Irracjonalność: Różnice pomiędzy wersjami

== '''Irracjonalność jako składnik osobowości.''' ==▼

*Irracjonalność może też być wynikiem '''choroby mózgu''' lub tymczasowego zaburzenia.▼

*'''Psychologiczne podłoże irracjonalności''' wynika z rozmaitych skłonności jakie przedstawia sobą struktura naszej osobowości. I tak trudno przyznać się nam do błędu, mimo racjonalnych przesłanek wskazujących ewidentnie na jego wystąpienie. Wykazujemy duże skłonności do szybkiego uogólniania, zamiast drążenia tematu. Mamy przekonanie, że nasze decyzje są lepsze niż decyzje innych ludzi. Potrzeba szczęścia i spełnienia jest ważniejsza, niż potrzeba przyznania racji. Tendencja do uwzględnianie czynników robiących największe wrażenie - np. katastrofy samolotów wywołują strach przed lataniem, mimo tego że statystycznie łatwiej zginąć w odsetek wypadków Uwzględnianie czynników najczęściej spotykanych - np. wałkowanie jakiegoś tematu w mediach, doprowadza do tego, że zawarte w nim opinie (niekoniecznie słuszne) są przez odbiorców akceptowalne, dzięki opiniotwórczej sile mediów.▼

*'''Uwarunkowania historyczne.''' Historycznie irracjonalność w zachowaniach społecznych i osobniczych wpływała w różnym stopniu na dzieje ludzkości zależnie od epoki i obowiązujących w niej norm społecznych. Starożytni często przedkładali rozum nad od obserwację czysto empiryczną. Jednak często irracjonalność, w jednych dziedzinach przeplatała się z racjonalnością w innych. Późniejsze wieki, w szczególności średniowiecze przyniosły przeświadczenie, że rozum nie wystarcza do opisania otaczającego świata, wskazując tym samym wyższość wiary, intuicji i uczucia. Ale i w średniowieczu, a zwłaszcza pod koniec, dało się zauważać tendencje do rozumnego poznania świata realnego. W średniowieczu dokonano rozłamu oddzielając wyraźnie pierwiastek racjonalny, od irracjonalnego podległego naturze boskiej i od tej pory współczesne wielkie umysły działały dwutorowo z nieco większą swobodą, reszta społeczeństwa dalej wykazywała tendencję do irracjonalnych zachowań. Między innymi dzięki wielkim umysłom średniowiecza i przełomu, ([[Witelon]], [[Kopernik]], [[Galileusz]]), po wiekach triumfu irracjonalności, przyszło [[oświecenie]], przynosząc odprężenie i większą swobodę w relacjach społecznych, kulturze, religii i nauce. To [[Kartezjusz]] przywrócił rozumowi pierwotne miejsce, a zanim podążali kolejni wielcy między innymi [[Newton]]. Rewolucja Fancuska i libelarizm angielski, a zaraz ponich [[rewolucja przemysłowa]] [[XVIII]] wieku i związany z nią postęp cywilizacyjny zadały kolejny cios irracjonalności. Dzięki możliwością łatwego przemieszczania się i swobodzie wymiany informacji (media, internet), powiązanych z kilkoma wiekami powszechnej edukacji, społeczeństwa zwłaszcza kultury zachodniej, wyzwoliły się w dużej mierze z pod dominujących wpływów irracjonalności. Niemniej jednak irracjonalność co prawda w mniejszym stopniu jest stale obecna w życiu społecznym. Należy zdawać sobie sprawę, że zapisana historia ludzkości to ok. 5000 lat, tylko 50 razy dłuższa od życia jednego człowieka. Nauka w stricte racjonalnym podejściu ma 300 lat, [[teoria ewolucji]], badania nad mózgiem - 100 lat, [[biologia molekularna]], [[informatyka]] - 50 lat. Z powyższego wynika więc, że irracjonalność ludzkich zachowań i poglądów dopiero od niedawna zaczyna być w regresie. Historia naznaczona silnie irracjonalnością zachowań pozostawiłam nam w spadku liczne przesądy: rasowe (wynik wieków niewolnictwa, antysemityzmu), zdrowotne, setki lat błędnych obserwacji i badań naukowych prowadzących do nikąd ([[kamień filozoficzny]]), wiarę w [[czary]] i [[astrologię]] (czarownice przestano palić dopiero 250 lat temu). Piętno nierozumnych zasad i postępowań wpływało na dzieje całej ludzkości, żeby wspomnieć tylko wojny religijne, niewolnictwo, inkwizycję, czy wybryki możnowładców pokroju [[Neron|Nerona]].▼