Wersja z 11:28, 18 kwi 2014 edytuj Marencja (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 017 edycji usunięcie powtórzenia "którego dochody " ← poprzednia edycja		Wersja z 13:47, 18 kwi 2014 edytuj anuluj edycję Marencja (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 11 017 edycji drobne lit. następna edycja →
Linia 6: Na [[Sicz Zaporoska\|Siczy]], w początkowym okresie jej istnienia, władzą najwyższą było „koło”, czyli zgromadzenie wszystkich Kozaków obecnych na miejscu. Eryk Lassota von Steblau (1550-1616), poseł cesarza [[Rudolf II Habsburg\|Rudolfa II Habsburga]], który spędził na [[Bazawłuk]]u kilka tygodni latem 1594 roku{{odn\|Podhorodecki\|1978\|s=46}}, musiał odczytać listy cesarskie w kole, którym zarządzał wówczas ataman nazwiskiem Bohdan Mikoszyński{{odn\|Serczyk\|1984\|s=94}}. W okresie późniejszym – tj. w XVII wieku – rolę koła zajęła znacznie mniej demokratyczna Rada Kozacka. Miejscem jej obrad początkowo była Sicz, później zaś [[Perejasław Chmielnicki\|Perejesław]] lub [[Biała Cerkiew]]{{odn\|Podhorodecki\|1978\|s=60}}. Ataman był administratorem wybieranym przez ~~Radę~~radę do rządzenia w czasie pokoju, przewodniczył jej obradom i kierował przygotowaniami do wypraw wojennych. Pewną odmianą tej funkcji był [[ataman koszowy]], który w czasie pokoju zarządzał majątkiem Siczy i był jej najwyższym sędzią. W czasie wojny mógł być – o ile ~~Rada~~rada nie wybrała kogoś innego – głównodowodzącym i otrzymywał uprawnienia [[dyktatura\|dyktatorskie]]. Posiadał wówczas niemal nieograniczoną władzę: {{cytatD\| ''Wódz taki zwie się w ich języku hetman i jest bardzo samowładny: może ścinać głowy, wbijać na pal tych, którzy w czymś uchybią. Hetmani są nadzwyczaj surowi, nic się tu jednak nie dzieje bez rady wojennej...''\|Guillaume Le Vasseur de Beauplan\|Opis Ukrainy{{odn\|Serczyk\|1984\|s=95}}}} Linia 16: W [[Kozacy dońscy\|oddziałach dońskich]] atamani wojskowi, polowi i marszowi wybierani byli na czas oddzielnych wypraw. Na Siczy każdy zbieg meldował się u atamana i był zapisywany do danego [[Kureń (oddział kozacki)\|kurzenia]], będącego w czasach pokoju jednostką organizacyjną. Kapitan armii rosyjskiej Zarulski pisał, że „''przyjmują każdego bez badania wiary, praw, ojczyzny i przyczyn dla których porzucił dom''”{{odn\|Podhorodecki\|1978\|s=41}}. Mienie każdego kurzenia – budynki, konie, pasza, żywność, broń i kasa – było wspólną własnością zarządzaną przez atamana zwanego ''bat'~~kiem~~ką'' (ojcem), który organizował nawet posiłki. Na dochody ''bat'ki'' składały się „daniny celne” od towarów przywożonych na Sicz (np. wiadro wódki od każdej beczki). Otrzymywał też wynagrodzenie za prowadzone przez siebie sprawy sądowe i podarki od posłów z zagranicy. Prócz tego na Boże Narodzenie i Wielkanoc otrzymywał prezenty od [[karczma\|szynkarzy]], kupców i rzemieślników, za co musiał poić ich wódką i miodem do chwili, aż sami zrezygnowali z dalszego poczęstunku. Dostawał też pewną część koni schwytanych na stepie{{odn\|Serczyk\|1984\|s=105}}. Pod panowaniem rosyjskim, po [[Konflikty zbrojne XVIII wieku#Rebelia Buławina\|powstaniu Buławina]] (1707-1708) atamani wojsk dońskich byli wyznaczani przez rząd, a od roku 1723 otrzymywali nazwę atamana nakaźnego (to stanowisko znane było już w XVII wieku i odnosiło się do ludzi, których ataman koszowy wyznaczył do prowadzenia działań w polu{{odn\|Serczyk\|1984\|s=108}}). Od 1866 roku ataman taki otrzymywał prawa [[generał-gubernator]]a i dowódcy okręgu wojskowego. Tytuł atamana mianowanego nosili generałowie gubernatorzy terytoriów, na których stacjonowały wojska kozackie, albo dowódcy okręgów wojskowych, którym te wojska były podporządkowane{{odn\|PWN Leksykon\|2001\|s=24}}.

Ataman: Różnice pomiędzy wersjami