Jan Trepczyk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Pokłosie: linkfix
co to jest "w ostatnich latach" i jakimi rocznicami?, WP:SK
Linia 4:
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Jan Trepczyk urodził się 22 października 1907 r. we wsi Strysza Buda k. [[Mirachowo (wieś w województwie pomorskim)|Mirachowa]], w pow. [[Kartuzy|kartuskim]], jako piąte, najmłodsze dziecko w chłopskiej rodzinie Jana i Berty z d. Hebel. W latach 1914-1921 uczył się w szkole podstawowej w [[Mirachowo (wieś w województwie pomorskim)|Mirachowie]], najpierw po niemiecku, potem po polsku. Tam zetknął się z [[Aleksander Labuda|Aleksandrem Labudą]], który ukształtował jego zainteresowania kulturą kaszubską. Od 1921 r. kształcił się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w [[Kościerzyna|Kościerzynie]]. Uczył go m.in. poeta kaszubski [[Leon Heyke|ks. Leon Heyke]]. W 1926 r. ukończył szkołę i podjął pracę jako nauczyciel w szkole podstawowej w [[Kartuzy|Kartuzach]]. Od 1927 r. uczył w [[Miszewo (powiat kartuski)|Miszewie]] k. [[Żukowo|Żukowa]].
 
Latem 1928 r. wraz z [[Aleksander Labuda|A. Labudą]] odwiedził dr. [[Aleksander Majkowski|A. Majkowskiego]], który został jego duchowym przewodnikiem. Wraz z [[Aleksander Labuda|Labudą]] i A. Stoltmannem Trepczyk przygotował w następnym roku zjazd nauczycielski w [[Kartuzy|Kartuzach]], na którym założono [[Zrzeszenie Regionalne Kaszubów]]. Został jego sekretarzem, a później stał się jednym z głównych [[Zrzeszeńcy|„zrzeszińców”]].
Linia 17:
W 1930 r. poślubił Anielę z d. Rompska, z którą miał sześcioro dzieci: Bogusławę (1930), Świętopełka (ur. 1931, zm. 2011), Mirosławę (1933), Damrokę (1934), Mestwina (ur. 1935, zm. 1943) i Sławę (1937). O wielkim przywiązaniu do ziemi pomorskiej, jak i znajomości jej historii świadczy fakt nadawania swoim dzieciom starodawnych imion słowiańskich, typowych dla dynastii książąt pomorskich. W 1951 r., po śmierci pierwszej małżonki, ożenił się z Leokadią Czają. W 1967 r. przeszedł na emeryturę. Dwa lata później przeprowadził się na ul. Zwycięstwa, gdzie mieszkał do śmierci. W czerwcu 1946 r. wrócił do kraju i zamieszkał w [[Wejherowo|Wejherowie]] przy ul. Bukowej, a potem Kopernika. Przez ponad 20 lat pracował tam jako nauczyciel muzyki w SP nr 4. Uczył także geografii, plastyki i matematyki. Opracowaniem jego biografii i twórczości zajął się Edmund Kamiński, zięć Leokadii.
 
Od powrotu do kraju włączył się w pracę kulturalno-społeczną na [[Kaszuby|Kaszubach]]. Publikował m.in. w [[Zrzesz Kaszëbskô|„Zrzeszë Kaszëbsczi”]], ‘”<!-- SPRAWDŹ TO MIEJSCE! («»?) -->Echu„Echu Ziemi Wejherowskiej”, [[Kaszëbë (czasopismo)|„Kaszëbach”]], a później m.in. w [[Pomerania (miesięcznik)|„Pomeranii”]]. Tworzył poematy, krótkie nowele i szkice, a przede wszystkim wiersze i pieśni<ref>Mamuszka, F.: Wejherowo i Ziemia Wejherowska: przewodnik. Gdańsk: Wyd. Morskie, 1969, s. 45.</ref>, do tekstów własnych i cudzych. Nie miał specjalistycznego wykształcenia muzycznego, ale miał niezwykły talent i zmysł melodyczny, którego dowodem są jego utwory na chór. Sam pięknie śpiewał, potrafił też grać m.in. na pianinie i skrzypcach. W latach 1952-1954 zbierał folklor kaszubski po wsiach i małych miasteczkach, studiował też mowę kaszubską, jej odmiany i słownictwo. Pracował nad pisownią kaszubską. Stawał się jednym z głównych działaczy regionalnych na [[Kaszuby|Kaszubach]].
 
W grudniu 1956 r. włączył się w organizację [[Zrzeszenie Kaszubskie|Zrzeszenia Kaszubskiego]] i został prezesem jego oddziału [[Wejherowo|wejherowskiego]]. Zdobył dla niego lokal w centrum miasta i rozwinął różnorodną działalność, m.in. teatralną, muzyczną, prelekcyjną i wystawienniczą. Złożył prezesurę w 1961 r., kiedy to został wciągnięty w krąg działaczy kaszubskich niesłusznie oskarżonych o separatyzm i współpracę z niemieckimi rewanżystami. Władze [[Zrzeszenie Kaszubskie|ZK]] udzieliły mu nagany. Wrócił na czteroletnią kadencję w 1967 r. Wydarzenia te nie osłabiły tempa jego pracy kulturalnej i twórczości artystycznej. Jan Trepczyk tworzył nadal poezje i pieśni, współorganizował [[Wejherowo|wejherowski]] Festiwal Pieśni o Morzu, zakładał chóry i zespoły folklorystyczne, a także starał się o powołanie w [[Wejherowo|Wejherowie]] [[Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie|muzeum kaszubsko-pomorskiego]]. W 1967 r. otrzymał [[Medal Stolema]], a w 1971 Złoty Krzyż Zasługi. Wrócił na stanowisko prezesa oddziału wejherowskiego [[Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie|Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego]] i był nim przez dwie kadencje (1967- 73).
 
=== Apogeum ===
W latach 70. wydano pierwsze po wojnie publikacje książkowe J. Trepczyka: arkusz wierszy ''Moja stegna'' (1970), dwa śpiewniki w opracowaniu lęborskiego muzyka [[Juliusz Mowiński|Juliusza Mowińskiego]] ‘‘Rodnô''Rodnô Zemia’‘Zemia'' (1974) i ''Moja chëcz'' (1978), wiersze dla dzieci ''Ukłôdk dlô dzôtk'' (1975), a przede wszystkim obszerny zbiór poezji ''Odecknienié'' (1977), zawierający ponad 80 wierszy. Wstępem opatrzył go [[Tadeusz Bolduan]], a sylwetkę autora napisał [[Edmund Puzdrowski]]. W 1979 r. został członkiem [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]. W 1980 r. wznowiono ''Ukłôdk dlô dzôtk'' i wydano sławny śpiewnik Trepczykowy ''Lecë choranko'' – ponad 80 pieśni. Utwory Jana Trepczyka trafiły też do kilku antologii, w tym niemieckiej ''Kaschubische Anthologie'' (1973), a sam poeta został uhonorowany w 1979 r. okolicznościową publikacją kaszubską ''Pasja twórczego życia'', wydaną w hołdzie również [[Marian Mokwa|Marianowi Mokwie]] i [[Aleksander Labuda|Aleksandrowi Labudzie]]. Dwa lata później Trepczykowi przyznano [[Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]], a w 1985 r. Medal Zasłużonym Ziemi Wejherowskiej. Pod koniec 1986 r. został honorowym członkiem [[Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie|Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego]].
 
Ostatnie lata życia Jan Trepczyk spędził bardzo pracowicie. Tworzył poezje i pieśni, spisywał swe wspomnienia, publikował, prowadził zespoły śpiewacze i sam występował, najczęściej w małych zespołach z żoną, pasierbicą Zofią i zięciem [[Edmund Kamiński|Edmundem Kamińskim]]. Przygotował wielki słownik polsko-kaszubski i szukał dla niego możliwości publikacji. Doczekać tego jednak nie zdążył. Chorował na raka krtani, musiał posługiwać się wzmacniaczem głosu, pod koniec życia zaatakował go także [[półpasiec]]. Zmarł 3 września 1989 r. w [[Wejherowo|Wejherowie]], gdzie został też pochowany. Spoczywa w grobie z żoną Leokadią, zmarłą prawie 10 lat później, 28 listopada 1998 r.
Linia 29:
Do historii [[Literatura kaszubska|literatury kaszubskiej]] Jan Trepczyk przeszedł jako jeden z najpracowitszych jej twórców, człowiek pełen entuzjazmu, o wielostronnych zainteresowaniach i rozlicznych talentach. W poezji opiewał kaszubskie krajobrazy, historię i przeszłość tej ziemi oraz jej mieszkańców. Tworzył tradycyjne utwory, zwrotkowe i rymowane, które opatrywał pięknymi melodiami, niemającymi do dziś sobie równych pod względem inwencji, pełnymi szczerych emocji, humoru, a czasem też patosu. Spis jego utworów obejmuje 133 znanych pieśni. Zostały one opracowane przez [[Juliusz Mowiński|Juliusza Mowińskiego]] i [[Zbigniew Szablewski|Zbigniewa Szablewskiego]]. Jako pisarz i leksykograf utrwalał bogactwo kaszubskiej mowy, rozwijał ją poprzez stylowe neologizmy i archaizmy; wykonał olbrzymią pracę w tym kierunku, mogącą z dumą stać obok dzieła [[Bernard Sychta|ks. Bernarda Sychty]]. Zostawił bogaty dorobek artystyczny, rozwijany chętnie przez kolejne pokolenia kaszubskich twórców. To Trepczyk rzucił entuzjastyczne hasło „Pòjme w przódk z kaszëbizną”, którego echo do dziś brzmi w sercach działaczy kaszubskich.
 
Pośmiertnie wydano w dwóch tomach wspomniany ''Słownik polsko-kaszubski'' (1994), zawierający ok. 60 tys. haseł i opracowany przez [[Jerzy Treder|prof. Jerzego Tredera]], wznowiono też – w poszerzonej wersji – śpiewnik ''Lecë choranko''. Równolegle ukazała się kaseta magnetofonowa pod tym tytułem zawierająca 27 utworów ze zbioru, a w 2004 r. kilka pieśni Jana Trepczyka znalazło się na płycie kompaktowej ''Mòrze. Kaszubskie pieśni o morzu''. 18 czerwca 2004 r. imię Trepczyka przyjęła szkoła w [[Miszewo (powiat kartuski)|Miszewie]], w której pracował przed wojną przez 7 lat, nosi je też [[Wejherowo|wejherowskie]] Towarzystwo Śpiewacze, kontynuujące tradycję zespołów założonych przez Trepczyka. Zresztą pierwszy swój występ miało ono właśnie w [[Miszewo (powiat kartuski)|Miszewie]], na nadaniu imienia szkole.
 
Jego imię otrzymały krótkie ulice w [[Wejherowo|Wejherowie]], [[Rumia|Rumi]] i [[Bolszewo|Bolszewie]].
W związku z rocznicami w ostatnich latach znów dużo słychać o Janie Trepczyku. Jego imię otrzymały krótkie ulice w [[Wejherowo|Wejherowie]], [[Rumia|Rumi]] i [[Bolszewo|Bolszewie]], postać twórcy przypomniano też w prasie. Na początku 2008 r. jego życiorys trafił do książki ''[[Feliks Marszałkowski]] i inni [[Zrzeszeńcy|Zrzeszińcy]] a rozwój języka oraz literatury kaszubskiej''. Z okazji XX Festiwalu Pieśni o Morzu wydano w [[Wejherowo|Wejherowie]] dwa zeszyty Trepczykowych pieśni w opracowaniach na głos solowy i zespoły śpiewacze. Są to ''Hej mòrze, mòrze'' i ''Marika'', poprzedza je życiorys autora. Równocześnie ukazał się album [[Edmund Kamiński|E. Kamińskiego]] ''Jubileusz Ogólnopolskich Festiwali Pieśni o Morzu w [[Wejherowo|Wejherowie]] (1966-2008)'', a warto wiedzieć, że Jan Trepczyk jest najpopularniejszym kompozytorem spośród wszystkich wykonywanych w historii [[Wejherowo|wejherowskiej]] imprezy. W przygotowaniu znajduje się pierwsza większa biografia twórcy, której autorem jest [[Edmund Kamiński|E. Kamiński]].
 
=== Publikacje ===