał pałac bizantyjskiego namiestnika miasta. Św. Sabin był pierwszym patronem Bari. Wewnątrz między innymi XIII-wieczne freski, obrazy [[Jacopo Tintoretto|J. Tintoreretta]], [[Paolo Veronese|P. Veronesego]], P. Bordonego oraz obraz ''Madonna Odegitria'' przywieziony z [[Konstantynopol]]a w [[VIII wiek|VIII]] w. JestLegenda to obraz niezwykłygłosi, bo jak głosi legendaże został namalowany przez samego [[Łukasz Ewangelista|Św. Łukasza]] i wiernie przedstawia wizerunek [[Maria z Nazaretu|Madonny]].
[[Plik:Bari basilica cyborium.jpg|thumb|XII wieczne cyborium w Bazylice Św. Mikołaja]]
* [[Sztuka romańska|Romańska]] [[bazylika]] [[Mikołajśw. zMikołaja w MiryBari|Śwbazylika św. Mikołaja]] (''San Nicola''), którego budowę rozpoczęto dwa lata po przywiezieniu przez [[Normanowie|Normanów]] w [[1087]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Praca zbiorowa|imię= |autor link= |inni= red. Rolf Toman|tytuł= Sztuka Romańska|wydanie= |wydawca= Tandem Verlag GmBH|miejsce= |rok= 2008|isbn= 978-83-7512-972-4|strony= 106}}</ref> roku relikwii św. Mikołaja. Jest to potężną budowlą romańską o charakterystycznej surowej formie z tronem biskupa Eliasza ([[XI wie]]wiek) i [[XII wiek|XII]]-wiecznym [[Cyborium (architektura)|cyborium]]. W [[bazylika|bazylice]] złożono [[relikwie]] [[Mikołaj z Miry|Św. Mikołaja]] przywiezione z [[Turcja|Turcji]] do Bari; w [[X wiek]]wieku [[Mikołaj z Miry|Śwśw. Mikołaj]] otoczony był ogromnym kultem, zyskał miano świętego patrona miasta. O kulcie patrona świątyni przypominają znajdujące się w środku dzieła sztuki. Obecnie [[kustosz]]ami bazyliki są [[dominikanie]]. W [[1984]] w bazylice [[Mikołaj z Miry|Św. Mikołaj]] modlił się Jan Paweł II.<br />Z bazyliką [[Mikołaj z Miry|Śwśw. Mikołaja]] spleciony jest ważny fragment dziejów Polski. W kościele tym znajduje się nagrobek z [[1593]] królowej Polski [[Bona Sforza|Bony]], pochodzącej z panującej w [[Mediolan]]ie dynastii [[Sforza|Sforzów]] – żony [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] i matki [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]]. [[Mauzoleum]] ufundowane przez jej córkę, królową [[Anna Jagiellonka (1523-1596)|Annę Jagiellonkę]], umieszczono za ołtarzem głównym świątyni. Sarkofag zdobi rzeźba przedstawiająca klęczącą Bonę w schyłkowych latach jej życia. Obok polskiej królowej stoją patroni Polski i Bari – [[Stanisław ze Szczepanowa|św. Stanisław]] i [[Mikołaj z Miry|Śwśw. Mikołaj]]. Pod koniec [[XVI wiek|XVI]] w. ponad grobowcem wmurowano płaskorzeźbę wyobrażającą Zmartwychwstanie Pana Jezusa oraz pokryto mury freskami przedstawiającymi postacie polskich świętych i królów. Znalazły się tu wizerunki [[Święty Kazimierz|św. Kazimierza Królewicza]], [[Jadwiga Śląska|św. Jadwigi Śląskiej]], [[Stanisław Kostka|św. Stanisława Kostki]] i św. Ludwika Gonzagi, a także [[Anna Jagiellonka (1523-1596)|Anny Jagiellonki]], [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III Wazy]], [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] i [[Ludwika Maria Gonzaga|Marii Ludwiki Gonzagi]] (żony dwóch polskich królów: [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] i [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]]). Niestety, w pierwszej połowie [[XX wiek|XX]] w., nie bacząc na historyczną i artystyczną wartość kompozycji, usunięto większość polskich akcentów z otoczenia [[sarkofag]]u królowej Bony. Ich barokowy charakter nie pasował do surowej romańskiej świątyni. Malowidła te uległy całkowitemu zniszczeniu.
 
* Romański kościół Św. Marka (''San Marco'') z początku wieku [[XI wiek|XI]].
* Gotycki kościół i klasztor Franciszkanów (fasada z wieku [[XVIII wiek|XVIII]]).
* Romański kościół Św. Grzegorza (''San Gregorio'') z wieku [[XI wiek|XI]]/[[XII wiek|XII]].
* Pałac Sforzów z wieku [[XVI wiek|XVI]].
* Pałace, m.in. ''Verrone'', ''Milella''.
* Stary pręgierz ''Colonna della Giustizia'' z [[1002]].
 
== Miasta partnerskie ==