Rodezja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
bez interwiki - jest w wikidata, WP:SK |
|||
Linia 24:
|n5_flaga =
|flaga_obraz = Flag of Rhodesia.svg
|godło_obraz =
|nazwa_dopełniacz = Rodezji
|dewiza = Sit Nomine Digna
Linia 80:
|uwagi =
}}
'''Rodezja''' – nazwa terytorium utworzonego w latach 1890-95 przez [[Brytyjska Kompania Południowoafrykańska|Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską]] (BSAC) kierowaną przez [[Cecil Rhodes|Cecila Rhodesa]]. To na jego cześć nadano nowemu terytorium nazwę ''Rodezja''. W 1911 podzielono je na [[Rodezja Północna|Rodezję Północną]] i [[Rodezja Południowa|Południową]], które w latach 20. XX wieku zostały wykupione przez rząd brytyjski i otrzymały status [[kolonia (geografia polityczna)|kolonii]] [[Wielka Brytania|brytyjskich]]. W 1953 rząd brytyjski z samorządnej kolonii Rodezji Południowej i dwóch protektoratów brytyjskich Rodezji Północnej i Niasy utworzył [[Federacja Rodezji i Niasy|Federację Rodezji i Niasy]]. W 1963 wobec konfliktów targających poszczególnymi częściami składowymi i pod wpływem postępującej w Afryce dekolonizacji Federacja została rozwiązana. W 1964 Rodezja Północna uzyskała niepodległość jako [[Zambia]] natomiast Niasa jako [[Malawi]]. W obydwu krajach władzę objęli czarni politycy.
▲'''Rodezja''' – nazwa terytorium utworzonego w latach 1890-95 przez [[Brytyjska Kompania Południowoafrykańska|Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską]] (BSAC) kierowaną przez [[Cecil Rhodes|Cecila Rhodesa]]. To na jego cześć nadano nowemu terytorium nazwę ''Rodezja''. W 1911 podzielono je na [[Rodezja Północna|Rodezję Północną]] i [[Rodezja Południowa|Południową]], które w latach 20. XX wieku zostały wykupione przez rząd brytyjski i otrzymały status [[kolonia (geografia polityczna)|kolonii]] [[Wielka Brytania|brytyjskich]]. W 1953 rząd brytyjski z samorządnej kolonii Rodezji Południowej i dwóch protektoratów brytyjskich Rodezji Północnej i Niasy utworzył [[Federacja Rodezji i Niasy|Federację Rodezji i Niasy]]. W 1963 wobec konfliktów targających poszczególnymi częściami składowymi i pod wpływem postępującej w Afryce dekolonizacji Federacja została rozwiązana. W 1964 Rodezja Północna uzyskała niepodległość jako [[Zambia]] natomiast Niasa jako [[Malawi]]. W obydwu krajach władzę objęli czarni politycy.
== Historia ==
Na początku lat 60. w Rodezji Południowej mieszkało 270 tysięcy białych i ponad 4 miliony czarnych. Istniejące partie i organizacje walczące o równe prawa czarnej ludności były systematycznie delegalizowane, ich liderzy i członkowie aresztowani i prześladowani.
=== Opozycja wobec rządu białych ===
W 1964 nowy rząd kolonii utworzyła rasistowska partia [[Front Rodezyjski]] kierowana przez [[Ian Smith|Iana Douglasa Smitha]]. Przeciwko reżimowi białej mniejszości opowiedziała się m.in. rodezyjska frakcja [[Afrykański Kongres Narodowy|Afrykańskiego Kongresu Narodowego]]. W 1959 roku organizacja ta została w tym kraju zdelegalizowana. W 1960 roku powstał nowy ruch opozycyjny
W dniu 11 XI 1965 rząd Smitha przeciwstawiając się planom rządu brytyjskiego przekazania władzy czarnej większości ogłosił jednostronnie niepodległość Rodezji. Społeczność międzynarodowa nie uznała tego faktu i prawie wszystkie kraje dalej traktowały Rodezję jako kolonię brytyjską. Londyn od samego początku rozpoczął długotrwałe próby rozwiązania konfliktu rodezyjskiego poprzez nakłonienie miejscowego rządu do równouprawnienia czarnej ludności. [[ONZ]] uznając ogłoszenie niepodległości za nielegalne wezwała do bojkotu tego kraju. W 1970 Rodezja została proklamowana Republiką.
=== Wojna partyzancka ===
W latach siedemdziesiątych przybrała na sile walka dwóch ugrupowań walczących o wyzwolenie czarnej ludności (ZANU i ZAPU), które prowadziły walkę zbrojną z rządem Iana Douglasa Smitha ([[Wojna rodezyjska|wojna w buszu]] albo Druga Chimurenga). W 1976 ZAPU wraz ze swoim rywalem – ZANU, kierowanym przez [[Robert Mugabe|Roberta Mugabe]], utworzył Patriotyczny Front Zimbabwe (PF). W latach 70. umiarkowany Nkomo został szefem delegacji opozycji, która w październiku 1976 wyruszyła do [[Szwajcaria|Szwajcarii]] w celu nawiązania rozmów z premierem [[Ian Smith|Ianem Smithem]]. Nie zgadzając sę na propozycje kompromisów, w okresie 1977-1978 opozycja nasiliła akcje militarne. 14 sierpnia 1978 miało miejsce tajne spotkanie Nkomo i Smitha w Zambii, jednak 3 tygodnie później rodezyjski samolot pasażerski został zestrzelony przez zimbabweńskich partyzantów, co zaostrzyło działania stron wojny domowe<ref>Alan Palmer, ''Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860'', Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 301</ref>.
Pod wpływem nacisków zagranicznych oraz intensyfikacji działań zbrojnych ZANU i ZAPU doszło do negocjacji pomiędzy rządem Smitha i czarną opozycją, w wyniku których utworzono w 1979 przejściowy rząd Zimbabwe-Rodezji z czarnoskórym umiarkowanym politykiem arcybiskupem Abelem Muzorewą.
W 1980 w wyniku demokratycznych wyborów zwycięstwo odniosła organizacja ZANU kierowana przez Roberta Mugabe. W dniu 18 IV 1980 nastąpiło proklamowanie nowego państwa noszącego nazwę [[Zimbabwe]], co ostatecznie położyło kres istnieniu Rodezji<ref>Alan Palmer, ''Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860'', Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 301</ref>.
| |||