Czek: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Realizacja sfałszowanego czeku: większość ... zrezygnowała |
poprawki i uzupełnienia |
||
Linia 1:
[[Plik:Whitney Bank New Orleans Check 1905.jpg|mały|Czek z 1905 roku]]
[[Plik:1933 South African cheque.jpg|mały|Czek z 1933 roku]]
'''Czek''' – dokument wystawiony w ściśle przez przez prawo czekowe przewidzianej formie, zawierający polecenie wystawcy, skierowane do banku, wypłacenia oznaczonej kwoty pieniężnej okazicielowi czeku lub wymienionej osobie, ze środków, jakimi w tym banku dysponuje wystawca<ref>1. A. Bień, W. Bień, ''Słownik finansów'', Difin, Warszawa 2010.</ref>. Polecenie wypłacenia środków pieniężnych musi być bezwarunkowe.
Czek jest przede wszystkim środkiem zapłaty, bowiem wręczany jest zamiast pieniądza, przy zakupie towarów lub usług<ref>I. Heropolitańska, ''Czek w obrocie gospodarczym'', Twigger, Warszawa, 1992 r., s.8</ref>. Podstawą prawną funkcjonowania czeków w Polsce jest ustawa [[Prawo czekowe]] z 28 kwietnia 1936 r<ref>Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe (Dz. U. z 1936 r. Nr 37, poz. 283)</ref>.
Nazwa czek pochodzi od [[język arabski|arabskiego]] słowa ''szakk'' oznaczającego odroczoną płatność<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Praca zbiorowa|imię=|tytuł= Historia powszechna Tom 7 Od upadku cesarstwa rzymskiego do ekspansji islamu. Karol Wielki|wydanie= |tom= 7|wydawca= Mediaset Group SA|miejsce= |rok= 2007|strony= 283|isbn= 978-84-9819-814-0}}</ref>.
Wystawcę czeku nazywamy [[trasant]]em. Może nim być każda osoba fizyczna lub prawna posiadająca rachunek bankowy. [[Trasat]]em czeku jest natomiast bank, który prowadzi rachunek trasanta. Bank (trasat) nie odpowiada czekowo, tzn. nie ma obowiązku zrealizować czeku, jeśli na rachunku wystawcy brak jest w środków na wykup czeku w dniu jego realizacji. [[Remitent]]em czeku jest [[osoba fizyczna]] lub [[osoba prawna|prawna]], na którą czek wystawiono. Czek można wystawić na określoną osobę ([[czek imienny]]) lub na okaziciela. Prawa z czeku mogą być przenoszone przez [[indos]]. Istnieje również forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przenoszenia uprawnień na inną osobę ([[czek rekta]]). Czek zawsze jest płatny za okazaniem.
Rozliczenia za pomocą czeków są jedną z form [[transakcja bezgotówkowa|płatności bezgotówkowych]]. Czeki są nadal popularne w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Francji, ale w Polsce nigdy nie był szeroko stosowany jako forma rozliczeń pieniężnych<ref>Sławomir J. Cieśliński, ''Oszczędnie, bezpiecznie, bezgotówkowo'', rozmowa z dr. Jerzym Pruskim, CEO Magazyn Top Menedżerów, listopad 2005</ref>.
== Elementy czeku ==
Zgodnie z ustawą Prawo czekowe, czek musi zawierać:
* nazwę „czek” w samym tekście dokumentu, w języku w jakim go wystawiono,
* polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
* nazwisko osoby, która ma zapłacić – trasata (w czekach wystawionych i płatnych w Polsce jako trasata można wskazać jedynie bank),
* oznaczenie miejsca płatności,
* oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku,
* podpis wystawcy czeku – trasanta.
== Odwołanie czeku ==
Istotnym uprawnieniem wystawcy czeku jest możliwość jego odwołania. Kwestie odwołania czeku reguluje art. 32 ustawy Prawo czekowe. Odwołanie czeku jest to cofnięcie upoważnienia dla banku do zapłaty sumy czekowej. Odwołanie czeku
=== Przeniesienie praw z czeku ===
Terminy do przedstawienia czeku do zapłaty:▼
Przenoszenie prawa z czeku na inną osobę wymaga [[indos]]owania. Zasady przeniesienia praw reguluje Dział II ustawy Prawo czekowe<ref>Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe (Dz. U. z 1936 r. Nr 37, poz. 283)</ref>. Indos powinien być bezwarunkowy (art. 15 ustawy).
* w przypadku czeków krajowych, a więc płatnych w tym samym kraju, w którym zostały wystawione wynosi 10 dni. (art. 29 ustawy Prawo czekowe)▼
▲* w przypadku czeków krajowych, a więc płatnych w tym samym kraju, w którym zostały wystawione wynosi 10 dni. (art. 29 ustawy Prawo czekowe),
* w przypadku czeków zagranicznych terminy te są zależne od tego czy czek jest płatny w obrębie tego samego kontynentu i wynoszą od 20 do 70 dni.
Po upływie powyższych terminów czek może zostać przez wystawcę swobodnie odwołany. Jeżeli jednak wystawca nie skorzysta z tego prawa czek nadal jest ważny i można go zrealizować.
Linia 25 ⟶ 44:
* jeżeli na rachunku bankowym wystawcy już w chwili wystawiania czeku nie ma środków pieniężnych na pokrycie kwoty czekowej.
* jeżeli po wystawieniu czeku, a jeszcze przed jego realizacją doszło do rozporządzenia środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym w wyniku czego czek stracił pokrycie.
Wystawienie czeku bez pokrycia rodzi odpowiedzialność zarówno cywilną, jak i karną (pozbawienie wolności do 2 lat i kara grzywny) wystawcy takiego czeku (art. 61 ustawy Prawo czekowe).
== Realizacja sfałszowanego czeku ==
Linia 33 ⟶ 53:
Większość polskich banków z powodu łatwości dokonywania fałszerstw zrezygnowała z wydawania czeków do rachunków klienckich.
== Klauzule czekowe ==
Oprócz obligatoryjnych elementów czeku, mogą się w nim znaleźć dodatkowe zastrzeżenia stron stosunku czekowego, mogą to być:
* klauzule czekowo skuteczne, czyli takie, których umieszczenie w treści czeku wywołuje skutki określone prawem czekowym;
* klauzule czekowo obojętne, takie, których umieszczenie na czeku nie wywołuje skutków z punktu widzenia prawa czekowego (uznaje się je za nie napisane);
* klauzule zakazane, takie, których zamieszczenie powoduje nieważność czeku<ref>Lidia Bagińska, ''Prawo wekslowe i czekowe'', wyd. 2, C.H. Beck, 2013, ISBN: 978-83-255-4284-9</ref>.
Przykładowe klauzule czekowe
* oznaczenie [[domicyl]]u - oznaczenie miejsca, w którym czek jest płatny;
* oznaczenie [[remitent]]a - pierwszego posiadacza czeku, osoby na której rzecz lub na której zlecenie ma nastąpić zapłata sumy czekowej;
* tzw. potwierdzenie czeku (czek potwierdzony);
* tzw. zakreślenie czeku;
* zwolnienie wystawcy czeku od odpowiedzialności za zapłatę czeku;
* oznaczenie rachunku ("przelać na rachunek");
* określenie terminu zapłaty inaczej niż za okazaniem czeku;
* zastrzeżenie co do kursu waluty;
* zastrzeżenie zapłaty rzeczywistej w walucie zagranicznej;
* zwolnienie od protestu;
* ponumerowanie wtóropisów czeku;
* zakaz dalszego indosowania czeku;
* zwolnienie indosanta od odpowiedzialności za zapłatę czeku.
== Zobacz też ==
Linia 38 ⟶ 79:
* [[Weksel]]
* [[Czek imienny]]
{{Przypisy}}▼
== Linki zewnętrzne ==
* Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo czekowe ({{Dziennik Ustaw|rok=1936|numer=37|pozycja=283}})
▲{{Przypisy}}
{{Zastrzeżenia|Prawo}}
| |||