Iliada: Różnice pomiędzy wersjami

Od XVIII wieku samo istnienie Homera podawano w wątpliwość. Sami starożytni początkowo przypisywali mu autorstwo bardzo wielu innych niż ''Iliada'' i ''Odyseja'' eposów (tzw. eposów cyklicznych, np. ''[[Tebaida|Tebaidy]]''), poematów heroikomicznych (''[[Batrachomyomachia]]'', ''[[Margites]]'') i ''[[Hymny homeryckie|Hymnów homeryckich]]''. O wspólnym autorze ''Iliady'' i ''Odysei'' świadczy przede wszystkim jednolicie wysoki poziom artystyczny utworów (zwłaszcza w porównaniu z zachowanymi tylko we fragmentach, ale powszechnie uważanymi za dalekie od doskonałości ''Odysei'' i ''Iliady'' eposami cyklicznymi), jednolitość językowa i wersyfikacyjna obu dzieł, jednolitość przedstawionej kultury. Różnice treściowe między epopejami świadczące o różności autorów dotyczą przede wszystkim ujęcia znaczenia snów i wróżbiarstwa oraz stosunku do bogów, zwłaszcza Zeusa i Przeznaczenia. Bardzo odmienny jest też nastrój poematów: nie można jednak uważać tego za argument przeciw jedności autorstwa ''Iliady'' i ''Odysei'', różnice te spowodowane są bowiem przede wszystkim odmiennością ich tematyki. W starożytności istniał pogląd, że różnica nastroju poematów pochodzi stąd, że ''Iliadę'' Homer pisałstworzył w młodości, ''Odyseję'' na starość.

Współczesna nauka stoi na stanowisku, że „kwestii homeryckiej” nie da się rozstrzygnąć ostatecznie ze względu na brak wystarczającej ilości źródeł. Jest jednak pewne, że – inaczej niż to głosili badacze XIX-wieczni – oba utwory posiadają wyjątkowo spójną i nawet symetryczną konstrukcję. Uczonych, którzy przypisują obu poematom homeryckim jedność, nazywa się unitarystami; tych, którzy im odmawiają jedności i widzą w nich kompilacje, pluralistami – unitaryści stanowią obecnie znaczną większość. Różnice nastroju między ''Iliadą'' a ''Odyseją'' oraz szeroka zgoda, że ''Iliada'' jest utworem starszym, od czasów [[Pseudo-Longinos]]a dały pole przypuszczeniom, że ''IliadęIliada'' napisałstanowi Homermłodzieńcze wdzieło młodościHomera, zaś ''OdysejęOdyseja '',pochodzi gdyz byłokresu jużjego starystarości''.'' [[Robert Graves]] przypuszczał, że ''Iliadę'' napisał mężczyzna, ''Odyseję'' kobieta. Panuje także zgoda, że jej źródłami muszą być ludowe podania i pieśni, przekazywane przez pieśniarzy ([[aojda|aojdów]]) i recytowane przez [[rapsodowie|rapsodów]]. Mimo że poematy homeryckie są pierwszymi zachowanymi greckimi tekstami literackimi, nie wydaje się, by rzeczywiście były najstarszymi – uczeni są zgodni, że ze względu na ich artystyczną kunsztowność musiały je poprzedzać długie lata rozwoju literatury niepisanej. Także sami Grecy nie widzieli w Homerze pierwszego poety – w mitach przechowały się informacje o poetach wcześniejszych, z których najbardziej znanym jest [[Orfeusz]]. Nie zachowały się natomiast żadne teksty literackie kultury mykeńskiej – tabliczki zapisane po grecku pismem linearnym to niemal wyłącznie rachunki gospodarcze.