14 Pułk Kirasjerów: Różnice pomiędzy wersjami

Był to jedyny polski pułk kirasjerski i zarazem ostatni oddział polskiej jazdy używającej [[uzbrojenie ochronne|uzbrojenia ochronnego]] – [[kirys]]ów.

 

Jedyny w dziejach Polski [[pułk]] jazdy [[Kirasjerzy|kirasjerskiej]] powstał w dobrach [[pułkownik]]a [[Stanisław Małachowski|Stanisława Małachowskiego]] w [[Końskie|Końskich]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Gembarzewski | imię=Bronisław | tytuł= Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807-1814 | strony=152}}</ref>. i za początek formowania przyjęto datę 1 września 1809. Pułk nosił pierwotnie ''1 Pułk Broni Kirasjerów''. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem fundator został jego dowódcą (1 września 1809), a drugim był płk Kazimierz Dziekoński (od 18 stycznia 1813)<ref>Bronisław Gembarzewski: ''Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych...'' str. 62</ref>. W skład pułku włączono również oddział [[gidowie|gidów]] utworzony w Galicji jako [[szwadron]] przyboczny Naczelnego Wodza.

 

12 maja 1812 pułk wyruszył na wojnę z Rosją.

 

Ubiór dla kirasjerów ustalony został w przepisach dotyczących ubioru dla jazdy z 3 września 1810.

 

* płaszcz obszerny z białego sukna z peleryną ozdobiony pąsową wypustką

 

Uzbrojeniem kirasjerów były [[Pałasz (broń)|pałasze]] francuskie jednosieczne.

Rękojeść o czteroprętowym kabłąku oprawiona była w [[mosiądz]]. Pochwa żelazna, polerowana lub obciągnięta czarną skórą z okuciami mosiężnymi.

Każdy kirasjer miał też parę [[pistolet skałkowy|pistoletów skałkowych]] "w stal oprawnych" w olstrach przy [[siodło|siodle]], do nich czarną skórzaną ładownicę na białym skórzanym pasie nakładanym na kolet pod kirysem.

 

W czasie wyprawy na Rosję w 1812 14 pułk kirasjerów, dowodzony przez płk. Stanisława Małachowskiego, wchodził w skład 7 Dywizji Ciężkiej Jazdy gen. Jana Lorge’a, podporządkowanej dowódcy IV Korpusu Rezerwowego Kawalerii gen. [[Marie Victor Nicolas de Fay de La Tour Maubourg|Marie Victora Nicolasa de Fay de La Tour Maubourga]].

 

W sławnej [[szarża|szarży]] na tak zwaną Wielką Redutę wraz z pułkiem kirasjerów saskich, pułk nacierał na czworobok piechoty. Wziął do niewoli 300 jeńców i zdobył armatę.

 

[[Plik:Julian Falat Übergang der Französischen Armee über die Bresina.JPG|thumb|200px|Wielki odwrót]]

W czasie tragicznego odwrotu spod Moskwy kilkudziesięciu ocalałych kirasjerów<ref group="uwaga">Podawana jest zwykle liczba 40 żołnierzy.</ref> eskortowało uratowane 24 armaty wojsk polskich.

Wraz z [[4 Pułk Strzelców Konnych Księstwa Warszawskiego|4 pułkiem strzelców konnych]] i [[15 Pułk Ułanów Księstwa Warszawskiego|15 pułkiem ułanów]] tworzył brygadę lewą generała [[Józef Benedykt Łączyński|Benedykta Łączyńskiego]].

 

Po ataku wojsk rosyjskich na siły polskie stacjonujące w departamencie kaliskim część pułku została odcięta i zmuszona do marszu na Śląsk i dalej do Saksonii. Żołnierze ci weszli później w skład kawalerii dywizji generała Jana Henryka Dąbrowskiego.

W czasie wymarszu wojsk księcia Józefa Poniatowskiego z Krakowa do Saksonii pozostała część pułku włączona została do trzeciej kolumny.