Źródło Q: Różnice pomiędzy wersjami

'''Źródło Q''' (od [[Język niemiecki|niemieckiego]] ''Quelle'' -– źródło) – [[Hipoteza|hipotetyczny]] i rekonstruowany przez [[biblistyka|biblistykę]] dokument [[chrześcijaństwo|wczesnochrześcijański]] stanowiący zbiór wypowiedzi (tzw. [[logia|logiów]]) [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]], spisany w [[język grecki|języku greckim]] przed spisaniem [[Ewangelia|Ewangelii]] [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]], być może w [[Galilea|Galilei]] w latach 50. Ze źródła Q korzystali autorzy [[Ewangelia Mateusza|Ewangelii Mateusza]] i [[Ewangelia Łukasza|Łukasza]] pisząc swoje [[Ewangelia|Ewangelie]] i to na ich podstawie uczeni mogą zrekonstruować tekst źródła Q.

Źródło Q -– jeśli w ogóle faktycznie istniało -– nie zachowało się. Odkryta w 1945 roku [[Nadż Hammadi|Nag Hammadi]] koptyjska [[Ewangelia Tomasza]] potwierdziła istnienie gatunku literackiego zbioru logiów, za jaki uważa się źródło Q. Inne nazwy: ''Ewangelia Q'', ''Ewangelia Galilejska''.

Treść hipotetycznego źródła Q współczesna biblistyka rekonstruuje na podstawie analizy ewangelii synoptycznych. Źródło Q mogło liczyć ok. 240 wersetów. Dłuższe i krótsze wypowiedzi Jezusa ułożone były w kolejności zbliżonej do tej, w której pojawiają się w Ewangelii Łukasza.

Istnienie ''Źródła Q'' jest elementem tzw. [[Problem synoptyczny#Teoria dwóch źródeł|hipotezy dwóch źródeł]] dla rozwiązania [[Problem synoptyczny|problemu synoptycznego]], popularnej we współczesnej [[Biblistyka|biblistyce]]. Hipoteza ta tłumaczy fakt, że w Ewangeliach [[Ewangelia Mateusza|Mateusza]] i [[Ewangelia Łukasza|Łukasza]] występuje szereg wypowiedzi Jezusa, których nie ma w [[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]] ani [[Ewangelia Jana|Ewangelii Jana]]. Wspomniane wypowiedzi tworzą około 250 wersów wspólnych dla Ewangelii Łukasza i Mateusza, brzmią identycznie lub bardzo podobnie i najprawdopodobniej pochodzą z jakiegoś wcześniejszego greckojęzycznego dokumentu. Teoria istnienia źródła Q zakłada, że autorzy Ewangelii Mateusza i Łukasza pisząc swoje Ewangelie korzystali z dwóch głównych źródeł -– [[Ewangelia Marka|Ewangelii Marka]] i drugiego -– źródła Q, z którego zaczerpnęli wspomniane 250 wersów obejmujących wypowiedzi (tzw. logia) Jezusa. Ponadto, każdy z nich korzystał jeszcze z indywidualnego źródła, skąd zaczerpnął materiał obecny tylko w jego Ewangelii. Ponieważ hipotezę te sformułowali po raz pierwszy uczeni niemieccy, nazwali owo hipotetyczne źródło po prostu 'Źródłem' – po niemiecku Quelle.

Nie ma żadnych zachowanych zapisów wczesnochrześcijańskich odnoszących się do tego dokumentu, z wyjątkiem dość enigmatycznego stwierdzenia [[Papiasz z Hierapolis|Papiasza]]a z [[II wiek]]u, na temat spisanej przez [[Mateusz Ewangelista|św. Mateusza Apostoła]] listy wypowiedzi Jezusa. Przez pewien czas za fragment źródła Q uznawano apokryficzną [[Ewangelia Tomasza|Ewangelię Tomasza]], która zawiera wypowiedzi przypisywane Jezusowi.

ŹródłoZgodnie z tą teorią źródło Q najprawdopodobniej powstało w okresie misji wśród Żydów w diasporze, zwłaszcza w Syrii. Zdaniem [[John Dominic Crossan|Crossana]] niektóre wypowiedzi Jezusa oraz kilka drobnych źródeł stanowiących Q dla Mateusza, było w obiegu już pomiędzy rokiem 39 a 60 n.e.<ref> [[Carsten Peter Thiede]] & Matthew D'Ancona ''Jezusowy papirus'', Wydawnictwo Amber, 2007, s.181</ref> Ponieważ źródło zawiera pewne szczegóły z życia i działalności [[Jan Chrzciciel|Jana Chrzciciela]], możliwe jest, że do jego powstania przyczynili się uczniowie proroka<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Uglorz|imię=Manfred|autor link=Manfred Uglorz|tytuł=Teologia zwiastowania i czynów Jezusa|wydawca=Chrześcijańska Akademia Teologiczna|miejsce=Warszawa|data=1999|strony=42|isbn=83-909272-3-3}}</ref>.