Hebrydy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Dexbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Removing Link GA template
WP:SK, drobne techniczne
Linia 9:
| liczba_wysp = około 500
| morze = [[Ocean Atlantycki]]
| wielkość = 7 5557555
| rok = 2001
| populacja = 43,4 tys.
Linia 20:
| stopniS = |minutS = |sekundS =
}}
'''Hebrydy''' ([[Język angielski|ang.]] ''Hebrides'', wym. {{IPA|[ˈhɛbrɨdiːz]}}, lub ''Western Isles''; [[język gaelicki szkocki|gael.]] ''Innse Gall'') – [[archipelag]] ok. 500 wysp na [[Ocean Atlantycki|Oceanie Atlantyckim]], wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży [[Szkocja|Szkocji]]. Hebrydy należą do [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]]. Główna miejscowość wysp to [[Stornoway]]. Wyspy zajmują powierzchnię 7 5557555 km², a zamieszkuje je 43,4 tys. ludzi (2001).
 
== Geografia ==
Hebrydy dzielą się na:
* [[Hebrydy Zewnętrzne]] (m. in. wyspy [[Lewis (Szkocja)|Lewis]] i [[Harris]], [[North Uist]], [[South Uist]] i [[St Kilda (Szkocja)|St Kilda]])
* [[Hebrydy Wewnętrzne]] (m. in. wyspy [[Skye (wyspa)|Skye]], [[Mull]], [[Iona (wyspa)|Iona]], [[Islay]], [[Jura (wyspa)|Jura]]).
 
Te grupy wysp rozdzielone są [[Morze Hebrydzkie|Morzem Hebrydzkim]] i [[kanał morski|kanałem]] [[The Minch]]. Hebrydy stanowią teren górzysty do niemal 1000 m n.p.m. ([[Sgurr Alasdair]] 993 m), znajdują się na nich liczne [[bagno|bagna]] i [[jezioro|jeziora]].
Linia 32:
 
== Historia ==
[[Plik:Callanish standing stones 1.jpg|left|thumb|left|[[Kromlech|kamienny krąg]] z [[Callanish]]]]
Pierwsze ślady ludzkiej bytności na Hebrydach pochodzą z okresu 8500 – 8250 [[Przed naszą erą|p.n.e.]] czyli z ery [[mezolit]]u. Wyspy w I tysiącleciu zasiedlone przez [[Celtowie|Celtów]]. Na wyspie [[Iona (wyspa)|Iona]] od [[563]] r. [[klasztor]], założony przez [[Kolumba opat z Hy|świętego Kolumbę]], stał się ważnym ośrodkiem [[monastycyzm]]u celtyckiego, skąd prowadzono chrystianizację [[Piktowie|Piktów]] i [[Nortumbria|Nortumbrii]]. W [[VIII wiek|VIII]] w. rozpoczęły się najazdy norweskich [[wikingowie|wikingów]]. Od [[IX wiek|IX]] w. wyspy znalazły się pod panowaniem [[Normanowie|Normanów]]. W [[1266]] r. zostały włączone do [[Szkocja|Szkocji]]. W czasach nowożytnych Hebrydy, położone poza obszarem niszczonym przez wojny oraz dzięki pomyślnie rozwijającej się tu uprawie [[ziemniak]]ów, stanowiły region stabilizacji gospodarczej i społecznej. W [[XIX wiek|XIX]] i [[XX wiek|XX]] w. dość znaczna emigracja gospodarcza do [[Australia|Australii]] i [[Kanada|Kanady]].
 
== Wpływ na kulturę ==
Od nazwy wysp wzięła swój tytuł skomponowana w 1829 roku przez [[Felix Mendelssohn-Bartholdy|Feliksa Mendelssohna]] [[uwertura koncertowa]] ''[[Hebrydy (Mendelssohn)|Hebrydy h-moll, op.26]]''. [[Marjory Kennedy-Fraser]] wydała trzy tomy ''Songs of the Hebrides (Pieśni Hebrydów)'' (1909, 1917, 1921), czwarty wolumin - ''From the Hebrides'', kilka lat później. W 1913 roku [[Granville Bantock]] skomponował ''[[Hebridean Symphony ]] '' (którą dedykował Kennedy-Fraser), w 1920 roku balladę orkiestrową ''[[The Sea Reivers]]'' (porzucone scherzo z Hebridean Symphony) oraz ''[[Caristiona, A Hebridean Seascape]]'' (wersja zrewidowana 1943-44) - obydwa utwory opublikowane jako ''Two Hebridean Sea Poems''.<ref>Lewis Foreman tekst w książeczce do nagrania: ''Granville Bantock - Orchestral Music'', Royal Philharmonic Orchestra, Vernon Handley, 6CD, DDD, Hyperion Records, 2007, CDS44281/6</ref>.
 
Akcja eksperymentalnej gry komputerowej ''[[Dear Esther]]'' toczy się na jednej z hebrydzkich wysp.
Linia 42:
== Zobacz też ==
* [[Nowe Hebrydy]]
 
[[Kategoria:Hebrydy| ]]
 
{{Przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* Lewis Foreman tekst w książeczce do nagrania: ''Granville Bantock - Orchestral Music'', Royal Philharmonic Orchestra, Vernon Handley, 6CD, DDD, Hyperion Records, 2007, CDS44281/6.
 
== Linki zewnętrzne ==
 
[[Kategoria:Hebrydy| ]]