Gruziński Kościół Prawosławny: Różnice pomiędzy wersjami

Oprócz apostoła Andrzeja, który obok szerzenia [[Ewangelia|ewangelii]] zapoczątkować miał silny kult [[Najświętsza Maria Panna|Matki Boskiej]], na terytorium Gruzji nauczali także apostołowie [[Szymon Apostoł|Szymon]] oraz [[Maciej Apostoł|Maciej]]. Niektóre źródła chrześcijańskie wspominają także o działalności na tych ziemiach apostołów [[Bartłomiej Apostoł|Bartłomieja]] oraz [[Juda Tadeusz Apostoł|Judy Tadeusza]]. Od [[303]] roku szerzenie Ewangelii rozpoczyna [[Święta Nino|święta Nino z Kapadocji]], czczona w Kościołach prawosławnych jako ''równa apostołom''. Nauczała ona w położonym we wschodniej Gruzji królestwie [[Iberia kaukaska|Iberii]], której władcy, król Mirian II i królowa Nana, nadali chrześcijaństwu w [[317]] roku status religii państwowej. Obszary Gruzji zachodniej, które znajdowały się pod panowaniem rzymskim, zostały ostatecznie schrystianizowane w [[VI wiek]]uwieku. W [[523]] roku chrześcijaństwo stało się religią państwową w zachodniogruzińskim królestwie Egrisi, którego pierwszym chrześcijańskim władcą był Gubaz I. Między [[VI wiek|VI]] a [[IX wiek]]iemw. nastąpił w Kościele gruzińskim rozwój monastycyzmu. W nurt ten wpisuje się położony na [[Athos|Górze Athos]] monaster Iwiron (zwany również Iwerskim), jeden z najbardziej znanych gruzińskich monasterów, który wniósł ogromny wkład w rozwój gruzińskiego chrześcijaństwa między innymi dzięki prowadzonym przez tamtejszych mnichów pracom nad przekładem ksiąg liturgicznych z [[język grecki|języka greckiego]] na [[język gruziński|gruziński]].

Od [[320]] roku chrześcijanie w Gruzji znajdowali się w jurysdykcji [[Patriarcha Antiochii|Patriarchatu antiocheńskiego]]. [[Autokefalia|Autokefalię]] Kościoła gruzińskiego można datować już na [[466]] rok, kiedy patriarcha Antiochii podniósł urząd biskupa [[Mccheta|Mcchety]] do rangi Katolikosa Gruzinów. Od 1010 urzędujący katolikosi noszą równocześnie miano [[patriarcha|patriarchów]]. Jako pierwszy tytuł Katolikosa-Patriarchy nosił Melkisedek I, stojący na czele Kościoła gruzińskiego w latach [[1010]]-[[1032]].

Najazdy [[Czyngis-chan]]a w [[XIII wiek|XIII]] oraz [[Timur]]a w [[XV wiek]]uw. zadały Kościołowi gruzińskiemu wiele strat. Między [[XV wiek|XV]] a [[XVIII wiek]]iemw. przeżywał on podział. W okresie tym istniały dwa Kościoły gruzińskie, na czele których stali odrębni patriarchowie. W latach [[1801]]-[[1810]] podbój ziem gruzińskich przeprowadziło [[Imperium Rosyjskie]]. Nowo zdobyte ziemie były poddawane silnej rusyfikacji. Władze rosyjskie doprowadziły do włączenia Cerkwi gruzińskiej w skład [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]] i zniesienia w 1811 jej autokefalii. Wraz ze zmianą statusu Cerkwi gruzińskiej wprowadzone zostały m.in zmiany w liturgii na ryt obowiązujący w Kościele rosyjskim. Tuż po detronizacji cara [[Mikołaj II Aleksandrowicz|Mikołaja II]], w marcu 1917, biskupi gruzińscy zadecydowali o przywróceniu swemu Kościołowi autokefalii, wybierając na Katolikosa-Patriarchę [[Kirion II (patriarcha Gruzji)|Kiriona (Sadzagliszwilego)]]. Autokefalia nie została uznana przez Kościół rosyjski. Cerkiew gruzińska, podobnie jak i inne Kościoły w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]], nie zdołała uniknąć krwawych represji ze strony władz komunistycznych, które miały miejsce zarówno w pierwszym okresie istnienia ZSRR, jak i po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]. Czystki [[Józef Stalin|stalinowskie]] przyniosły śmierć setek gruzińskich duchownych, zlikwidowano większość parafii. W 1943 Rosyjski Kościół Prawosławny uznał autokefalię Cerkwi gruzińskiej. Została ona potwierdzona w 1989 przez [[patriarcha Konstantynopola|patriarchę Konstantynopola]], co ostatecznie uregulowało status Cerkwi gruzińskiej. Wraz z upadkiem Związku Sowieckiego następuje rozwój Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego, w którym w latach osiemdziesiątych pozostawało czynnych mniej niż 100 cerkwi (w 1917 – prawie 2500).