Filip III Dobry: Różnice pomiędzy wersjami

| król = Filip III Dobry

| tytulatura = Książę Burgundii, Brabancji, Limburga, Lothier i Luksemburga, margrabia Namur, hrabia Artois, Flandrii, Hainaut, Holandii i Zelandii, hrabia palatyn Burgundii

| grafika = [[Plik:Philip the good.jpg|250px]]

| tytuł = [[Władcy Burgundii|Książę Burgundii]]

| od = [[10 września]] [[1419]]

| do = [[15 czerwca]] [[1467]]

| poprzednik = [[Jan bez Trwogi]]

| następca = [[Karol Zuchwały]]

| dynastia = [[Dynastia burgundzka (linia boczna Walezjuszy)]]

| urodzony = [[31 lipca]] [[1396]]<br />[[Dijon]]

| zmarł = [[15 czerwca]] [[1467]]<br />[[Brugia]]

| ojciec = [[Jan bez Trwogi]]

| matka = [[Małgorzata Bawarska]]

| żona = [[Michalina de Valois]]<br />[[Bona d'Artois]]<br />[[Izabela Aviz]]

| dzieci = [[Karol Zuchwały]]

| commons = Category:Philip III Duke of Burgundy

Urodził się w [[Dijon]], stolicy Burgundii. Jego ojciec został w [[1404]] r. księciem Burgundii. Filip otrzymał w [[1410]] r. tytuł hrabiego [[Charolais]]. W [[1405]] r. został zaręczony z [[Michalina de Valois|Michaliną]] ([[11 stycznia]] [[1395]] -– [[8 lipca]] [[1422]]), córką [[Karol VI Szalony|Karola VI Szalonego]], [[Władcy Francji|króla Francji]], i [[Izabela Bawarska|Izabeli]], córki [[Stefan III Bawarski(książę Bawarii)|Stefana III]], [[Władcy Bawarii|księcia Bawarii-Ingolstadt]]. Ich ślub nastąpił w czerwcu [[1409]] r. Małżonkowie nie mieli razem dzieci.

Drugą żoną Filipa została [[30 listopada]] [[1424]] r. [[Bona d'Artois|Bona]] ([[1396]] -– [[17 września]] [[1425]]), córka [[Filip d'Artois, hrabia d'Eu|Filipa d'Artois]], hrabiego [[Eu (FrancjaSeine-Maritime)|d'Eu]], i [[Maria z Owernii|Marii]], córki [[Jan I de Berry|Jana I de Berry]]. Ślub odbył się w [[Moulins-les-Engelbert]]. Bona była wdową po stryju Filipa, [[Filip II de Nevers|hrabim Nevers]]. Aby ślub mógł się odbyć Filip musiał otrzymać papieską dyspensę. Filip i Bona nie mieli razem dzieci.

[[7 stycznia]] [[1430]] r. poślubił w [[Brugia|Brugii]] [[Izabela Aviz|Izabelę]] ([[21 lutego]] [[1397]] -– [[17 grudnia]] [[1471]]), córkę [[Władcy Portugalii|króla Portugalii]] [[Jan I Dobry|Jana I Dobrego]] i [[Filipa Lancaster|Filipy Lancaster]], córki [[Jan z Gandawy|Jana z Gandawy, 1. księcia Lancaster]]. Filip i Izabela mieli razem trzech synów:

* Antoni ([[30 września]] [[1430]] -– [[5 lutego]] [[1432]]), hrabia Charolais

* Józef ([[14 kwietnia]] -– [[6 maja]] [[1432]]), hrabia Charolais

* [[Karol Zuchwały]] ([[10 listopada]] [[1433]] -– [[5 stycznia]] [[1477]]), [[Władcy Burgundii|książę Burgundii]]

* [[Antoine (Wielki Bastard)]] ([[1421]] -– [[5 maja]] [[1504]]), hrabia de La Roche

* Marine de Bourgogne ([[1426]] -– [[1462]]), żona Pierre'a de Bauffremont, hrabiego de Charny

* [[Dawid Bastard von Burgund]] ([[1427]] -– [[16 kwietnia]] [[1496]]), biskup Utrechtu

* Baudouin de Lille Bastard von Burgund ([[1445]] -– maj [[1508]]), wicehrabia d'Orbec, pan de Falaise, ożenił się z Marią Manuel de La Cerda, miał dzieci

* [[Filip Burgundzki (biskup Utrechtu)|Filip Bastard von Burgund]] ([[1466]] -– [[7 kwietnia]] [[1524]]), biskup Utrechtu, gubernator Geldrii i Kortrijk, Wielki Admirał Flandrii

* Anna van Burgund (przed [[1438]] -– [[17 stycznia]] [[1508]]), żona Adriana van Borsselen, pana de Bridgam, i Adolfa de Cleves, pana de Ravenstein

* [[Rafael de Mercatel|Rafael de Mercatel Bastard von Burgund]] ([[29 września]] [[1463]] -– [[3 sierpnia]] [[1508]]), biskup Rosen, pan de Mercatel

* Johann Bastard von Burgund ([[1438]] -– [[25 września]] [[1499]]), ksiądz

Filip został księciem Burgundii w [[1419]] r., po zamordowaniu jego ojca podczas rozmów pokojowych z [[Delfin (tytuł)Francji|delfinem]] [[Karol VII Walezjusz|Karolem]] na moście w [[Montreau]]. Filip oskarżył Karola o zaplanowanie morderstwa ojca i zerwał negocjacje. Wojna między popierającym Karola stronnictwem armaniaków i Burgundczykami rozgorzała na nowo. Filip znalazł wówczas sojusznika w [[Władcy brytyjscy|królu Anglii]] [[Henryk V Lancaster|Henryku V]], który podjął próbę podboju [[Francja|Francji]]. Po podpisaniu [[Traktat w Troyes|traktatu w Troyes]] w [[1420]] r., w którym [[Francuskie królowe i cesarzowe|królowa]] Izabela Bawarska wydziedziczała swojego syna, delfina, a następcą tronu mianowała Henryka V, doszło do oficjalnego porozumienia Anglii i Burgundii.

Z pomocą swojego nowego sojusznika Filip zdobył Montreau i zabrał ciało swojego ojca do katedry w [[Dijon]]. Jako par Francji chciał również dochodzić sprawiedliwości na zabójcach swojego ojca przed Łożem Sprawiedliwości paryskiego Parlamentu, ale bezskutecznie. W [[1422]] r. zmarli królowie Henryk V i Karol VI. Delfin Karol został uznany przez armaniaków królem Karolem VII. Anglicy i Burgundczycy uznali królem Francji [[Henryk V Lancaster|Henryka VI]], jedynego syna Henryka V, kilkumiesięczne niemowlę. Regentem Francji w jego imieniu został jego stryj, [[Jan Lancaster|Jan Lancaster, 1. książę Bedford]]. Nawiązał on współpracę z Filipem III, umocnioną w [[1423]] r. małżeństwem Bedforda z siostrą Filipa, Anną.

Wiosną [[1430]] r. Filip, razem z hrabią [[Jan II de Ligny|Janem II de Ligny]], obległ miasto [[Compiègne]]. Na odsiecz ruszyła miastu wyprawa francuska pod wodzą [[Joanna d'Arcd’Arc|Joanny d'Arc]], która [[1429|rok wcześniej]] odparła Anglików spod [[Orlean]]u i umożliwiła koronację Karola w [[Reims]]. [[23 maja]] Joanna została pojmana przez Burgundczyków. Filip wydał ją Anglikom, którzy [[30 maja]] [[1431]] r. spalili ją na stosie za herezję.

Jednak działalność Joanny tchnęła nowego ducha w stronnictwo armaniaków, które zaczęło odnosić sukcesy. Książę Bedford musiał w końcu zaprzestać podbojów i ratować co się da z angielskich posiadłości na kontynencie. Wraz z porażkami Anglików słabła lojalność księcia Burgundii. W [[1435]] r. Filip podpisał traktat w [[Arras (Pas-de-Calais)|Arras]], w którym uznawał Karola VII królem Francji i na powrót stawał się jednym z parów Królestwa. Na mocy porozumień jeszcze w tym samym roku zaatakował [[Calais]]. Sojusz burgundzko-angielski został ostatecznie zerwany w [[1439]] r. W [[1440]] r. Filip zapłacił okup za swojego kuzyna, księcia [[CharlesKarol d'OrléansOrleański|Karola Orleańskiego]], który przebywał w angielskiej niewoli od [[Bitwa pod Azincourt|bitwy pod Azincourt]] w [[1415]] r.

Filip starał się wywierać wpływ na wewnętrzną politykę Francji. Mimo uznania Karola VII dążył do osłabienia jego pozycji, popierając coraz to nowe rewolty francuskich feudałów. W [[1440]] r. poparł [[Prageria|Pragerię]]. W następnych latach popierał działania francuskiego następcy tronu, delfina [[Ludwik XI Walezjusz|Ludwika]], przeciwko ojcu. W [[1456]] r. udzielił mu schronienia na swoim dworze, po tym jak Ludwik musiał uciekać z Francji. Karol VII powiedział wówczas: ''Mój burgundzki kuzyn daje schronienie lisowi, który kiedyś pożre jego kury''.

Panowanie Filipa III to okres niesamowitego rozwoju kulturalnego Burgundii. Okres ten stanowił unikalne połączenie jeszcze średniowiecznych tradycji z nowy prądami nadchodzącego [[Renesans|renesansurenesans]]u. Tradycje średniowieczne znajdowały swój wyraz choćby w pielęgnowaniu tradycji rycerskich. W [[1422]] r. Filip odrzucił przyznany mu przez Anglików [[Order Podwiązki]], gdyż uznał to za zdradę wobec swojego suwerena, króla Karola VI. [[10 stycznia]] [[1430]] r. założył w [[Brugia|Brugii]] swój własny order, [[Order Złotego Runa (Austria)|Order Złotego Runa]], ''na chwałę Domu Burgundii, na cześć NMP i św. Andrzeja, w celu obrony i rozpowszechniania wiary katolickiej, ku krzewieniu cnót i dobrego wychowania''. Początkowo jego kawalerów było 24, od [[1433]] r. -– 30. Był on wzorowany na angielskim Orderze Podwiązki oraz inspirowany legendami o [[Rycerze Okrągłego Stołu|Rycerzach Okrągłego Stołu]]. Kawalerowie orderu spotykali się w różnych miastach (gł. w [[Bruksela|Brukseli]], Brugii lub [[Lille]]), gdzie często uczestniczyli w turniejach.