Moneta: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika Chepry (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Tajniak.
jest kategoria, reszta do propozycji
Linia 8:
Główne elementy składowe monety to: [[awers i rewers]] (strona zawierająca informacje o emitencie i strona odwrotna), [[otok (numizmatyka)|otok]], [[rant]], rzadziej [[egzerga]]. Poza tym, podczas opisywania monetę dzieli się na dwa pola (lewe i prawe) oraz odcinek. Monety mogą być także źle dośrodkowane, czy mieć odwrócony kierunek stempla.
 
Monety mogą posiadać różne kształty: poza oczywistym okrągłym, mogą być także kwadratowe, prostokątne (tzw. klipy) lub wielokątne (np. współczesny bilon iracki). Są również monety z dziurą pośrodku. Wykonuje się je najczęściej z: metali (np. srebro, złoto, [[miedź]], [[platyna]]) i ich stopów (np. [[brązy|brąz]], [[mosiądz]]). Najmniejszą znaną monetą był hemitetartemoron (<sup>1</sup>/<sub>8</sub> [[obol]]a) z [[Ateny|Aten]] - 2mm2&nbsp;mm, natomiast największą 1000 mohurów z imperium [[Wielcy Mogołowie|Mogołów]] wybite w [[Agra|Agrze]] w 1613 r. - 203 &nbsp;mm, 12 &nbsp;kg.
 
Współcześnie powstało zjawisko tzw. monet kolekcjonerskich, emitowanych bądź to przez banki centralne, bądź to przez prywatnych emitentów. Przeważnie są one bite w niskich nakładach i sprzedawane w cenach nie mających przełożenia na ich wartość nominalną. W celu nadania prywatnym emisjom wyglądu zbliżonego do prawdziwych monet kilka krajów bądź dominiów, często nie mających nawet własnej waluty, udostępnia za opłatą własne znaki państwowe, które emitent może umieścić na swoich wyrobach. Należą do nich m.in. [[Kongo]], [[Armenia]], [[Somalia]], [[Wyspy Cooka]], [[Niue]], [[Wyspy Kokosowe]], [[Palau]] i inne. Wykorzystanie tych znaków nie jest ograniczone w żaden sposób i może być umieszczone na dowolnym produkcie, za który została wniesiona odpowiednia opłata. Emisje takie, w celu przyciągnięcia niedoświadczonych kolekcjonerów mają często niezwykłe kształty: trójkąta - 2 dolary z [[Wyspy Cooka|Wysp Cooka]], czterolistnej koniczyny czy okręgu zawierającego buteleczkę wody z [[Lourdes]] (sygnowane przez [[Palau]]), gitary (sygnowane przez [[Somalia|Somalię]]), mają niezwykłe dodatki - jak np. dioda w "monecie" [[Niue]], czy są wykonane z tworzyw nie nadających się do tworzenia prawdziwych monet, jak np. drewniane "monety" [[Kongo|Konga]] czy plastikowe [[Wyspy Kokosowe|Wysp Kokosowych]].
Linia 17:
jest uzależniona w zasadniczej mierze od ilości i wartości znajdujących się w nich metali. Bilon natomiast to [[pieniądz|pieniądz zdawkowy]] (fiducjonalny), tak jak [[banknot]]y.
Jego wartość jest ustalona przez [[emitent]]a.
 
== Spotykane nazwy rodzajowe monet ==
* [[antoninian]], [[argenteus]], [[as (moneta)|as]], [[aureus]]
* [[ban (moneta)|ban]], [[berlinka (moneta)|berlinka]], [[blanc guenar|blanc guenar (blanca)]], [[boratynka]], [[brakteat]]
* [[castellano (moneta)|castellano]], [[cekin]], [[cent]], [[cent]]isimo, [[centym]], [[centavo]], [[crown]], [[cruzado]], [[krajcar|cwancygier]], [[czerwoniec]], [[czerwony złoty]], [[czworak (moneta)|czworak]],
* [[darejka]], [[denar]], [[denga]], [[dienieżka]], [[dinar]], [[dirhem]], [[dolar]], [[donatywa]], [[drachma (moneta)|drachma]], [[dublon]], [[dukat]], [[dupondius]], [[Dwojak (moneta)|dwojak]], [[dżaital]]
* [[écu]], [[efraim]], [[escudo]], [[euro]], [[excelente]]
* [[fenig]], [[firka]], [[floren]], [[forint]]
* [[krajcar|grajcar]], [[grosz]], [[gulden]], [[gwinea (moneta)|gwinea]]
* [[halerz]]
* [[imperiał]]
* [[klipa]], [[kopiejka]], [[krajcar]], [[kwartnik]]
* [[lepta]], [[lepton (moneta)|lepton]], [[liwr]], [[ludwik]]=[[luidor]]
* [[maravedí]] (jednostka obliczeniowa wyprawy Kolumba), [[marka (pieniądz)|marka]]
* [[napoleondor]], [[nobel (moneta)|nobel]]
* [[obol]], [[ort (moneta)|ort]]
* [[para (moneta)|para]], [[penni]], [[pens]], [[piastr]], [[peso d'oro]] patrz: [[castellano (moneta)|castellano]], [[pistol]], [[portugał]], połtina, [[połuszka]], półpołtinnik, półtalar
* [[real (moneta)|real]], [[rubel]]
* [[semis]], [[sen (waluta)|sen]], [[sesterc]]ja, siliqua, [[skojec]], [[skud]], [[soldo]], [[solid]], [[srebrnik]], [[stotinka]], [[suweren (moneta)|suweren]], [[sykl]], [[szeląg (moneta)|szeląg]], [[Szóstak (moneta)|szóstak]], [[szyling]]
* [[tael]], [[talar]], [[ternar]] (trzeciak), [[trias (moneta)|trias]], [[triens]], [[trojak (moneta)|trojak]], [[turnar]], [[tymf]]
* [[złoty]]
 
== Bibliografia ==
Linia 49 ⟶ 28:
* [[egzonumia]]
* [[ekonomia]]
* [[Bilonbilon (moneta)|bilon]] (moneta zdawkowa)
* [[mennica]]
* [[mincerz]]
Linia 55 ⟶ 34:
* [[stopa mennicza]]
* [[pieniądz]]
* [[waluta|]] (jednostka monetarna]])
* [[Prawo Kopernika-Greshama]]
* [[Znakznak menniczy]]
 
[[Kategoria:Monety|! ]]