Wikipedia

Monitor rzeczny: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
ulepszenia
uzupełnienia
Linia 1:
[[Plik:FlotyllaPinsk.jpg|thumb|250px|Polskie monitory "Toruń" i "Warszawa" [[Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej|Flotylli Pińskiej]] z okresu międzywojennego.]]
[[File:Romanian river monitor F-46.jpg|thumb|250px|Współczesny rumuński monitor dunajski "Ion C. Brătianu"]]
'''Monitor rzeczny''' – dużyklasa opancerzonydużych opancerzonych [[okręt]] artyleryjski|okrętów artyleryjskich]], przeznaczonyprzeznaczonych do służby na wodach śródlądowych – rzekach i jeziorach (w składzie [[flotylla rzeczna|flotylli rzecznych]]). Monitor rzeczny przeznaczony był do ostrzeliwania celów lądowych, wsparcia wojsk lądowych, wsparcia desantów, ochrony przepraw i do walki z okrętami rzecznymi przeciwnika. Uzbrojony był w [[działo|działa]] i [[karabin maszynowy|karabiny maszynowe]]. [[Wyporność]] i wielkość monitorów rzecznych znacznie wahała się w zależności od głębokości rzek, na których były używane – od 70-100 ton (polskie monitory używane na [[Prypeć (rzeka)|Prypeci]]) przez jednostki 300-500 tonowe (większość, np. monitory [[dunaj]]skie), do monitorów o wyporności do 1000 ton, używanych na [[Amur (rzeka)|Amurze]]. Zanurzenie wahało się od 0,4 m do 1,5 m. Monitory rzeczne przeważnie uzbrojone były w 2-4 działa [[Kaliber broni|kalibru]] od 75 mm do 120 mm, umieszczone w [[wieża artyleryjska|wieżach]] obrotowych. Silniejsze były radzieckie monitory amurskie, uzbrojone aż w 8 dział 120 mm lub 4 działa 130 mm. Oprócz tego, monitory miewały artylerię małokalibrową lub przeciwlotniczą oraz karabiny maszynowe. Monitory były przeważnie lekko opancerzone, rzadsze były jednostki ciężej opancerzone.
 
Klasa monitorów rzecznych powstała w USA podczas [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]], kiedy oznaczała okręty w typie [[USS Monitor|"Monitora"]] (opancerzone, o niskim kadłubie i posiadające uzbrojenie w wieży) o wielkości umożliwiającej wykorzystanie na rzekach. Monitory rzeczne używane były przede wszystkim w czasie obu wojen światowych, głównie na [[Dunaj]]u (Austria, Węgry, Rumunia, Jugosławia) oraz rzekach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[Chińska Republika Ludowa|Chin]]. Jednostki tego typu były także do [[1939]] używane w Polsce w [[dorzecze|dorzeczu]] [[Prypeć (rzeka)|Prypeci]] ([[Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej]]) oraz przejściowo na Wiśle. Po II wojnie światowej, klasa ta praktycznie zanikła, lecz w czasie [[wojna wietnamska|wojny w Wietnamie]] siły zbrojne [[Stany Zjednoczone|USA]] zaczęły używać nowo zbudowanych monitorów w delcie [[Mekong]]u (były to okręty mniejsze, wielkości [[kanonierka rzeczna|kanonierki]]). Ponadto monitory rzeczne używane były po wojnie w dalszym ciągu przez ZSRR do patrolowania granicy z Chinami.
Linia 20:
|USS [[USS Ozark (1864)|"Ozark"]]|| USA<br />1864|| 578 t|| 54,9 / 15,2 / 1,5 m || 2 × 279 mm, 1 × 254 mm, 3 × 229 mm|| wieża 152 mm, burty 63 mm (żelazne) || działał na dopływach Missisipi<ref name=union>Angus Konstam, ''Union River Ironclad 1861-65'', New Vanguard no. 56, Osprey Publishing 2002, ISBN 1-84176-444-2, ss.42-43</ref>
|-
|USStyp [[Monitory typu Milwaukee|"Milwaukee"]]|| USA<br />1864||1300 t|| 69,8 / 17 / 1,8 m || 4 × 279 mm|| wieże 203 mm, burty 76 mm (żelazne)|| działałdziałały na dopływach Missisipi<ref name=union/>
|-
|SMS "Leitha"|| Austro-Węgry<br />1872 || 310 t konstr.|| 50 / 8,1 / 1,1 m || 2 × 150 mm (początkowo)|| wieża 50 mm, burty 44 mm || działał na Dunaju<br>(pierwszy austriacki monitor)<ref name=austr>G. Pawlik, H. Christ, H. Winkler. ''Die k.u.k....'', s.24</ref>
|-
|SMS "Temes"|| Austro-Węgry<br />1905 || 442 t konstr.|| 56 / 9,6 / 1,2 m || 2 × 120 mm, 1 × 120 mm haubica, 2 × 37 mm, 1 km|| wieża 75 mm, burty 40 mm || działał na Dunaju <br>(późn. rumuński "Ardeal")<ref name=austr52>G. Pawlik, H. Christ, H. Winkler. ''Die k.u.k....'', s.52</ref>
|-
|typ Sztorm|| Rosja/ZSRR<br />1910 || 963/1000 t|| 70,9 / 12,8 / 1,4 m || 2 × 152 mm, 4 × 120 mm, kmy (początkowe) || wieże 76 mm, burty 76 mm || działały na Amurze<ref name=wmf>S.W. Patianin. ''Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMF SSSR 1941-1945 gg.'', "Morskaja Kampanija" nr 3(24)/2009, ss.54-56</ref>
|-
|SMS "Sava"|| Austro-Węgry<br />1915 || 600 t konstr.|| 61 / 10,3 / 1,3 m || 2 × 120 mm, 2 × 120 mm haubica, 2 × 70 mm plot, 2 × 47 mm, 6 km|| wieża 50 mm, burty 40 mm || działał na Dunaju <br>(późn. rumuński "Bucovina")<ref name=austr82>G. Pawlik, H. Christ, H. Winkler. ''Die k.u.k....'', s.82</ref>
|-
|"typ Żelezniakow"|| ZSRR<br />1936 || 230/263 t|| 51,2 / 8,2 / 0,9 m || 2 × 102 mm, 2 × 45 mm, 2 km || wieża 30 mm, burty 16 mm || działałdziałały na Dnieprze i Dunaju<ref name=wmf>S.W. Patianin. ''Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMF SSSR 1941-1945 gg.'', "Morskaja Kampanija" nr 3(24)/2009, ss.55-56</ref>
|-
|typ Chasan|| ZSRR<br />1942 || 1704/1900 t|| 88,03 / 11,1 / 2,94 m || 6 × 130 mm, 4 × 76 mm plot, 6 × 45 mm plot, 10 wkm || burty 75 mm || działały na dolnym Amurze i w [[Cieśnina Tatarska|Cieśninie Tatarskiej]] - największe okręty rzeczne świata<ref name=wmf/>
|-
|Program 5 MON (Monitor)|| USA<br />1968||76 t|| 18,4 / 5,3 / 1 m || 1 × 105 mm, 1 × 40 mm, 2 × 20 mm, 2 wkm, 2 km || przeciw broni ręcznej + ekrany przeciwkumulacyjne|| działały w delcie Mekongu<ref name=mon>Gordon L. Rottman, ''Vietnam Riverine Craf 1962-75'', New Vanguard no. 128, Osprey Publishing 2006, ISBN 1-84176-931-2, ss.33-35</ref>
|-
|}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Monitor_rzeczny”