Helena Rurykowiczówna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
popr.danych
Kelvin (dyskusja | edycje)
drobne techniczne, poprawa linków
Linia 3:
| tytulatura = Królowa Polski, wielka księżna litewska, księżna Rusi, księżniczka Moskwy
| grafika = [[Plik:Helena Moskiewska.JPG|180px]]
| tytuł = [[Polskie królowe| Królowa Polski]]
| od = [[12 grudnia]] [[1501]]
| do = [[19 sierpnia]] [[1506]]
Linia 15:
| pochowana =
| ojciec = [[Iwan III Srogi]]
| matka = [[Zoe Paleolog|Zofia Paleolog]]
| mąż =
| 1 mąż = [[Aleksander Jagiellończyk]]
Linia 21:
| 3 mąż =
| dzieci =
|żona władcy = [[Aleksander Jagiellończyk| Aleksandra Jagiellończyka]]}}
'''Helena Iwanowna''' (ur. [[19 maja]] [[1476]] w [[Moskwa|Moskwie]], zm. [[20 stycznia]] [[1513]] w [[Wilno|Wilnie]]) – [[Wielkie Księstwo Litewskie|wielka księżna litewska]] i niekoronowana [[Polskie królowe|królowa Polski]], córka [[Władcy Rosji|wielkiego księcia moskiewskiego]] [[Iwan III Srogi|Iwana III]] i [[Zoe Paleolog|Zofii (Zoe) Paleolog]] – bratanicy ostatniego cesarza bizantyńskiego, [[Konstantyn XI Paleolog|Konstantyna Dragazesa]].
 
Linia 27:
3 grudnia 1494 poselstwo [[Polska|polskie]] z [[kasztelan]]em wileńskim [[Aleksander Juriewicz Holszański|Aleksandrem Juriewiczem Holszańskim]] i kasztelanem [[Troki|trockim]] [[Jan Jurjewicz Zabrzeziński|Janem Jurjewiczem Zabrzezińskim]] na czele wyruszyło z Wilna po Helenę w celu wydania jej za mąż za [[Wielkie Księstwo Litewskie|wielkiego księcia litewskiego]] [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]]. Małżeństwo to miało cementować rozejm litewsko-moskiewski<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 108.</ref>. Po przybyciu Heleny na [[Litwa|Litwę]], odbył się ślub obojga 15 lutego 1495 w katedrze Świętego Stanisława w Wilnie. Nie zachowały się dane dotyczące [[posag]]u księżniczki, prawdopodobnie takowego nie było, gdyż Helena w listach do ojca wspominała dobroć męża, który wziął żonę bez posagu<ref name="Wdowiszewski">Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 109.</ref>. Małżonek okazał dużą hojność wobec Heleny. 28 sierpnia 1501 Aleksander nadał żonie prawem dziedzicznym dobra Kniażyce, Teteryn, Smolniany, Hradyszcze i Łosice. Dokumentem z 10 stycznia 1503 Helena otrzymała również zamek [[Mohylew]] ze wszystkimi należącymi do niego dobrami<ref name="Wdowiszewski" />.
 
Mimo zawarcia związku małżeńskiego z Aleksandrem, księżna pozostała w wyznaniu [[Kościółcerkiew prawosławnyprawosławna|prawosławnym]]. Prawdopodobnie w lecie 1497 księżna zaszła w ciążę, która jednak zakończyła się poronieniem. W maju 1500 księżna poważnie zachorowała, przypuszczalnie chorobę spowodowało kolejne poronienie<ref>M. Spórna, P. Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Kraków 2003, s. 144–145.</ref>. Po śmierci brata Aleksandra, [[Władcy Polski|króla polskiego]] [[Jan I Olbracht|Jana Olbrachta]], książę przyjechał do [[Kraków|Krakowa]] na koronację, zaś Helena przebywała w Wilnie. [[Kościół katolicki]] nie wyraził zgody na koronację Heleny, która była odmiennego wyznania. Przyjęła jednak oficjalnie tytuł królowej<ref name="Spórna">M. Spórna, P. Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Kraków 2003, s. 145.</ref>.
 
W czasie [[wojna litewsko-moskiewska 1500-1503|wojny z Moskwą]] wielokrotnie pomagała Aleksandrowi w negocjacjach ze swoim ojcem, prosząc go listownie o zaniechanie najazdów na Litwę<ref name="Spórna" />. W mężu znalazła największe wsparcie i zrozumienie, opiekowała się nim, gdy zachorował. Po śmierci męża w 1506, Helena nadal pomagała w polepszeniu napiętych stosunków z Moskwą. W 1511 próbowała wyjechać do Moskwy, jednak nie zgodził się na to jej szwagier, [[Zygmunt I Stary]]. Potajemna próba opuszczenia Polski została udaremniona przez [[kanclerz wielki litewski|kanclerza wielkiego litewskiego]] [[Mikołaj Radziwiłł (kanclerz wielki litewski)Amor|Mikołaja Radziwiłła]]<ref>M. Spórna, P. Wierzbicki, ''Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego'', Kraków 2003, s. 146.</ref>. Pod koniec tego roku Helena udała się do [[Brasław]]ia.
 
Była podejrzewana o spiskowanie na rzecz brata, wielkiego księcia moskiewskiego [[Wasyl III Rurykowicz|Wasyla III]]. Zmarła bezpotomnie w wieku trzydziestu siedmiu lat i została pochowana w [[CerkiewSobór SpaskaPrzeczystej Bogurodzicy w Wilnie|cerkwi Przeczystej Bogurodzicy]] w [[Wilno|Wilnie]]. Wiele źródeł i współczesnych relacji podaje, jakoby została otruta, zaś sprawcami tej zbrodni mieli być [[Radziwiłłowie]]. Pozostawiła po sobie 40 &nbsp;000 [[dukat]]ów, które w znacznej mierze zebrała podczas pobytu na Litwie<ref>Z. Wdowiszewski, ''Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce'', Kraków 2005, s. 109–110.</ref>.
 
{{Przypisy}}