Wikipedia

Prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne techniczne
Linia 2:
|administratura = Prowincja Wniebowzięcia NMP<br />Zakonu Braci Mniejszych<br />w Katowicach
|typ administratury = Prowincja
|nazwa miejscowa =
|kod języka =
|grafika = Herb franciszkanow.png
|podpis grafiki =
|państwo = POL
|miejscowość = 40-760 Katowice
|adres = [[Ulica Panewnicka w Katowicach|ul. Panewnicka]] 76
|data powołania = {{Dts|12|5|1855}}
|data zamknięcia =
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]]
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]]
|nadrzędna administratura typ =
|nadrzędna administratura nazwa =
|obiekt sakralny typ =
|obiekt sakralny nazwa =
|administrator = [[Antonin Brząkalik|o. Antonin Brząkalik OFM]]
|administrator pomocniczy =
|administrator senior =
|rok danych statystycznych =
|liczba wiernych =
|procent wiernych =
|liczba kapłanów =
|liczba kapłanów diecezjalnych =
|liczba kapłanów zakonnych =
|liczba osób zakonnych = 320
|liczba diecezji =
|liczba dekanatów =
|liczba parafii =
|liczba klasztorów =38
|powierzchnia =
|kod mapy = Katowice
|stopniN = 50 |minutN = 13 |sekundN = 36.64
|stopniE = 18 |minutE = 57 |sekundE = 48.31
|opis miejsca = Kuria Prowincjalna<br />Franciszkanów
|commons =
|www = http://www.panewniki.franciszkanie.pl/
}}
 
'''Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach''' − jedna z pięciu aktualnie istniejących prowincji [[Zakon Braci Mniejszych|Zakonu Braci Mniejszych]] − franciszkanów − w Polsce.
 
Linia 45 ⟶ 44:
 
== Powstanie ==
Prowincja, pod początkową nazwą [[Franciszkanie reformaci|Niepokalanego Poczęcia NMP w Prusach i w Wielkim Księstwie Poznańskim]], została erygowana 12 maja 1855 r. dekretem ''In regimine universi Ordinis'' generała Zakonu o. [[Venanzio Metildi de Celano|Wenantego z Celano]]. Prowincję tworzyli bracia wywodzący się ze skasowanych wcześniej reformackich prowincji w Wielkopolsce i w Prusach. Licząca w momencie powstania 33 zakonników prowincja skupiała się początkowo w czterech klasztorach: [[Klasztor franciszkanów w Łąkach Bratiańskich|Łąki Bratiańskie]] i [[Klasztor Franciszkanów w Wejherowie|Wejherowo]] w diecezji chełmińskiej oraz [[Klasztor Franciszkanów w Miejskiej Górce|Miejska Górka]] i [[Kościół Bożego Ciała w Poznaniu|Poznań-Boże Ciało]] w archidiecezji poznańskiej. Niebawem przyjęto następne klasztory w diecezji chełmińskiej: [[Klasztor benedyktynek w Bysławku#Konwent franciszkanów (1857-1875)|Bysławek]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.lubiewo.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=430&Itemid=314| tytuł = Historia Klasztoru w Bysławku| data dostępu = 2011-10-05| autor = | opublikowany = www.lubiewo.pl| praca = | data = 2006-12-18| język = }}</ref> i [[Klasztor w Zamartem|Zamarte]] oraz w archidiecezji poznańskiej: [[Klasztor Franciszkanów w Osiecznej|Osieczna]] i [[Klasztor Franciszkanów we Wronkach|Wronki]]. Siedziba prowincjała mieściła się początkowo w Miejskiej Górce a następnie w Łąkach Bratiańskich. Nowicjat zaś umieszczono w Wejherowie. Prowincja od początku posiadała też własne studium seminaryjne: kurs filozoficzny w Miejskiej Górce i teologiczny w Łąkach Bratiańskich<ref name="KrzemKub" />.
 
== Historia ==
[[Plik:Panewniki Hedwig.jpg|thumb|200px|Siedziba prowincjała w Katowicach Panewnikach]]
Pomyślny rozwój prowincji (w 1873 r. liczyła już 112 zakonników) został przerwany pruską ustawą z 31 maja 1875 r. o zniesieniu zakonów. Większość klasztorów prowincja utraciła a wielu braci udało się wówczas do Stanów Zjednoczonych, gdzie później dali początek [[Prowincja franciszkanów w Pułaski|nowej prowincji]] a także do [[Francja|Francji]], do [[Konstantynopol]]a i do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]]. Ówczesny prowincjał, o. [[Rogeriusz Binkowski]] nadal pełnił swój urząd przenosząc się z czasem do Nowego Miasta Lubawskiego, skąd kierował rozproszoną prowincją. W 1890 r. zastąpił go o. [[Anastazy Szpręga]] w randze komisarza prowincjalnego, rezydujący w Miejskiej Górce i w [[Klasztor Franciszkanów w Osiecznej|Osiecznej]]. Po jego śmierci w 1911 r. urząd ten przez dwa lata nie był obsadzony a następnie z polecenia władz generalnych do 1923 r. funkcję tę pełnili prowincjałowie galicyjscy<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Franciszkańska Prowincja Maryi Panny Wniebowziętej w Polsce (zarys dziejów od 1918 roku)|czasopismo = Kalendarz Franciszkański 1984|wolumin = |wydanie = |strony = 43-44|data = 1983|wydawca = Apostolat "Zwycięstwo Niepokalanej"|miejsce = Katowice-Panewniki|issn = |doi =}}</ref>. W między czasie, w 1897 r. [[Unia Leoniańska]] zniosła oddzielne frakcje istniejące wewnątrz zakonu ([[Franciszkanie reformaci|reformaci]], [[alkantarzyści]], [[rekolekci]]). Zaniechano również wielowiekowego podziału zakonu na [[Familia Cismontańska|familię cismontanską]], do której przynależała prowincja i [[Familia Ultramontańska|ultramontańską]]<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Szteinke OFM|imię = Anzelm|autor link = Anzelm Szteinke|tytuł =Reformackie korzenie Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce |czasopismo =[[Szkoła Seraficka]] |wolumin = 1|wydanie = |strony = 9-52|data = 2008|wydawca = Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce|miejsce = Katowice|miejsce = |issn = 1898-7842|doi = }}</ref>.
 
[[Plik:KlimzowiecKlasztor.JPG|thumb|right|200px|Klasztor w Chorzowie Klimzowcu z 1990]]
Po zakończeniu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w dawnych klasztorach prowincji, które znalazły się w odrodzonym państwie polskim żyło jeszcze sześciu braci. Jednocześnie w wyniku plebiscytu na terenie Polski znalazł się także [[Klasztor Franciszkanów w Panewnikach|klasztor w Panewnikach]], należący do wrocławskiej prowincji św. Jadwigi<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Janicki| imię = Syrach Bogdan| autor link = Syrach Janicki| tytuł = Czytanki majowe na jubileusz 100-lecia konsekracji bazyliki w Panewnikach| wydawca = Klasztor Franciszkanów w Panewnikach| miejsce = Jaworzynka-Panewniki| rok = 2008| strony = 13-24| isbn =}}</ref>. Władze tejże prowincji powiększając w międzyczasie swój stan posiadania na terenie Polski o klasztory w [[Klasztor Franciszkanów w Wieluniu|Wieluniu]], [[Parafia św. Józefa Robotnika w Rybniku|Rybniku]] i [[Klasztor Franciszkanów w Choczu|Choczu]], utworzyły z nich odrębny komisariat. Komisariat ten niebawem podjął starania o włączenie w swoje struktury braci i klasztorów prawie wymarłej prowincji Niepokalanego poczęcia NMP. Władze generalne zdecydowały jednak, że odwrotnie komisariat panewnicki zostanie włączony do dawnej prowincji gdyż ta prawnie nadal istniała. Dokonał tego 17 marca 1923 r. generał zakonu [[Bernardyn Klumper]], dekretem ''Antiqua Ordinis Provincia''. Prowincja powiększyła się tym samym o 58 zakonników a jej główną siedzibą od tej pory stał się klasztor w Panewnikach. Później, z uwagi na podobną nazwę innej prowincji na terenie Polski, zmieniono nazwę na ''Prowincja Wniebowzięcia NMP w Polsce''.
 
Okres międzywojenny był czasem dynamicznego rozwoju odrodzonej prowincji. Przyjmowano kolejne placówki ([[Klasztor Franciszkanów we Wronkach|Wronki]], [[Klasztor Franciszkanów w Kobylinie|Kobylin]], [[Kalwaria Pakoska|Pakość Kalwaria]], [[Klasztor franciszkanów w Jarocinie|Jarocin]], [[Parafia św. Franciszka z Asyżu w Chorzowie Klimzowcu|Chorzów]]) oraz otwarto niższe i wyższe seminarium duchowne. Prowincja rozwinęła także na szeroką skalę działalność wydawniczą. W przededniu wybuchu II wojny światowej prowincja liczyła już 214 braci<ref name="tomofmss">{{cytuj pismo |nazwisko = Tomczak OFM|imię = Salezy|autor link = Salezy Tomczak|tytuł = Zarys dziejów Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce (1923-1991)|czasopismo = [[Szkoła Seraficka]]|wolumin = 1|wydanie = |strony = 129|data =2008 |wydawca = Prowincja Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach|miejsce = Katowice|issn = 1898-7842|doi = }}</ref>.
 
Okres wojny i okupacji przerwał pomyślny rozwój prowincji, a wielu braci zostało zmuszonych do opuszczenia klasztorów. Spośród nich, wielu się ukrywało lub przebywało w klasztorach innych prowincji, niektórzy pracowali w duszpasterstwie diecezjalnym a 9 kapłanów podjęło się posługi kapelanów wojskowych na różnych frontach. Kilku spośród nich zostało odznaczonych orderem Virtuti Militari. Niektórzy ponieśli śmierć męczeńską, w tym sługa Boży o. [[Euzebiusz Huchracki]], którego proces beatyfikacyjny jest w toku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Janicki| imię = Syrach Bogdan| autor link = Syrach Janicki| tytuł = Jubileusz 100-lecia konsekracji bazyliki w Panewnikach| wydawca = Klasztor Franciszkanów w Panewnikach| miejsce = Jaworzynka-Panewniki| rok = 2008| strony = 29-32| isbn =}}</ref>. Do bardziej znanych męczenników II wojny światowej należą ponadto: [[Fabian Waculik]], [[Pacyfik Szmuk]], [[Fortunat Hupa]] i inni. W sumie ofiarami wojny stało się 16 braci, 17 zostało wtrąconych do hitlerowskich obozów koncentracyjnych a 12 było więzionych w obozach jenieckich. W [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941-1942)|Armii Andersa]] służył jako kapelan [[Marcin Szawerna|o. Rudolf Marcin Szawerna]], po wojnie w stopniu [[major]]a<ref>{{cytuj książkę |autor r = Hugolin Pieprzyk OFM | rozdział = Marcin Rudolf Szawerna | autor = Mieczysław Pater (pod red.)| tytuł = Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku| wydawca = Księgarnia św. Jacka| miejsce = Katowice| rok = 1996| strony = 413-414| isbn = 83-7030177-0}}</ref>.
[[Plik:Wojciech zewn.jpg|thumb|right|200px|[[Kościół św. Wojciecha w Bytomiu|Kościół franciszkanów]] w Bytomiu (XV w.)]]
 
Powojenne lata przyniosły prowincji okres wielu represji. Władze państwowe zajęły liczne pomieszczenia klasztorne a w niektórych przypadkach jak w Jarocinie, całe klasztory, przeznaczając je na cele użyteczności publicznej. W Kobylinie umieszczono jeden z [[Komunistyczne obozy pracy sióstr zakonnych w Polsce|obozów pracy dla sióstr zakonnych]], przesiedlonych ze śląska w ramach [[Akcja "X-2"|akcji "X-2"]]. Nakazano zlikwidowanie Niższego Seminarium Duchownego czyli tzw. [[Kolegium Serafickie prowincji Wniebowzięcia NMP|Kolegium Serafickiego]]. W okresie stalinowskim niektórzy bracia stali się ofiarami szykan i więzienia. Najbardziej znani z nich to: [[Kapistran Holte]], [[Jacek Hoszycki]], [[Bernardyn Grzyśka|Bernardyn Grzyska]], [[Walenty Szczypa]] i [[Ludwik Nowicki]].
[[Plik:PL Opole Franciszkanie.jpg|thumb|right|200px|Klasztor w Opolu z XIV wieku]]
Mimo niesprzyjającej sytuacji, okres powojeny był czasem dalszego dynamicznego wzrostu i rozwoju. Otwierano nowe placówki ([[Klasztor Franciszkanów w Opolu|Opole]], [[Klasztor Franciszkanów w Wejherowie|Wejherowo]], [[Klasztor Franciszkanów we Wschowie|Wschowa]], [[Kościół Bożego Ciała w Poznaniu|Poznań]], [[Klasztor Franciszkanów w Bytomiu|Bytom]], [[Klasztor Franciszkanów w Helu|Hel]], [[Parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Zabrzu|Zabrze]], [[Klasztor franciszkanów w Pakości|Pakość-miasto]], [[Klasztor Franciszkanów w Woźnikach|Woźniki]], [[Kościół i klasztor poreformacki w Toruniu na Podgórzu|Toruń-Podgórz]]) i przyjmowano wielu kandydatów. Prowincja podjęła się dzieł misyjnych w [[Kongo]], [[Republika Środkowoafrykańska|Republice Środkowoafrykańskiej]], [[Boliwia|Boliwii]], [[Kustodia Ziemi Świętej|Kustodii Ziemi Świętej]] i innych. Rozwinęła ponadto na szeroką skalę działalność w krajach europejskich jak: [[Niemcy]], [[Austria]], [[Włochy]], Rosja, [[Ukraina]], [[Białoruś]], [[Estonia]] i [[Czechy]]. Duża ilość braci oraz rozległość terytorialna pozwoliła na wyodrębnienie się z prowincji w 1991 r. nowej [[Prowincja św. Franciszka z Asyżu Zakonu Braci Mniejszych w Poznaniu|prowincji zakonnej św. Franciszka]] z siedzibą w Poznaniu.
 
Członkami prowincji byli lub są m.in.: malarz [[Rafał Credo]], kompozytor [[Ansgary Malina]], kaznodzieje: [[Sylwester Swaczyna]], [[Bazyli Machalica]] i Bazyli Gabriel (500 serii rekolekcji i [[Misje święte|misji świętych]] w ciągu 23 lat kapłaństwa, między 1905 a 1936)<ref name="tomofmss" />, [[Tarsycjusz Waszecki]], teologowie: [[Euzebiusz Wieczorek]], [[Anzelm Czyż]], [[Wenanty Zubert]], [[Antoni Jozafat Nowak]], [[Sebastian Jasiński]], [[Ireneusz Sławomir Ledwoń|Sławomir Ledwoń]], filozofowie: Nazariusz Szojda, Marcin Olejnik, August Smyczek<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.panewniki.pl/wykladowcy,s.html| tytuł =Wykładowcy | data dostępu = 2013-01-29 | opublikowany =www.panewniki.pl }}</ref>, działacze społeczni i patriotyczni: [[Karol Bik-Dzieszowski]], [[Wawrzyniec Lewalski]], [[Ignacy Sosnowski-Kiefer]], [[Romuald Byzewski]], [[Rafał Grzondziel]] oraz historyk [[Edward Frankiewicz]].
 
== Stan obecny ==
Linia 110 ⟶ 109:
# [[Klasztor franciszkanów w Jaworzynce|Jaworzynka]] (romitorium) [http://www.panewniki.franciszkanie.pl/new/index.php/romitorium-mainmenu-37]
# [[Klasztor Franciszkanów w Kobylinie|Kobylin]] [http://www.kobylin.franciszkanie.pl/]
# [[Kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu w Koszarawie Bystrej|Koszarawa Bystra]] [http://www.koszarawa.franciszkanie.pl/]
# [[Klasztor Franciszkanów w Miejskiej Górce|Miejska Górka]]
# [[Klasztor Franciszkanów w Opolu|Opole]] [http://www.opole.franciszkanie.pl/]
Linia 145 ⟶ 144:
[[Użhorod|Użgorod]]
 
{{przypisyPrzypisy|2}}
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko=Dłubis OFM|imię=Hieronim|nazwisko2=Tomczak OFM|imię2=Salezy|autor link2=Salezy Tomczak|tytuł= Schematyzm Prowincji Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Polsce|wydawca= Kuria Prowincjalna Franciszkanów w Katowicach|miejsce= Katowice|rok= 1989|strony=50-51}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko=Krzemień OFM|imię=Bonawentura |autor link= |nazwisko2=Kubica OFM|imię2=Norbert |autor link2=|tytuł=Katalog Prowincji Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce |wydawca=Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych (Franciszkanów) w Katowicach Panewnikach|miejsce=Katowice |rok=2006|id= |isbn=83-901128-9-2}}
 
== Linki zewnętrzne ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Prowincja_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_Zakonu_Braci_Mniejszych_w_Katowicach”