Kiejdany: Różnice pomiędzy wersjami

'''Kiejdany''' ([[język litewski|lit.]] ''Kėdainiai'' {{wymowa|Kedainiai.ogg|wymowa}}, [[język niemiecki|niem.]] ''Kedahnen'') – [[miasto]] w centralnej [[Litwa|Litwie]] nad [[rzeka|rzeką]] [[Niewiaża|Niewiażą]], dawna polska rezydencja [[Magnateria polska|magnacka]]. Położone w [[Okręg kowieński|okręgu kowieńskim]], centrum administracyjne [[Rejon kiejdański|rejonu kiejdańskiego]], ok. 31 tys. mieszkańców (2008).

Miejscowość jako mała osada rybacka była wymieniana po raz pierwszy w 1372. Na początku XV w. tereny te po [[Pokój w Raciążu|Pokoju w Raciążu]] w 1403 znalazły się pod panowaniem Zakonu Krzyżackiego, który wybudował w niej niedługo później gotycki kościół św. Jerzego. W 1 poł. XV w. miejscowe dobra od króla Kazimierza Jagiellończyka otrzymał Radziwiłł Ościkiewicz. Od 1545 do 1614 właścicielami dóbr, a potem miasta byli Kiszkowie. Drogą wiana miasto przeszło w ręce wojewody wileńskiego Krzysztofa Radziwiłła, który poślubił w 1606 roku Annę Kiszczankę. Od 1590 roku prawa miejskie. W [[XVI wiek|XVI]] i [[XVII wiek|XVII]] w. pod władaniem [[Radziwiłłowie|Radziwiłłów]], w latach 1811–1863 własność rodu [[Czapscy|Hutten-Czapskich]]. W okresie [[reformacja|reformacji]] do XX w. ośrodek [[kalwinizm]]u. Kiejdany należały też do najważniejszych XVI w., założonych przez [[Jan Kiszka|Jana Kiszkę]], [[arianizm|ariańskich]] ośrodków [[bracia polscy|braci polskich]].

{{osobny artykuł|układUkład w Kiejdanach}}

20 października 1655 podpisano układ, który zawarli [[Radziwiłłowie]] (hetman litewski [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]] i jego kuzyn koniuszy litewski [[Bogusław Radziwiłł|Bogusław]]) z królem szwedzkim [[Karol X Gustaw|Karolem X Gustawem]]. Ów układ oddawał pod protekcję [[Szwecja|Szwecji]] całą [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwę]] i wraz z układem w Ujściu (wojewoda poznański [[Krzysztof Opaliński]] i wojewoda kaliski [[Andrzej Grudziński]]) przewidywał oddanie Szwecji [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. Plany te udaremniła skuteczna obrona Częstochowy przed Szwedami oraz powszechny "zryw"„zryw” szlachty polskiej i chłopstwa przeciw skandynawskiemu najeźdźcy. Od przełomu XVIII/XIX w. Kiejdany były własnością pułkownika napoleońskiego [[Stanisław Hutten-Czapski|Stanisława Hutten-Czapskiego]]. 29 kwietnia 1831 w czasie [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] miała miejsce [[bitwa pod Kiejdanami]]. Syn Stanisława, [[Marian Czapski]], wybudował w Kiejdanach około 1850 roku rozległą rezydencję szlachecką z parkiem, która za udział w powstaniu styczniowym została mu przez Rosjan skonfiskowana, a on sam został zesłany na Syberię. Majątek Czapskich został przez Rosjan oddany rosyjskiemu generałowi Edwardowi Tottlebenowi.

* Zbór renesansowy z 1631 roku fundacji hetmana Krzysztofa "Pioruna"„Pioruna” Radziwiłła

== KomunikacjaTransport ==

* [[Kiejdany (stacja kolejowa)|Kiejdany -– stacja kolejowa]]

[[Kategoria:Kiejdany|! ]]

[[Kategoria:KalwinizmMiasta w Polsceokręgu kowieńskim]]