Wikipedia

Zębacz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m ilustracja
Aktualizacja statusu zagrożenia (niestety na wyższy), źródła/przypisy bo nie było, duże zmiany w treści
Linia 21:
|synonimy =
* ''Gnathodon strigirostris'' Jardine, 1845
|status IUCN = ENCR
|IUCN id = 143743/022691890
|wikispecies = Didunculus strigirostris
|commons = Category:Didunculus strigirostris
Linia 28:
'''Zębacz''' (''Didunculus strigirostris'') – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Jest średniej wielkości gołębiem, zamieszkującym lasy tropikalne archipelagu [[Samoa]] ([[Oceania]]). Żywi się owocami i nasionami. Na skutek wylesień i cyklonów stał się gatunkiem skrajnie zagrożonym.
 
=== Historia odkryciaTaksonomia ===
Gatunek opisał po raz pierwszy [[William Jardine]] w 1845, nadał mu [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Gnathodon strigirostris'', jednak nazwa rodzaju była już w użyciu dla [[mięczaki|mięczaków]]. Obecnie [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny|IOC]] umieszcza ptaka w [[takson monotypowy|monotypowym]] rodzaju ''Didunculus'' (nie uwzględnia kopalnego przedstawiciela rodzaju). Pokrewieństwo niejasne; prawdopodobnie najbliżej spokrewniony rodzaj to ''[[Gallicolumba]]''{{r|hbwa}}. Na wyspie [['Eua]] ([[Tonga]]) odnaleziono szczątki kopalne ''[[Didunculus placopedetes]]'', drugiego przedstawiciela rodzaju, większego od zębacza{{r|kp}}.
Zębacz został odkryty w 1839 r., podczas ekspedycji badawczej [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] pod dowództwem Wilkes’a. Odkrycie ptaka przez [[Titian Peale|Tycjana Peale]] (przyrodnika wyprawy) zostało ogłoszone we wrześniu 1844 r. Formalnego opisu gatunku dokonał [[William Jardine]], i nazwał go ''Gnathodon strigirostris'', jednak nazwa rodzaju była już w użyciu dla [[mięczaki|mięczaków]]. Uważa się, iż gołąb ten stanowi ogniwo łączące gołębie z wymarłym ptakiem [[Dront dodo|dodo]], dlatego [[Richard Owen]] zaproponował dla niego obowiązującą dziś nazwę ''Didunculus'', oznaczającą "mały dodo". Zębacz jest jedynym przedstawicielem tego rodzaju.
 
=== Występowanie ===
Gołąb ten jest gatunkiem [[endemit|endemicznym]] [[Samoa]] – występuje jedynie na wyspach [[Upolu]] i [[Savai'i]] archipelagu Samoa{{r|hbwa}}. Zębacz stanowi narodowy symbol państwa Samoa i jest lokalnie zwany jako Manumea.
 
==== Biotop ====
Zębacz zamieszkuje lasy tropikalne na poziomiestokach morza igór (na stokachniskich górwysokościach wyginął{{r|birdlife}}), aż do wysokości 15001600 m.; Możnanie gojest równieżspotykany spotkaćw na[[las skrajachmglisty|lasach lasów i leśnych drogach, czasem odwiedza polanymglistych]]. PtakNie lubiadaptuje przesiadywaćsię nado grubychobszarów gałęziachobsadzonych wśródobcymi listowia,dla mniejwysp więcej na wysokości 15–20 m, maksymalnie do 40 mroślinami{{r|hbwa}}.
 
=== WyglądMorfologia ===
Zębacz jest ptakiem średnich rozmiarów, o przysadzistej posturze i wysokościdługości 33–35ciała 31–38 cm, a masie około 400 g{{r|hbwa}}. W jego upierzeniu dominują ciemne barwy. [[Pióro|Pióra]] pokrywające głowę, szyję i pierś są szaroczarne z metalicznym zielonym połyskiem, spód ciała jest nieco jaśniejszy, natomiast grzbiet i skrzydła są koloru kasztanowego, tylko [[Lotki (ornitologia)|lotki]] pozostają czarne. Jego nogi są stosunkowo długie, silne i masywne, a pokrywająca je skóra czerwona. Zębacz ma bardzo charakterystyczny [[Dziób (zoologia)|dziób]], któremu to właśnie zawdzięcza swoją nazwę. Dziób jest masywny i haczykowaty, koloru pomarańczowego, a żuchwa zaopatrzona w dwa „zęby” zachodzące na górną część dzioba. Obie płci są podobne,. ale młodocianeMłodociane osobniki ciemniejsze,mają bezciemny zielonego połysku. Odgłosy jakie wydaje ten ptak to donośne i przeciągłe „cooo”dziób{{r|hbwa}}.
 
=== Pożywienie ===
Żeruje na ziemi i wśród gałęzi drzew, odżywiając się głównie nasionami drzewa ''[[Dysoxylum]]'', to właśnie do rozłupywania ich twardych i włóknistych otoczek wykorzystuje swój niezwykły dziób. Dietę urozmaicają mięsiste owoce, np. Ciekawostką[[sumak]]ów jest,(''Rhus'') żei w[[muszkatołowiec przeciwieństwiekorzenny|muszkatołowca dokorzennego]] większości(''Myristica gołębi,fragrans''). zębaczZębacz używa nogi do przytrzymywania pożywienia, podczas rozdrabniania go na kawałki. – zachowanie to zaobserwowano w niewoli{{r|hbwa}}.
 
=== Rozród ===
Biologia rozrodu dotychczas nie została zbadana. Pojawiały się doniesienia o gniazdach dobrze ukrytych w roślinności, zbudowanych 5–12 m nad ziemią, oraz o zniesieniach liczących dwa [[jajo (biologia)|jaja]]{{r|hbwa}}.
 
=== ZagrożeniaStatus i ochronazagrożenia ===
Obecnie (2014) przez [[International Union for Conservation of Nature|IUCN]] gatunek klasyfikowany jest jako krytycznie zazgrożony (CR, Critically Endangered). Do roku 2013 uznawany był za zagrożony, zaś do 1996 za narażony. Według szacunków [[BirdLife International]] w ciągu ostatnich lat populacja zębacza przeżyła niezwykle gwałtowny spadek liczebności.
Z powodu kolonizacji Samoa, na skutek wprowadzenia przez osadników kotów, szczurów i świń, populacja gołębia została zagrożona. Kolejnym zagrożeniem są polowania, np. w 1985 r., zabito 400 ptaków, i co roku zabijane są kolejne, mimo że jest to prawnie zabronione. Poważny problem stanowi utrata siedlisk, tylko w 1990 i 1991 r. na skutek wycinki, pokrywa leśna zmniejszyła się o 27%. Później jej powierzchnia była niszczona przez nawiedzające wyspy silne cyklony, a dodatkowo jakość lasu obniżają rozprzestrzeniające się inwazyjne gatunki drzew.
 
[[Plik:Didunculus strigirostris Museum de Genève.JPG|thumb|240px|Wypchany okaz, [[Muzeum Historii Naturalnej w Genewie]]]]
W połowie 1980 r. łączną liczbę osobników szacowano na 4800–7200 ptaków. W 1990 r. liczebność wykazała drastyczny spadek ze względu na skutki cyklonu i szacowano ją na mniej niż 2500 dorosłych osobników. Badania przeprowadzone w 1999 i 2000 r., na Savai'i pokazały, że gołębie stały się rzadkością, a populacja była bardzo rozproszona. W badaniach w latach 2005–2006 odnotowano tylko dziesięć miejsc ich występowania, a liczba osobników została oszacowana na zaledwie kilkaset. Nadzieje stanowiły odległe i w dużej mierze nienaruszone wyżyny Savai'i, które w dużej części pozostały niezbadane. Istnieje jednak obawa, że te małe, coraz bardziej rozdrobnione subpopulacje nie mogą zapewnić przetrwania gatunku. Obecnie brak nowych danych na temat stanu populacji zębacza, ale podejrzewa się, że nadal jest zagrożona z powodu degradacji lasów.
W latach '80 XX w. liczebność szacowano na 4 800-7 200. W latach '90 populacja znacznie zmalała przez [[cyklon]]y występujące na Samoa. W latach 1999 i 2000 zrealizowano wyprawy badawcze, w trakcie których ustalono, że zasięg występowania ptaków stał się poszatkowany mimo dostępności właściwych środowisk, a pozostałe przy życiu osobniki mogą nie zapewnić przetrwania gatunku. w trakcie jedenastomiesięcznej wyprawy w latach 2005-2006 wykazano gatunek jedynie z dziesięciu lokacji. Co prawda na Upolu w 2009 stwierdzono małą populację, jednak w 2011 na wyspie lokalni myśliwi nie obserwowali w ogóle tego ptaka. Pojedynczy osobnik na [[Nu'utele]] (okolice wschodniego wybrzeża Upolu), widziany tam w maju 2010, mógł przybyć z Upolu. Badania zlecone przez Ministry of Natural Resources and the Environment przeprowadzane na [[Savai'i]] wykazały w 2013 obecność jednego osobnika – będącego ptakiem młodocianym. Został sfotografowany. Stanowi to pierwszą udokumentowaną obserwację na wyspie od ponad dekady. W 2012 rzekomo obserwowano ptaka, jednak nie zostało to potwierdzone. Obecna populacja (2014) szacowana jest na mniej niż 250 osobników{{r|birdlife}}.
 
{{Przypisy|2|przypisy =▼
Zębacz stał się gatunkiem skrajnie zagrożonym i został wpisany do [[Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych|Czerwonej Księgi IUCN]]. Na wyspach utworzono kilka obszarów ochronnych, które jednak znacznie ucierpiały podczas cyklonów. W 2007 r. zębacz został wybrany jako maskotka [[Igrzyska Południowego Pacyfiku 2007|Igrzysk Południowego Pacyfiku 2007]], w celu promowania ptaków i ochrony lasów. Niedawno został opublikowany plan odbudowy gatunku przez Samoańskie Ministerstwo Zasobów Naturalnych i Środowiska i obecnie prowadzone są działania zmierzające do wprowadzienia go w życie.
<ref name=itis2>{{ITIS|TSN=177279|nazwa=''Didunculus''|data=717 lutegosierpnia 20112014}}</ref>▼
 
<ref name="hbwa">{{cytuj stronę | url = https://web.archive.org/web/20140817191802/http://www.hbw.com/species/tooth-billed-pigeon-didunculus-strigirostris | autor = Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J. |rok = 2014 | tytuł = Tooth-billed Pigeon (''Didunculus strigirostris'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive | opublikowany = Lynx Edicions | data = wersja z dnia 17 sierpnia 2014}}</ref>
▲{{Przypisy|przypisy =
<ref name="birdlife">{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=2757 | tytuł = Tooth-billed Pigeon ''Didunculus strigirostris'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 17 sierpnia 2014}}</ref>
▲<ref name=itis2>{{ITIS|TSN=177279|nazwa=''Didunculus''|data=7 lutego 2011}}</ref>
<ref name="kp">{{cytuj pismo | tytuł = An extinct species of tooth-billed pigeon (Didunculus) from the Kingdom of Tonga, and the concept of endemism in insular landbirds | autor = D. W. Steadman | rok = 2006 | czasopismo = Journal of Zoology | wolumin = 268 | wydanie = 3 | strony = 233–241 | doi = 10.1111/j.1469-7998.2005.00010.x}}</ref>
|stopień = ===
}}
 
=== Linki zewnętrzne ===
* http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=2757
* http://www.ptakiozdobne.pl/127_golab_zebacz.html
 
[[Kategoria:Gołębiowate]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zębacz”