Postępowanie karne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Anulowanie wersji 38331067 autora 83.10.137.214 (dyskusja) w nagłówkach nie stawiamy dwukropków
Wipur (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 7:
== Postępowanie karne w Polsce ==
=== Źródła prawa ===
* [[Kodeks postępowania karnego (1997)|kodeks postępowania karnego]] wraz z przepisami wprowadzającymi;
* [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucja RP]] – zawarte są tu podstawowe zasady procesowe, takie jak: prawo do obrony (art. 42 ust. 2); domniemanie niewinności (art. 42 ust. 3), jawność procesu (art. 45), dwuinstancyjność postępowania sądowego (art. 176 ust. 1);
* [[ratyfikacja|ratyfikowane]] [[umowa międzynarodowa|umowy międzynarodowe]];
* przepisy ustrojowe określające organizację sądów, prokuratury, adwokatury, radców prawnych, organów ścigania;
* przepisy [[kodeks postępowania cywilnego|kodeksu postępowania cywilnego]] w zakresie określonym przez kodeks postępowania karnego (art. 7, 89, 292 § 1 [[kodeksKodeks postępowania karnego (1997)|k.p.k.]]);
* akty wykonawcze ([[rozporządzenie|rozporządzenia]] wydane na podstawie delegacji zamieszczonych w kodeksie postępowania karnego).
 
Ponadto przepisy kodeksu postępowania karnego stosuje się także:
* w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
* w postępowaniu w sprawach o wykroczenia (w postępowaniu tym przepisy kodeksu postępowania karnego stosuje się tylko wtedy, gdy przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie tak stanowią);
* w postępowaniu w sprawach nieletnich;
* w postępowaniu przed Trybunałem Stanu;
* w postępowaniu lustracyjnym;
* w postępowaniu cywilnym, na podstawie art. 163 § 2 k.p.c., w razie zarządzenia przymusowego sprowadzania lub [[tymczasowe aresztowanie|aresztowania]].
 
=== Naczelne zasady w postępowaniu karnym ===
* [[prawda materialna|zasada prawdy materialnej]] (obiektywnej) – zgodnie z nią wszelkie rozstrzygnięcia organów procesowych powinny być oparte na prawdziwych ustaleniach faktycznych;
* zasada swobodnej oceny [[dowód (prawo)|dowodów]];
* zasada obiektywizmu;
* zasada bezpośredniości;
* zasada [[skarga|skargowości]] – postępowanie wszczynane jest na żądanie uprawnionego oskarżyciela;
* zasada [[kontradyktoryjność|kontradyktoryjności]];
* zasada legalizmu;
* zasada [[domniemanie niewinności|domniemania niewinności]] – oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem;
* zasada jawności – sentencja wyroku, oraz, co do zasady, rozprawa, są jawne;
* zasada ''[[domniemanie niewinności|in dubio pro reo]]'' – wszelkie niedające się usunąć wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego;
* zasada prawa do obrony.
 
=== Podział postępowania karnego ===
Wyróżnia się postępowanie karne zwyczajne oraz szczególne, a wśród nich:
* postępowanie uproszczone (art. 468–484 k.p.k.),
* postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego (art. 485–499 k.p.k.),
* postępowanie nakazowe (art. 500–507 k.p.k.),
* postępowanie przyspieszone (tzw. sądy 24-godzinne).
 
Oprócz postępowania głównego można wyróżnić takie postępowania jak:
* postępowanie zabezpieczające (np. zabezpieczenie majątkowe);
* postępowanie w przedmiocie odtworzenia akt w razie ich zniszczenia lub zagubienia;
* postępowanie ekstradycyjne o wydanie sprawcy przestępstwa przebywającego za granicą;
* postępowanie o odszkodowanie za niesłuszne skazanie i oczywiście niesłuszne [[tymczasowe aresztowanie]];
* postępowanie w kwestii odpowiedzialności cywilnej w postaci procesu adhezyjnego ([[powództwo cywilne]]) lub zasądzenie odszkodowania z urzędu;
* postępowanie incydentalne (tzw. wpadkowe), które powstają w ramach procesu zasadniczego, a których przedmiotem są sprawy uboczne (nie dotyczące istoty sprawy).
 
=== Funkcje norm procedury karnej ===
W literaturze<ref>S. Waltoś, ''Proces karny'', s. 17–18.</ref> wyróżnia się cztery funkcje norm procedury karnej:
* prakseologiczną (instrumentalną);
* gwarancyjną (celem jest ochrona podstawowych wartości nadrzędnych oraz praw jednostki w procesie);
* regulacyjną (porządkującą);
* materialnoprawną (wywiera wpływ na stosowanie prawa karnego materialnego, np.na przykład przez przepisy o odmowie zeznań).
 
=== Cele procesu karnego ===
Celami procesu karnego są:
* osiągnięcie stanu sprawiedliwości prawnomaterialnej (cel ten sprowadza się do [[Subsumpcja (prawo)|subsumpcji czynu]]);
* osiągnięciu stanu sprawiedliwości proceduralnej.
 
Linia 72:
 
== Zobacz też ==
* [[postępowanie cywilne w Polsce|postępowanie cywilne]]
* [[postępowanie administracyjne]]
* [[postępowanie egzekucyjne]]
* [[postępowanie sądowoadministracyjneadministracyjnosądowe]]
 
{{Przypisy}}