Zębacz: Różnice pomiędzy wersjami

'''Zębacz''' (''Didunculus strigirostris'') – gatunek ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Jest średniej wielkości gołębiem, zamieszkującym lasy tropikalne archipelagu [[Samoa]] ([[Oceania]]). Żywi się owocami i nasionami. Na skutek wylesień i cyklonów stał się gatunkiem skrajnie zagrożonym.

 

Gatunek opisał po raz pierwszy [[William Jardine]] w 1845, nadał mu [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazwę]] ''Gnathodon strigirostris'', jednak nazwa rodzaju była już w użyciu dla [[mięczaki|mięczaków]]. Obecnie [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny|IOC]] umieszcza ptaka w [[takson monotypowy|monotypowym]] rodzaju ''Didunculus'' (nie uwzględnia kopalnego przedstawiciela rodzaju). Pokrewieństwo niejasne; prawdopodobnie najbliżej spokrewniony rodzaj to ''[[Gallicolumba]]''{{r|hbwa}}. Na wyspie [['Eua]] ([[Tonga]]) odnaleziono szczątki kopalne ''[[Didunculus placopedetes]]'', drugiego przedstawiciela rodzaju, większego od zębacza{{r|kp}}.

 

Gołąb ten jest gatunkiem [[endemit|endemicznym]] [[Samoa]] – występuje jedynie na wyspach [[Upolu]] i [[Savai'i]] archipelagu Samoa{{r|hbwa}}. Zębacz stanowi narodowy symbol państwa i jest lokalnie zwany jako Manumea.

 

Zębacz zamieszkuje lasy tropikalne na stokach gór (na niskich wysokościach wyginął{{r|birdlife}}), aż do wysokości 1600 m; nie jest spotykany w [[las mglisty|lasach mglistych]]. Nie adaptuje się do obszarów obsadzonych obcymi dla wysp roślinami{{r|hbwa}}.

 

Zębacz jest ptakiem średnich rozmiarów, o przysadzistej posturze i długości ciała 31–38 cm, a masie około 400 g{{r|hbwa}}. W jego upierzeniu dominują ciemne barwy. [[Pióro|Pióra]] pokrywające głowę, szyję i pierś są szaroczarne z metalicznym zielonym połyskiem, spód ciała jest nieco jaśniejszy, natomiast grzbiet i skrzydła są koloru kasztanowego, tylko [[Lotki (ornitologia)|lotki]] pozostają czarne. Jego nogi są stosunkowo długie, silne i masywne, a pokrywająca je skóra czerwona. Zębacz ma bardzo charakterystyczny [[Dziób (zoologia)|dziób]], któremu to właśnie zawdzięcza swoją nazwę. Dziób jest masywny i haczykowaty, koloru pomarańczowego, a żuchwa zaopatrzona w dwa „zęby” zachodzące na górną część dzioba. Obie płci są podobne. Młodociane osobniki mają ciemny dziób{{r|hbwa}}.

 

Żeruje na ziemi i wśród gałęzi drzew, odżywiając się głównie nasionami drzewa ''[[Dysoxylum]]'', to właśnie do rozłupywania ich twardych i włóknistych otoczek wykorzystuje swój niezwykły dziób. Dietę urozmaicają owoce, np. [[sumak]]ów (''Rhus'') i [[muszkatołowiec korzenny|muszkatołowca korzennego]] (''Myristica fragrans''). Zębacz używa nogi do przytrzymywania pożywienia, podczas rozdrabniania go na kawałki – zachowanie to zaobserwowano w niewoli{{r|hbwa}}.

 

Biologia rozrodu dotychczas nie została zbadana. Pojawiały się doniesienia o gniazdach dobrze ukrytych w roślinności, zbudowanych 5–12 m nad ziemią, oraz o zniesieniach liczących dwa [[jajo (biologia)|jaja]]{{r|hbwa}}.

 

Obecnie (2014) przez [[International Union for Conservation of Nature|IUCN]] gatunek klasyfikowany jest jako krytycznie zazgrożony (CR, Critically Endangered). Do roku 2013 uznawany był za zagrożony, zaś do 1996 za narażony. Według szacunków [[BirdLife International]] w ciągu ostatnich lat populacja zębacza przeżyła niezwykle gwałtowny spadek liczebności.