Stary Targ: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
BlackBot (dyskusja | edycje)
m →‎Bibliografia: popr. kat.
Linia 30:
[[Podział administracyjny Polski 1975-1998|W latach 1975–1998]] miejscowość należała administracyjnie do [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]].
 
W miejscowości znajdują się m.in.: kościół [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] św. św. Apostołów [[Szymon Apostoł|Szymona]] i [[Juda Tadeusz Apostoł|Judy Tadeusza]] (główny kościół [[Parafia św. Szymona i św. Judy Tadeusza w Starym Targu|parafii]], obejmującej również kościoły w [[Nowy Targ (województwo pomorskie)|Nowym Targu]] i [[Tropy Sztumskie|Tropach Sztumskich]]), a także Zespół Szkół Publicznych ([[Szkoła Podstawowa im. Franciszka Jujki w Starym Targu|szkoła podstawowa]] oraz gimnazjum; obydwie placówki noszą imię [[Franciszek Jujka|Franciszka Jujki]]), Gminny Ośrodek Kultury (w skład jego budynku wchodzą m.in. biblioteka publiczna oraz apteka), [[Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej|Zakład Opieki Zdrowotnej]], placówka [[Ochotnicza Strażstraż Pożarnapożarna|Ochotniczej Straży Pożarnej]], cmentarz, urząd pocztowy, bank, stadion oraz kilka sklepów. Przez Stary Targ przepływa [[Młynówka Malborska]] (Kanał Juranda).
 
== Nazwa ==
Najstarszą znaną nazwą miejscowości jest Aldemork. W 1410 r. po raz pierwszy użyta została polska nazwa Stary Targ (została wymieniona w kronice [[Jan Długosz|Jana Długosza]]).
 
12 listopada 1946 r. nadano miejscowości polską nazwę Stary Targ<ref name="MP" />.
 
== Historia ==
W 1323 r. miejscowość została nazwana Aldemork, gdyż była prawdopodobnie osadą [[targ]]ową. Obszar ten zasiedlali wówczas zachodniobałtyjscy [[Prusowie]]. Pruski [[biskup]] misyjny Chrystian założył tu w latach 1215–1216 [[Parafia|parafię]]. Prawdopodobnie w XIII w.wieku osada została zniszczona, a następnie w latach 1271–1276 ponownie zasiedlona na [[Prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Znalazła się wówczas w [[Komturia|komturii]] [[dzierzgoń]]skiej (w granicach państwa [[Zakon krzyżacki|krzyżackiego]]).
 
W 1325 r. został zbudowany [[gotyk|gotycki]] kościół parafialny św. św. Apostołów [[Szymon Apostoł|Szymona]] i [[Juda Tadeusz Apostoł|Judy Tadeusza]].
 
[[Plik:Stary Targ kosciol tyl.jpg|left|thumb|260px|Starotarski kościół św. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza]]
26 września 1629 r. w Starym Targu królowie Polski [[Zygmunt III Waza]] oraz [[Szwecja|Szwecji]] [[Gustaw II Adolf]] podpisali [[rozejm w Altmarku]] (używano wówczas niemieckiej nazwy Altmark), kończący wojnę pomiędzy tymi krajami. W latach 1655–1660 podczas [[II wojna północna|II wojny północnej]] żołnierze króla szwedzkiego [[Karol X Gustaw|Karola X Gustawa]] ograbili i zniszczyli miejscowość oraz kościół, który wkrótce odbudowano. Od 1772 r. Stary Targ znajdował się w ramach [[Królestwo Prus|Królestwa Pruskiego]].
 
W 1807 r. w wyniku wielkiego pożaru miejscowości, została zniszczona górna, drewniana część kościoła. W 1821 r. została ona naprawiona, a w 1869 r. wzniesiona nowa – drewniana. Od 1887 r. w miejscowości istniała poczta ze stacją telefoniczną, bank i dwuklasowa [[szkoła katolicka]], a główna ulica była [[bruk]]owana. 11 maja 1905 r. rozpoczęto budowę nowego, obecnego kościoła. 6 sierpnia 1906 r. odbyła się jego [[Poświęcenie kościoła|konsekracja]]. Na początku XX w.wieku miejscowość zamieszkiwali głównie katolicy narodowości polskiej. W [[Plebiscyt na Warmii i Mazurach|plebiscycie]] w lipcu 1920 r. większość mieszkańców głosowała za przynależnością do Polski (jednak w gminie było inaczej, toteż miejscowość pozostała w granicach [[Niemcy|Niemiec]]). W latach 1929–1930 zbudowano w Starym Targu kościół [[Ewangelicy|ewangelicki]], który istniał do 1945 roku. W 1929 r. otwarto w miejscowości [[Szkoła Podstawowa im. Franciszka Jujki w Starym Targu|polską szkołę]], której pierwszym kierownikiem był Antoni Sarnowski, a jego następcą [[Franciszek Jujka]] (aktualnie patron Zespołu Szkół, ojciec urodzonego w Starym Targu dziennikarza i satyryka [[Zbigniew Jujka|Zbigniewa Jujki]]). W [[DwudziestolecieHistoria międzywojennePolski w Polsce(1918–1939)|okresie międzywojennym]] istniały w Starym Targu 2 szkoły, a także 3 [[cmentarz]]e: katolicki, ewangelicki i [[Cmentarz żydowski w Starym Targu|żydowski]]. W miejscowości znajdowało się też m.in. kilka sklepów kolonialnych, 2 zajazdy, stacja benzynowa, dom kultury, dom opieki społecznej, 2 młyny, wiatrak i młyn o napędzie elektrycznym, 3 kuźnie, 2 piekarnie i 2 domy podcieniowe.
 
[[Plik:Gmina ST.jpg|thumb|280px|Budynek Urzędu Gminy w Starym Targu]]
Od 1945 r. miejscowość znajduje się w Polsce. Początkowo wraz z całym powiatem sztumskim wchodziła w skład warmińsko-mazurskiego okręgu administracyjnego, a od 7 lipca 1945 r. w skład [[Województwo gdańskie (1945-1975)|województwa gdańskiego]]. Uchwałą z 4 grudnia 1972 r. powołana została [[Stary Targ (gmina)|gmina Stary Targ]], która po reformie administracyjnej w 1975 r. znalazła się w granicach [[Województwo elbląskie|województwa elbląskiego]], a od 1999 r. wchodzi w skład [[Województwo pomorskie|województwa pomorskiego]]. Od 2002 r. gmina należy do [[Powiat sztumski|powiatu sztumskiego]] (po wydzieleniu go z [[Powiat malborski|powiatu malborskiego]], istniejącego od 1999 roku).
 
== Sport ==
[[Plik:StadionST.jpg|thumb|220px|Stadion w Starym Targu]]
W miejscowości działa klub piłkarski GKS Powiśle Stary Targ, występujący w IV grupie gdańskiej [[Klasa A w piłce nożnej|A-klasy]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://gkspowisle.futbolowo.pl/ | tytuł = GKSNieoficjalna Powiślestrona Powiśla Stary Targ - Strona nieoficjalna | autor = seb116 | język = pl}}</ref>. Jego prezesem jest Zdzisław Barański. W ramach obiektu sportowego, oprócz płyty głównej stadionu, znajduje się również [[bieżnia]], a także – od 2009 roku – boisko wybudowane w ramach programu [[Orlik 2012]].
 
{{Przypisy}}