Habeas Corpus Act: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
lit.
Linia 1:
'''''Habeas Corpus Act''''' – [[ustawa]] [[Anglia|angielska]] z [[1679]] wydana za rządów króla [[Karol II Stuart|Karola II]] (pełny tytuł: ''An Act for the better secureing the Liberty of the Subject and for Prevention of Imprisonments beyond the Seas'' czyli ''Ustawa w celu lepszego zabezpieczenia wolności obywatela i zapobieżenia uwięzieniom na terrytoriach zamorskich''), zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu.
 
Zgodnie z tym aktem nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego nakazu odpowiedniego sądu, a ewentualne zarzuty powinny być postawione aresztowanemu w ciągu doby. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować dozór nad wykonywaniem kary. Skazany powinien być więziony w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za zaniedbania związane np. z niedoprowadzeniem uwięzionego przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin doprowadzenia przed oblicze sądu. Każde pismo (''writ of'') ''habeas corpus'' opatrzone musiało być pieczęcią królewską.
 
''Habeas corpus'' to cytat z pisma wydawanego przez sędziego, kierowanego do władzy, dokonującej aresztowania jakiejś osoby, wzywającego tę władzę do postawienia zatrzymanego przed sądem w terminie do 3 dni, aby sąd mógł stwierdzić legalność jej zatrzymania. <ref>Rozstrzygnięcie sądu dotyczy jedynie legalności samego faktu aresztowania, nie zaś winy lub jej braku (to jest przedmiotem rozprawy).</ref> Znaczy po [[łacina|łacinie]] : (nakazujemy ci) ''żebyś miał'' (ze sobą, w sądzie) ''ciało''. <ref>[http://www.slownik-online.pl/kopalinski/5B5282012413A6B0C12565DC004548CC.php 'Słownik Wyrazów Obcych'']</ref>
Ustawa ta obowiązuje do dziś jako jeden ze składowych elementów ''konstytucji angielskiej''. Instytucja ''habeas corpus'' występuje zaś również w innych jurysdykcjach ''[[common law]]''.
 
Kilkakrotnie prawo ''Habeas Corpus'' było czasowo zawieszone m. in. [[1695]], [[1715]], [[1723]], [[1794]] czy w [[1817]].
 
Zawieszenie wymaga zgody parlamentu, może nastąpić jedynie przejściowo w wypadku zagrożenia państwa.<ref>[http://www.gutenberg.czyz.org/word,25040 Encyklopedia Gutenberga: Habeas Corpus]</ref>. [[Konstytucja Stanów Zjednoczonych]] (art. 1 paragraf 9) dozwala zawieszać ''tylko w przypadkach, gdy ze względu na bunt lub najazd wymagać tego będzie bezpieczeństwo publiczne'' (''unless when in Cases of Rebellion or Invasion the public Safety may require it''). <ref>W czasie [[wojna secesyjna|wojny secesyjnej]] Kongres Konfederacji uczynił to 27 lutego 1862, Kongres Unii 24 września tegoż roku ([[Krzysztof Michałek]] ''Droga do potęgi. Historia Stanów Zjednoczonych 1861 - 1945'' Warszawa 1991 ISBN 8305125688 s.37).</ref>.
 
W Polsce zatwierdzono podobny dokument już w 1433 r., ale tylko względem szlachty. Nazywał się on ''[[Neminem captivabimus nisi iure victum]]'' i zapewniał szlachcie nietykalność osoby i majątku bez wyroku sądowego.